«محمد جواد ظریف»، وزیر امور خارجه ایران روز سه‌شنبه در مصاحبه با اسپوتنیک گفت تا وقتی اتحادیه اروپا به توافق هسته‌ای برجام پایبند بماند، ایران از آن تبعیت می‌کند.
محمد جواد ظریف در این مصاحبه با اشاره به راه‌اندازی نهاد ایرانی متناظر با «اینستکس» از احتمال مشارکت کشورهای دیگر از جمله روسیه و ترکیه برای راه‌اندازی یک ساز و کار مشابه با اینستکس خبر داد.
وی گفت: «نسخه ایرانی اینستکس اروپا شرکتی به نام "ساتما» است. راه‌اندازی این شرکت را به اطلاع اتحادیه اروپا رسانده‌ایم. ممکن است مکانیسمی مشابه با اینستکس با مشارکت سایر کشورهای ذی‌نفع از جمله روسیه و ترکیه اجرایی شود.»
وی تصریح کرد: «ما ماهها همراه سایر کشورها با آمریکا مذاکره کردیم و به نتیجه خوبی هم رسیدیم. اکنون اروپا و بقیه کشورها باید برای زحمات خود و امنیت جهانی سرمایه گذاری و هزینه کنند. ساز و کار اینستکس به صورت مشابه و محلی با دیگر کشورهای همسایه و علاقمند از جمله روسیه و ترکیه قابل انجام شدن است.»
«اینستکس» سرواژه‌ای متشکل از حروف ابتدایی عبارت «ابزار پشتیبان مبادلات تجاری» است که ثبت آن را اتحادیه اروپا 11 بهمن‌ماه سال گذشته اعلام کرد. کشورهای اروپایی مدعی هستند هدف از راه‌اندازی این ساختار، تسهیل تجارت مشروع میان عاملان اقتصادی اروپا و ایران است.
«عبدالناصر همتی»، رئیس کل بانک مرکزی ایران ۲۸ اسفندماه اعلام کرد شرکت متناظر و هم‌تراز اینستکس اروپایی، با نام «ساز و کار تجارت و تامین مالی ایران و اروپا» (STFI) در تهران راه‌اندازی شده است. همتی گفت امیدوار است این نهاد با همکاری همتای اروپایی خود بتواند در تسهیل تجارت میان ایران و اروپا نقش ایفا کند.
کشورهای اروپایی بعد از خروج آمریکا از توافق هسته‌ای برجام وعده داده‌اند با تضمین منافع اقتصادی ایران، این توافق را حفظ کنند. این کشورها، علی‌رغم ایستادگی‌های لفظی و سیاسی در برابر اقدام آمریکا تا کنون موفقیتی در اقدامات عملی وعده‌داده شده برای حفظ این توافق کسب نکرده‌اند.
برخی منابع خبری روز دوشنبه گفتند دولت جمهوری اسلامی ایران، در پی اقدام آمریکا برای اعمال تحریم‌های جدید و کوتاهی کشورهای اروپایی در محقق کردن وعده‌هایشان تصمیم گرفته در روزهای آینده تصمیم‌های ویژه‌ای را عملیاتی کند.
ظریف هم در مصاحبه با اسپوتنیک به تلویح تأیید کرده در صورت ناتوانی اتحادیه اروپا در مقابله با تحریم‌های آمریکا، تهران تصمیم‌های جدیدی در خصوص توافق هسته‌ای اتخاذ خواهد کرد.
او در پاسخ به سوال اگر کشورهای اروپایی موفق نشوند به ایران در زمینه مقابله با تحریمها کمک کنند چقدر احتمال دارد تهران در مدت پیش رو فعالیت‌های هسته‌ای خود را احیا کند، گفت: «ما بارها اعلام کرده‌ایم که صبر مردم ایران اندازه دارد، ادامه حضور ایران دربرجام به منافع متقابل تهران و رفتار اتحادیه اروپا بستگی دارد و اگر منافع ملی ما دربرجام تامین شود واتحادیه اروپا نیز به تعهداتش پایبند باشد، ایران نیز به توافق برجام متعهد خواهد ماند.»
وی اضافه کرد: «چنانچه اتحادیه اروپا نتواند به ایران در زمینه مقابله با تحریمها کمک نماید، آنگاه ممکن است حضور یک جانبه ایران در برجام معنا و مفهوم واقعی خود را از دست بدهد. در این صورت ایران ممکن است محدودیت های پذیرفته در چارچوب برجام را مورد تجدید نظر قرار دهد.»
«برنامه جامع اقدام مشترک» یا برجام، تیرماه سال ۱۳۹۴ میان ایران و پنج کشور عضو دائم شورای امنیت سازمان ملل (آمریکا، فرانسه، انگلیس، روسیه و چین) به علاوه آلمان (موسوم به گروه ۱+۵) حاصل شد.
دولت آمریکا از نخستین روزهای اجرایی شدن این توافق، کارشکنی‌ها در اجرای آن و تلاش برای کاستن از مزایای اقتصادی ایران از آن را آغاز کرد. با روی کار آمدن «دونالد ترامپ» به عنوان رئیس‌جمهور آمریکا این کارشکنی‌ها شدت گرفت و او سرانجام 18 اردیبهشت‌ماه سال گذشته به مشارکت آمریکا در این توافق خاتمه داد.
دولت ترامپ همچنین بعد از خروج از برجام کارزاری همه‌جانبه برای اعمال فشار علیه ایران به راه انداخته و در تلاش است کشورهای دیگر را به حمایت از تحریم‌های یکجانبه علیه ملت ایران فرا بخواند.
واشنگتن به عنوان جزئی از این کارزار، هجمه‌های رسانه‌ای-تبلیغاتی و تلاش برای القای فضای جنگ را در دستور کار قرار داده است. «جان بولتون»، مشاور امنیت ملی کاخ سفید در همین راستا بامداد دوشنبه از اقدام تحریک‌آمیز کشورش در اعزام یک ناوگروه رزمی به غرب آسیا با هدف مقابله با تهدید احتمالی ایران خبر داد.
ظریف در مصاحبه با اسپوتنیک در پاسخ به سوالی درباره احتمال وقوع جنگ بین ایران و آمریکا گفت: «به نظر می رسد همان کسانی که در سال 2003 جنگ آمریکا با عراق را به راه انداختند، در پی به راه انداختن جنگی دیگر با ایران هستند و این کار، خودکشی برای آنها خواهد بود.»
وی اضافه کرد: « ایران هیچ گاه خواستار جنگ با هیج کشوری نبوده و نخواهد بود، اما چنانچه امریکا آغازگر هر گونه درگیری جدید با ایران باشد، با شدت تمام از منافع ملی و کشور خود دفاع خواهیم کرد.»
رئیس دستگاه دیپلماسی ایران در بخش دیگری از این مصاحبه تصریح کرد که ایران علی‌رغم تحریم‌های آمریکا قادر به فروش نفت است و می‌تواند اقتصاد خودش را حفظ کند.
او گفت: «ایران در شرایط فعلی هم قادر به فروش نفت خود است و هم می‌تواند اقتصاد خود را حفظ کند. ایران می‌تواند بر تحریم‌های آمریکا غلبه کند و بسیاری از کشورها برای تجارت با ایران اعلام آمادگی کرده‌اند. ایران و اتحادیه اروپا در آستانه توافقی هستند که با وجود بازگشت تحریم‌های یکجانبه آمریکا، فروش نفت ایران و انتقال درآمدهای نفتی ایران را امکان‌پذیر می‌کند.»
بخش دیگری از مصاحبه اسپوتنیک با ظریف به مسائل منطقه‌ای و سوریه اختصاص داشت. او در پاسخ به این سوال که چه مقدار از موفقیت‌های ارتش سوریه ناشی از حضور مستشاری ایران در جنگ این کشور است گفت: «ایران به درخواست دولت سوریه، برای مبارزه با تروریسم و ارائه کمک مستشاری در این کشور حضور پیدا کرده است. ایران در هیچ کشوری نیروی نظامی عملیاتی نداشته و ندارد گرچه نیروهای مستشاری ایران در کمک به دولت سوریه در راستای مبارزه با تروریسم نقش اساسی و مهمی ایفا کرده‌اند.»
وی اضافه کرد: «جلوگیری از گسترش داعش در منطقه و شکست‌های اخیر این گروه در منطقه و بویژه در سوریه و عراق نتیجه مبارزه و کمک‌های بی‌دریغ جمهوری اسلامی ایران به کشورهای مورد اشاره بوده است. در صورت عدم ورود جدی ایران در راستای مبارزه با داعش، بی‌شک نیروهای داعش هم اکنون در بخش های مهمی از سرزمین های منطقه تسلط پیدا کرده بودند.»
