برابر آمار دفتر سلامت، جمعیت و خانواده وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، حدود سه میلیون زوج نابارور در کشور وجود دارد که فراوانی آن در استان های مختلف به تبع الگوی ناباروری و شرایط و علت های محیطی و ساختاری زوج ها متفاوت است.
دکتر محمدرضا صادقی رئیس پژوهشگاه و مرکز فوق تخصص درمان ناباروری و سقط مکرر ابن سینا عنوان کرده است که به طور متوسط 20 درصد زوج های ایرانی با اختلالات باروری دست و پنجه نرم می کنند و سن این زوج ها اغلب 25 تا 35 ساله است که اقدام های زادآوری با شیوه های نو برای ثبات و تقویت روابط عاطفی و خانوادگی حیاتی است.
ایران در دهه اخیر فصل نویی را در حوزه علم ناباروری تجربه کرده و موفقیت های زیادی در این عرصه داشته و با روش هایی همچون IVF، رحم اجاره ای، اهدای تخمک و شگردهای علمی دیگر در مراکز فوق تخصصی درمان ناباروری می توان امید داشت که در آینده بسیار نزدیک مقوله چالش های زادآوری در کشور معنایی نداشته باشد.
زوج هایی که به دلایلی نمی توانند صاحب فرزند شوند در سال های اخیر رحم جایگزین یا اجاره ای را به عنوان یکی از بهترین گزینه های حل مشکل دنبال می کنند اما، این شیوه درمان ناباروری با وجود همه محاسنش در لایه های پنهانی چالش های حقوقی، اجتماعی و عاطفی مختلفی دارد و اما و اگرهای آن باید به خوبی شناخته شود و متولیان امر در پیشگیری و جبران نواقص نسخه های کارآمدی ارایه کنند.
واقعیت آن است که طیفی از زنان و مردان به دلیل بیماری، نقص ژنتیکی و دهها عامل محیطی و ناشناخته از موهبت فرزندآوری محروم هستند و اکنون که علم برای جبران این مخاطرات پا به عرصه عمل گذاشته و برای زادآوری راه حل دارد، می طلبد که با توجه به هنجارهای اجتماعی و فرهنگی، ساختار خانواده و قوانین و کنش های اجتماعی، نگاهی همه جانبه نگر به زوایای روش های ناباروری شود تا در آینده پیچیدگی های اجتماعی در خانواده ها و جامعه به حداقل ممکن برسد.
خیزش خیره کننده فناوری های نوین زیست پزشکی در حوزه علوم باروری را باید به فال نیک گرفت چرا که بارقه‌ای از امید را در افق آرزوهای زوجین نابارور متجلی کرده و تکمیل بهنگام برنامه های حمایتی از آن با نگاه پیشگیری از مخاطرات و آسیب ها موضوعی است که باید در نگاه متولیان امر برجسته باشد.
اگرچه تا چندی پیش در و دیوار شهرها شاهد آگهی های اهدای عضو بود اما امروز در بسیاری از موارد آگهی رحم اجاره ای به چشم می خورد که اگر به دور از برنامه های حمایتی و تنها به عنوان پر کردن خلأ فرزند در محیط خانه به آن نگریسته شود ممکن است در آینده آبستن حوادثی باشد که درگیری زیادی را برای والدین و جامعه ایجاد کند.
در رحم اجاره‌ای، نطفه مرد و تخمک زن در خارج از رحم پرورش داده می شود و به دلیل ناتوانایی زن در بارداری پس از تلقیح در رحم زن دیگری تزریق می‌شود تا 9 ماه دیگر فرزند آنان متولد شده و فرد سوم نیز به ازای این عمل درآمدزایی دارد.
رحم اجاره‌ای با وجود تاییدیه شرعی، قانونی و انسانی هنوز به طور 100 درصد در برخی از لایه های جامعه پذیرش نشده و دیدگاه های متفاوتی برای این شیوه فرزندآوری ارایه می شود که نیاز است در بدو این راه نو همه اما و اگرها به خوبی شنیده شود و زوایای پیدا و پنهان آن از نظر قانونی، اجتماعی، عاطفی، علمی و عرفی شکافته شود تا در آینده مولود مسایلی نشود که دغدغه برنامه ریزان باشد.
نبود قانون همه شمول نظیر مراکز مجاز ناباروری، صدورشناسنامه، مشکلات حقوقی رحم‌های اجاره‌ای، توارث و حضانت، محرمیت، موانع ازدواج، نپذیرفتن کودک پس از تولد توسط والدین ژنتیکی، جدایی والدین ژنتیکی پس از بارداری زن عامل در رحم اجاره ای، تولد نوزاد با نقایص ژنتیکی، دل بستن نوزاد به مادر میانجی پس از تولد و تقاضای نگهداری و دیدار متناوب، پرداخت نفقه و تامین مخارج دوران بارداری و احتمال اخاذی و یا آسیب های روانی و عاطفی در آینده از جمله موضوع هایی است که باید در خصوص روش درمان ناباروری با رحم اجاره ای به آن ها پاسخ موثر داده شود.
تجاری سازی واگذاری رحم و شکل گیری بازار سیاه در این خصوص، ظهور دلالان و واسطه‌ها، کمبود تعداد داوطلبان واگذاری رحم و نیز مخاطرات سلامتی زن عامل از مسایلی است که اگر از آن غفلت شود می تواند جامعه را آبستن آسیب های نو و پیچیده خود کند.
به نظر می رسد که ورود به روش های جدید ناباروری ابتدا نیازمند فرهنگ سازی و ایجاد گفتمان بومی شده در جامعه است و پس از آن نیز باید حمایت های مادی و معنوی از خانواده ها بر اساس بسته کارشناسی شده خدمتی در این خصوص لحاظ شود.
کاهش آمار طلاق و حل مشکلات زوج های نابارور، کسب ویژگی ژنتیکی از والدین صاحب نطفه، ارجح بودن این روش نسبت به روش های غیرشرعی و یا فرزند خواندگی، کمک به زنانی که از لحاظ تخمک گذاری مشکل ندارند و مشروعیت قانونی فرزند از لحاظ فقهی از ابعاد مثبت روش به کارگیری رحم اجاره ای است.
پذیرش نشدن رحم جایگزین از لحاظ فرهنگی در بین مردم، احتمال انتقال بیماری هایی چون ایدز و هپاتیت از مادر اجاره ای به نوزاد و یا انتقال آن از والدین ژنتیکی به جنین و سپس مادر اجاره ای مطرح است که باید مراقبت های لازم در این خصوص انجام شود.
از طرفی مقوله حقوقی و قانون، هنوز مخاطرات تولد رحم اجاره ای برای کودک در بزرگسالی از نظر روانی و عاطفی به درستی ارزیابی نکرده و برای موضوعاتی از قبیل امکان سوء استفاده های مالی مادر ثانویه از والدین ژنتیکی و یا نارضایی وابستگان سببی و نسبی نسخه موثر و شفاف ندارد تا به موقع مشکلات احتمالی را رسیدگی و درمان کند.
به گفته «قاسم جان بابایی» معاون درمان وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، سالانه حدود 88 هزار زوج نابارور به جمعیت سه میلیونی والدین نازا در ایران افزوده می شود و این درحالی است که موفقیت در طیفی از سیاست های باروری سالم و افزایش زادآوری به حوزه شیوه های نو درمان ناباروری پیوند خورده است.
هر سال 35 درصد از زوج‌های نابارور به روش‌های کمک باروری (ART) نیاز پیدا می‌کنند و 75 درصد از کل روش های کمک باروری به زوج‌هایی با ناباروری اولیه ارایه می‌شود.
درمان زوج‌های نابارور یکی از اولویت های وزارت بهداشت است و پیرو اجرای سیاست های جمعیتی، ابلاغی از سوی مقام معظم رهبری و با هدف حفاظت مالی و افزایش دسترسی مردم به مراکز درمان ناباروری دولتی به ویژه در مناطق محروم، برنامه حمایت از درمان ناباروری در دستور کار وزارت بهداشت قرار گرفته است.
با توجه به اسناد بالادستی مشتمل بر بند یک سیاست‌های جمعیتی ابلاغی از سوی مقام معظم رهبری پویایی، بالندگی و جوانی جمعیت با افزایش نرخ باروری و نیز سند بین المللی اهداف توسعه هزاره (منتشره در سال 2000)، دسترسی نیازمندان به خدمات درمان ناباروری ضروری استان مرکزی واقع در قلب ایران نیز از مناطقی است که با معضل ناباروری دست و پنجه نرم می کند و به گفته مسئولان و دست اندرکاران این استان، بین 15 تا 20 درصد زوج های آن نابارور هستند.
خوشبختانه در سال های اخیر مرکز فوق تخصصی درمان و تحقیقات ناباروری جهاد دانشگاهی استان مرکزی به صورت فعالانه در حوزه درمان ناباروری ورود کرده و نه تنها برای مراجعان بومی بلکه زوج های نابارور استان های دیگر با جدیدترین شیوه ها خدمات رسانی می کند.
***درد دل های والدین متقاضی و زنان رحم اجاره ای
«مرضیه» 30 ساله یکی از زنانی است که در اراک نامزد اجاره رحم است و می گوید: همسرم چند ماه است که درآمدی ندارد و از کار خود بیکار شده و یکی از بستگان که شرایط مالی خوبی دارد و با درمان های متعدد صاحب فرزند نشده، پیشنهاد رحم جایگزین را به من داده است.
وی افزود: با همفکری همسرم تصمیم به قبول این روش فرزند آوری با هدف رفع مشکل مالی گرفته ام و به نظر می رسد که کاری ثواب برای التیام عاطفی زوج پیشنهاد دهنده باشد و درآمد حاصل از آن نیز بخشی از زخم های زندگی مرا التیام می دهد.
وی اظهار کرد: برای من در شرایط سخت اقتصادی اکنون تنها درآمدزایی اهمیت دارد و اگر مشکلات بیکاری همسرم حل نشود شاید بار دیگر نیز به این کار اقدام کنم.
«مرتضی - خ» مردی است که در طول 10 سال درمان ناباروری موفق به داشتن فرزند نشده و با پرداخت 50 میلیون تومان به زنی مطمئن و پاک دامن صاحب فرزند شده است.
وی گفت: نبود فرزند در کانون خانوادگی باعث دلسردی او و همسرش از هم شده بود و این مساله با پرداخت وجه از راه قانونی و شرعی رحم اجاره ای حل شد اما موضوع این است که در مراودات ایام بارداری این زن به او علاقه مند شده ام و با توجه به رابطه عاطفی که با جنین داشته می خواهم به عنوان همسر دوم با او ازدواج کنم.
او توضیح داد: همسرم با ازدواج من و زن پرورش دهنده جنین مخالف است و می خواستم با روش رحم جایگزین مشکلاتمان حل شود اما دامنه ای از معضلات جدید نصیبم شده و فضای خانواده ما اکنون به طور کامل توفانی است.
«کریم - س» نیز گفت: در انتظار تولد جنینم به روش رحم جایگزین هستم و از اینکه پس از 11 سال دربه دری در درمان ناموفق اکنون صاحب فرزند می شوم، احساس خوشایندی دارم.
کریم در پاسخ به این پرسش که اگر زن عامل رحم اجاره ای در آینده اقدام به اخاذی کند و یا ادعای فرزندش را بکند، سکوت کرد و گفت: ما با ساز و کارهای قانونی اقدام به این کار می کنیم و امید دارم مشکلی پیش نیاید.
یک نامزد دیگر رحم اجاری در اراک که نخواست به نامش اشاره شود نیز گفت: خانواده متمولی برای فرزند دار شدن به من پیشنهاد 200 میلیون ریال کرد و در ابتدا 100 میلیون ریال پرداخت کردند و مقرر شد پس از تولد فرزند باقی مبلغ پرداخت شود.
وی افزود: قرارداد من با زوج نابارور محضری نبود و متاسفانه بعد از تولد نوزاد آنان از دادن مبلغ توافقی خودداری کردند و با وجود همه مشقاتی که در 9 ماه برای رقم مالی این کار تحمل کردم نتوانسته ام حقم را بگیرم.
*** رحم اجاره ای راهکار علمی رفع مشکل ناباروری
مسئول مرکز فوق تخصصی درمان و تحقیقات ناباروری جهاد دانشگاهی استان مرکزی گفت: زنانی که به صورت طبیعی امکان فرزند دار شدن ندارند از شیوه های مختلفی برای چشیدن طعم مادری استفاده می کنند که رحم اجاره ای از این شیوه ها است.
دکتر «عیلرضا غفاری زاده» افزود: در رحم جایگزین سه نفر شامل زوج نابارور و مادر دوم دخیل هستند که در مراجعه به مراکز درمان ناباروری ابتدا زن نابارور متقاضی فرزند زیر درمان دارویی قرار می گیرد تا فولیکول به خوبی رشد کند و پس از استخراج تخمک از بدن او در آزمایشگاه لقاح مصنوعی انجام می گیرد.
وی توضیح داد: جنین تلقیح آزمایشگاهی در این فرایند زن ثانویه از قبل برای پذیرش تخمک لقاح یافته آماده است و داروهای مورد نیاز را دریافت کرده و بعد از سه روز جنین هشت سلولی به مادر ثانویه منتقل می شود.
مسئول مرکز فوق تخصصی درمان و تحقیقات ناباروری جهاد دانشگاهی استان مرکزی گفت: زنانی که به دلایل مختلف مانند مشکلات بافت رحم، نقایص هورمونی سقط مکرر امکان نگهداری جنین را ندارد از شیوه رحم اجاره ای استفاده می کنند.
دکتر غفاری زاده افزود: رحم اجاره ای از نظر شرعی، قانونی و علمی فرآیند پیچیده ای دارد و زوج متقاضی با شناسایی و انتخاب رحم دوم صاحب فرزند می شوند.
*** تدوین قرارداد رحم اجاره ای در استان مرکزی
مدیرکلینیک درمان ناباروری بیمارستان سینا اراک گفت: قرارداد رحم اجاره ای برای نخستین بار در استان مرکزی با نگاه همه شمول به طرفین والدین ژنتیکی و زن متقاضی تدوین شده است و جنبه حمایتی و رسمیت بخشی به این روش نوین درمان ناباروری را دارد.
«عبدالرضا عزیزی» افزود: زنانی که برای زادآوری به شیوه رحم جایگزین انتخاب می شوند باید شرایط لازم را داشته باشند و برای مثال زن بیوه اما دارای فرزند سالم با اجازه یکی از اعضای درجه یک می تواند نامزد شوند و یا زنان صاحب شوهر نیز تنها با اجازه همسر خود مجاز به این کار هستند.
وی اظهار کرد: پس از شناسایی فرد حائز شرایط برای رحم اجاره ای قرار داد با بندهای از پیش تعیین شده بسته می شود و سپس مرحله آزمایش های پزشکی صورت گرفته و در این مرحله پس از نبود هیچ مشکلی جراحی انجام و باروری آغاز می شود.
مدیرکلینیک درمان ناباروری بیمارستان سینا توضیح داد: برای جلوگیری از هرگونه مشکل حقوقی پیش نویس قرارداد توسط این مرکز درمانی تهیه و با همکاری یکی از قضات دادگستری اراک مفاد آن تهیه شده است.
عزیزی گفت: به طور مثال پس از انتقال نطفه 30 درصد هزینه به زن متقاضی پرداخت می شود، با تشکیل جنین 30 درصد دیگر و تا تولد نوزاد در هر مرحله مبلغی به زن جایگزین داده می شود و برای جلوگیری از ضایع شدن حق زوج متقاضی نیز سفته هایی از زن با رحم اجاره ای گرفته می شود که در صورت قبول نکردن تعهد از خسارت به زوج جلوگیری شود.
*** انتخاب زن از بستگان بهترین گزینه در رحم اجاره ای
دادرس دادگاه خانواده دادگستری استان مرکزی گفت: برای پیشگیری از معضلات احتمالی در آینده در روش زادآوری رحم جایگزین به زوج های نابارور توصیه می شود زن ثانویه از بستگان و آشنایان زن نابارور و خانواده نزدیک انتخاب شود.
«محمد محمدی» افزود: در صورتی که بستگان خانوادگی برای این مهم وجود ندارد تلاش شود زنی برای این کار انتخاب شود که گرایش به مصرف مواد مخدر نداشته و از مشکلات اخلاقی به دور و نسبت به مسایل شرعی تعهد کافی داشته باشد.
وی اظهار کرد: نبود مراکز مطمئن برای معرفی زنان سالم برای رحم جایگزین به شدت احساس می شود و می طلبد که با همراهی متولیان امر با شکل گیری این مراکز مشکلات ثانوی برطرف و فرزند آوری سالم شکل گیرد.
دادرس دادگاه خانواده دادگستری استان مرکزی گفت: از هر پنج ازدواج یک زوج قادر به باروری نیست و برای کاهش مشکلات خدمات پزشک درمانی ارایه می شود که برخی با جراحی و برخی از روش های جایگزین بارداری صاحب فرزند می شوند.
محمدی افزود: افراد متقاضی این شیوه درمان باید با توجه و دقت کافی و رعایت مسایل شرعی و قانونی و به صورت محدود به این امر اقدام کنند، اگرچه قانون مشخصی در این مورد وجود ندارد اما قوانین مرتبط متعددی است که می تواند زمینه فرزند دار شدن زوج های بدون فرزند را فراهم کند.
وی اضافه کرد: بر اساس مواد 1158 و 1167 قانون مدنی مرد صاحب اسپرم و زن صاحب تخمک پدر و مادر نسبی فرزند محسوب می‌شوند.
دادرس دادگاه خانواده دادگستری استان مرکزی گفت: استفاده از رحم جایگزین و یا اجاره ای از راه های فرزنددار شدن زوج های نابارور است که پس از گذراندن همه مسیرها و موفق نبودن آنها می توانند این شیوه را انتخاب می کنند.
محمدی افزود: زوج ها پس از تصمیم به باروری از طریق رحم جایگزین یا خود به دنبال فرد با شرایط رحم جایگزین هستند یا اینکه از سوی مراکز مشخص از جمله مراکز درمانی و بیمارستانی افرادی مطمئن به آنان معرفی می شود.
او توضیح داد: پس از شناسایی زن برای انجام رحم جایگزین بین متقاضی و خانواده قراردادی منعقد می شود و در این قرارداد شرایط از جمله هزینه ها 9 ماه نگهداری جنین و هزینه خوراک و پوشاک و درمان دوران بارداری مشخص می شود.
دادرس دادگاه خانواده دادگستری استان مرکزی گفت: نبود مرجع قانونی مشخص برای نوشتن قرارداد از جمله خلاهای قانونی است که در وهله نخست در این شیوه فرزند آوری نمایان می شود و این مساله پاشنه آشیلی است که باید از نظر دور نداشت.
محمدی افزود: نبود قرارداد و نداشتن مفاد در آن می تواند مشکلاتی از جمله ابتلا نوزاد به نقص و بیماری و نپذیرفتن نوزاد توسط والدین، ایجاد علاقه بین نوزاد و مادری که نطفه را پذیرفته و ممانعت از تحویل کودک و حتی فروش نوزاد پس از تولد را به دنبال داشته باشد.
وی اظهار کرد: برای دوری از هرگونه اختلاف در این شیوه فرزند آوری باید الزام به تعهد در قالب قرارداد طبق مواد 221، 222 و 235 قانون مدنی را متعهد الزام کند.
دادرس دادگاه خانواده دادگستری استان مرکزی توضیح داد: در صورتی که این تعهد عملیاتی شود طبق قانون مادر با رحم اجاره ای باید در صورت رعایت نکردن هر کدام از بندها خسارت را پرداخت کند و این اهرم فشار می تواند تا حدودی از مشکلات بکاهد.
محمدی گفت: طبق اصل 60 قانون اساسی باید تعهد موجب سلب آزادی و صدمه جسمی به متعهد یا طرفین نگهداری نشود.
وی افزود: افرادی که برای رحم جایگزین متقاضی می شوند از خانواده های نیازمندی هستند که برای حل بخشی از مشکلات مالی داوطلب هستند رحم خود را در اختیار نطفه و تخمک زوج نابارور قرار دهد.
دادرس دادگاه خانواده دادگستری استان مرکزی با بیان اینکه تاکنون پرونده شکایتی در خصوص شیوه فرزندآوری رحم اجاره ای ارجاع نشده، اظهار کرد: مهمترین چالش رحم جایگزین نبود قانون بعد از تولد کودک است که موضوع پس از تولد نوزاد در مباحث حقوقی عنوان نشده و افراد متقاضی این شیوه با مشکلات بسیاری مواجه هستند.
او ادامه داد: در صورتی که نوزاد از رحم جایگزین ناقص و یا به همراه یک بیماری متولد شود و زوج حاضر به پذیرش فرزند نباشد هیچ قانونی برای تعیین تکلیف نگهداری کودک وجود ندارد.
*** برتری رحم اجاره ای نسبت به فرزنده خوانده در خصوص موضوع محرمیت
مستشار دادگاه تجدید نظر دادگستری اراک نیز گفت: شیوه فرزند آوری رحم جایگزین مطلوب برای خانواده هایی است که به دلایل مختلف با چالش ناباروری مواجه اند اما این شیوه در مقابل فرزند خواندگی شرعی تر است زیرا در فرزند خواندگی محرمیت وجود ندارد و زوجین نمی توانند با فرزند خوانده محرم شوند.
حجت الاسلام «حجت الله زارعی » افزود: رحم جایگزین سابقه طولانی ندارد و آگاهی افراد نسبت به آن زیاد نیست و می طلبد رسانه ها زوایای مختلف این شیوه فرزنددار شدن را شفاف و گسترده به جامعه معرفی کنند.
وی اظهار کرد: رحم اجاره ای به عنوان شیوه برتر در فرزندآوری مغفول مانده و باید نهادهای فرهنگی و رسانه های جمعی با معرفی مزایای آن خانواده های بدون فرزند را یاری کنند.
مستشار دادگاه تجدید نظر دادگستری اراک گفت: انتقال نطفه مرد و انجام لقاح با تخمک زن نابارور به رحم زن اجاره ای باعث می شود فرزند متولد شده از این روش کاملا شرعی و مورد تایید علم پزشکی و شرع باشد.
حجت الاسلام زارعی افزود: برای انجام رحم اجاره ای برخی مشکلات به سبب نبود قرارداد بین دو طرف به وجود می آید که با همکاری مدیرکلینیک درمان ناباروری بیمارستان سینا اراک برای نخستین بار در استان مرکزی با تهیه قراردادی در راستای حل آن گام برداشته است.
وی اظهار کرد: توجه به جزییات لحاظ شده در این قرار داد سبب می شود تا مشکلات اجاره دهنده رحم و والدین ژنتیکی به کمترین حد ممکن برسد.
***صدور شناسنامه نوزاد رحم اجاره ای به اسم مادر ژنتیکی
رئیس اداره حقوقی اداره کل ثبت احوال استان مرکزی در این باره گفت: طبق ماده 19 قانون ثبت احوال، ماما یا پزشکی که هنگام ولادت نوزاد حضور دارد و در زایمان دخالت می‌کند مکلف به صدور گواهی ولادت به نام شخص زایمان کننده است اما، در زادآوری به شیوه رحم اجاره ای والدین برای گرفتن شناسنامه گواهی رحم اجاره ای را به شعب ثبت احوال ارایه می کنند و اوراق هویتی نوزاد برای خانواده والدین متقاضی صادر می شود.
«فاطمه نظیری» افزود: مادر و پدر در این گواهینامه به عنوان زوج از طرف مرکز درمان ناباروری معرفی می شود ولی صدور گواهی ولادت به نام زن صاحب رحم اجاره ای است.
رئیس اداره حقوقی اداره کل ثبت احوال استان مرکزی گفت: در این شیوه تولد سیستم حقوق مدنی شخص زایمان کننده را مادر نمی داند و برای کسی که نوزاد را به دنیا آورده گواهی ولادت صادر نمی کند بلکه طبق اسامی گواهی مرکز ناباروری نسبت به صدور نام مادر اقدام می شود.
برای برون رفت از تنگناهای حقوقی و اجتماعی رحم جایگزین وحدت و انسجام حقوقی، حکم می‌کند که گره این ایرادها به دست قانونگذار گشوده شود.
«مریم شرفی» روانشناس اجتماعی در این خصوص گفت: اگرچه مواردی قانونی کم و بیش در حوزه شیوه فرزندآوری رحم اجاره ای وجود دارد اما، هنوز از نظر اجتماعی این شیوه در جامعه جا نیفتاده و ممکن است فرزند متولد شده به این روش در آینده با آگاهی از هویت و سابقه خود آسیب های روحی و اجتماعی را متحمل شود.
وی بیان کرد: اگرچه زنان اجاره دهنده رحم به این عمل به عنوان شغل درآمدزا نگاه می کنند اما به هر حال 9 ماه همجواری جنین علایق عاطفی ایجاد می کند و حتی اگر قانون زمینه محرومیت از حق مادری برایش قایل شود اما ممکن است این عاطفه پنهان در آینده بستر زایش آسیب ها و مخاطراتی باشد که می طلبد با حضور اندیشمندان اجتماعی و صاحبان فن این موضوع ها با ظرافت واکاوی شده و برای موارد احتمالی آن راهکار موثر اندیشیده شود.
شرفی بیان کرد: شیوه رحم اجاره ای در زمره موارد نو پدید در سیستم اجتماعی ایران محسوب می شود که مراحل آزمون خطایش را سپری می کند اما باید کوشید که در این عرصه با حمایت های آگاهانه و فرهنگ سازی و مطالعه جوامعی که پیش از این از این روش زادآوری گذر کرده اند، ضریب مشکلات آن را به حداقل رساند.
استان مرکزی 12 شهرستان، 33 شهر، 23 بخش، 795 روستای دارای دهیاری و بیش از سه هزار واحد تولیدی صنعتی دارد.
مرکز فوق تخصصی ناباروری جهاد دانشگاهی از سال 93 فعالیت رسمی خود را آغاز کرده و در دوره کوتاه فعالیت موفقیت‌های چشمگیری در زمینه درمان ناباروری داشته است.
«مرکز درمان ناباروری امید اراک» به عنوان مجهزترین مرکز درمان ناباروری غرب کشور شناخته می شود که دارای بخش بستری، کلینیک روانشناسی، اتاق عمل، لاپاراسکوپی، آزمایشگاه جنین شناسی، تشخیص طبی و ژنتیک و بخش درمانی و سلول های بنیادی بند ناف است.
نخستین کلینیک فوق تخصصی مدرن درمان ناباروری غرب کشور نیز امسال در بیمارستان سینای اراک راه اندازی شده که روزآمدترین تجهیزات درمان ناباروری موجود در بازار برای آن تامین شده است و تمام فرایند ناباروری در این کلینیک به مراجعان بومی و استان های همسایه ارایه می شود.
آی یو ای، آی وی اف، رحم اجاره ای، اهدای تخمک، لاپاراسکوپی و میکرواینجکشن از جمله عمل های جراحی ناباروری است که در این کلینیک به مراجعان ارایه می شود و درمانگاه فوق تخصصی زنان و مردان به صورت مجزا، روانشناسی، مشاوره تغذیه و ورزش از بخش های درمانی این مجموعه فوق تخصصی است.
