بحران میان آمریکا و ترکیه، بر سر خرید سامانه دفاع موشکی اس-۴۰۰ از روسیه مراحل جدیدی را تجربه می‌کند. واشنگتن در نامه‌ای به آنکارا دولت ترکیه را به تحریم تهدید کرده و وزیر دفاع ترکیه نیز خواستار گفت‌و‌گو برای حل تنش شده است.
اخبار بین الملل- به نوشته پایگاه خبری شبکه المیادین، هر روز که به موعد تحویل این سامانه دفاع موشکی از روسیه به ترکیه نزدیک می‌شویم، نگرانی‌ها میان ترکیه و پیمان آتلانیتک شمالی ( ناتو ) نیز افزایش می‌یابد. شاید بزرگترین نگرانی آمریکا این است که اجرایی شدن قرارداد میان روسیه و ترکیه، برای هیمنه و تسلط آمریکا در ناتو یک تهدید اصلی به شمار رود و در همین بتواندراستا تسلط آمریکا در ساختار تک قطبی قدرت جهانی را از بین ببرد.
در این میان برخی از اعضای ناتو با نگرانی آمریکا در این راستا شریک نیستند. خبرگزاری آلمان در تاریخ یکم ژوئن گذشته به نقل از یک فرمانده بلندپایه اروپایی نوشت که ناتو نمی‌تواند ترکیه را به عدم خرید سامانه روسی مجبور کند؛ سامانه‌ای که در مرز مشترک با سوریه مستقر خواهد شد. اما اگر آنکارا تصمیم به این کار گرفته می‌بایست همزمان با ارائه اطلاعات امنیتی، قراردادهای دفاعی دیگری نیز امضاء کند.
عوامل دخیل در افزایش بحران
به نوشته المیادین، در این میان تصمیم ترکیه برای استخراج گاز از آب‌های مدیترانه در نزدیکی جزیره قبرس، به عامل اختلاف دیگری با این کشور تبدیل شده است که موجب بحرانی‌تر شدن منطقه می‌شود.
«مورگان اورتاگوس» سخنگوی وزارت خارجه آمریکا در ششم ژوئن گذشته گفت که واشنگتن با نگرانی عمیقی اهداف اعلامی ترکیه در خصوص آغاز حفاری دریایی در منطقه مورد ادعای قبرس را دنبال می‌کند.
ترکیه سال گذشته نیز از ایجاد یک پایگاه دریایی در بخش شمالی جزیره قبرس خبر داد که با محکومیت شدید کشورهای غربی همراه شد. این اقدام با افزایش بحران میان ترکیه و یونان همراه بود.
فشارها و تهدیدات آمریکا علیه ترکیه در چند وجه صورت می‌گیرد: از لحاظ اقتصادی جنگ برای کاهش ارزش پول ملی ترکیه و لغو سیستم تجارت بین دو کشور صورت می‌گیرد و از لحاظ نظامی، آمریکا تهدید کرده است که سطح همکاری نظامی فی مابین را کاهش دهد و ترکیه را از برنامه جنگنده اف-۳۵ خارج سازد و همچنین آموزش خلبانان ترکیه‌ای اف-۳۵ را متوقف کند.
از لحاظ سیاسی نیز آمریکا تلاش خواهد کرد تا روند انتخابات شهرداری‌ها در استانبول را از نزدیک پیگیری کرده و برای شکست اردوغان در این انتخابات تلاش کند.
امکان توسعه این سامانه با مشارکت روسیه و سپس صادرات آن نیز وجود دارد؛ امری که به گفته اردوغان در شراکت با هیچ یک از اعضای ناتو شدنی نیست.
موضوع حتی فراتر ازین نیز رفته و «تاد کانتربری» سرهنگ آمریکایی و مسئول آموزش شش خلبان ترکیه در پایگاه هوایی «لوک» در ایالت آریزونا نه تنها برنامه آموزش این خلبانان را متوقف کرده بلکه از حرکت و رفت آمدشان در داخل پایگاه و دسترسی آن‌ها به اطلاعات سری مربوط به جنگنده اف-۳۵ نیز جلوگیری می‌کند.
با وجود این تهدیدات، «رجب طیب اردوغان» رئیس‌جمهور ترکیه در ۱۲ ژوئن گذشته با بیان اینکه کشورش قرارداد خرید سامانه اس-۴۰۰ را از روسیه در ژوئیه آتی اجرا خواهد می‌کند؛ تأکید کرد که ترکیه این سامانه را با قیمت و شروط بهتری در مقایسه با خرید سامانه «پاتریوت» آمریکایی خریداری کرده است.
او همچنین گفت که امکان توسعه این سامانه با مشارکت روسیه و سپس صادرات آن نیز وجود دارد؛ امری که به گفته اردوغان در شراکت با هیچ یک از اعضای ناتو شدنی نیست.
رئیس‌جمهور ترکیه همچنین گفته است که سعی دارد در دیدار با ترامپ در نشست صنعتی آتی در ژاپن، از بحران ایجاد شده بکاهد و اینکه ترکیه فقط مشتری جنگنده اف-۳۵ نیست، بلکه در تولید آن نیز شریک است.
از سوی دیگر «کارکوش اردوغان» از فرماندهان نیروی هوایی ترکیه به رسانه‌ها گفته است که ترکیه پیش از این برای خرید سامانه دفاع هوایی از چین برنامه‌ریزی می‌کرد اما آمریکا دخالت کرده و مانع شده است و اکنون نیز برای توقف معامله با روسیه دخالت می‌کند.
به نوشته روزنامه ینی شفق، پرونده کردهای شمال سوریه نیز به بحران ترکیه و آمریکا افزوده است. آمریکا «یگان‌های مدافع خلق» را که زیر مجموعه حزب «کارگران کردستان» است تروریستی نمی‌داند. ترکیه همچنین از اینکه آمریکا حاضر به فروش هفت هزار کامیون نظامی و دو هزار محموله سلاح به این کشور نشده و در عوض آن‌ها را به کردهای سوریه تحویل داده عصبانی است.
آیا ترکیه از ناتو خارج می‌شود؟
المیادین در ادامه می‌نویسد: با این حال به نظر نمی‌رسد که اختلافات دو کشور، ترکیه را به خروج از ناتو مجبور کند. این کشور برای خود وظایف تاریخی متصور است که به نفع ناتو و افزایش نفوذ غرب در منطقه نیز است و دو طرف برای قطع این رابطه تلاش نمی‌کنند.
در این میان به نظر می‌رسد نمونه ترکیه همچون رابطه فرانسه در زمان «شارل دوگل» با ناتو است که به دستور وی نیروهای فرانسوی در تاریخ ۲۱ ژوئن ۱۹۶۶ از ناتو خارج شدند اما پاریس عضویت خود را در این سازمان لغو نکرد. پس از آن فرماندهی اروپا مجبور شد مقر خود را از فرانسه به آلمان منتقل کند. «رابرت الزورث» نماینده وقت آمریکا در ناتو نیز فرانسه را به تلاش برای نابودی ناتو متهم کرد اما سه سال بعد فارنسه نیروهای نظامی خود را بار دیگر وارد ناتو کرد.
اما از آن سوی ماجرا، روسیه در مفهوم سیاسی، ترکیه را یک حلقه در برابر گسترش نفوذ آمریکا می‌داند و از این کشور در رقابت و مقابله با آمریکا بهره می‌برد و چه بسا می‌تواند روند چند قطبی‌سازی جهانی را تشدید کند. اختلافات ترکیه با ناتو همچنین باعث کاهش نفوذ نیروهای ناتو در مرز با روسیه در اروپای شرقی نیز شده است.
ائتلاف‌های جدید
با توجه به این تحولات و برخی اطلاعات درز یافته از ارتش ترکیه، آمریکا قصد دارد لهستان را جایگزین ترکیه در ناتو از حیث تعداد و بزرگی نیروی نظامی بکند.
طبق نوشته پایگاه خبربی شبکه المیادین، در این راستا آمریکا و لهستان در ۱۲ ژوئن گذشته قراردادی برای اعزام ۱۰۰۰ نظامی آمریکایی به این کشور امضاء کردند تا تعداد نیروهای آمریکایی به عدد ۴۰۰۰ نفر برسد. لهستان همچنین با خرید ۳۵ جنگنده اف-۳۵ موافقت کرده است. قابل ذکر است که لهستان پس از روسیه بیشترین تعداد نیروهای نظامی را در قاره اروپا دارد
با توجه به این تحولات و برخی اطلاعات درز یافته از ارتش ترکیه، آمریکا قصد دارد لهستان را جایگزین ترکیه در ناتو از حیث تعداد و بزرگی نیروی نظامی بکند.
المیادین در پایان می‌نویسد که آیا ائتلاف‌های جدید از سوی دو قدرت بزرگ یعنی روسیه و آمریکا در حال شکل‌گیری است؟ به‌گونه‌ای که ترکیه به سمت روسیه می‌رود و لهستان نیز متحد آمریکا می‌شود؟
به نوشته خبرگزای آلمان در تاریخ یکم مارس ۲۰۱۸، آمریکا چشم از روسیه در منطقه غرب آسیا بر نمی‌دارد. مسکو از آن زمان که وارد بحران سوریه شد از یک بازیگر اصلی و مؤثر در توازن‌های استراتژیک به قدرتی که بر خاورمیانه تسلط دارد، تبدیل شده است.
