«شبهه کارآمدی ولایت و کارنامه ولایت در 40 سالگی انقلاب» موضوع سخنرانی حجت‌الاسلام پناهیان در سومین اجلاس ملی اصحاب عشق بود. پناهیان در این سخنرانی به ابعاد مختلف مدیریت ولایت اشاره کرد و با انتقاد از ادبیات دفاع از ولایت راه پاسخ به شبهات پیرامون کارآمدی ولایت را پاسخ دانشی و توضیح قاعده‌مند و صحیحِ چیستی مدیریت ولایت دانست.
حجت‌الاسلام پناهیان درباره کارنامه ولایت در این 40 سال اخیر گفت: در این 40 سال یک فرصت بزرگ و ناب در تاریخ تشیع به وجود آمده است که ماها معمولا به آن بی‌توجه هستیم. این فرصت ناب این است که ولایت چگونه حکومت می‌کند؟ جدای از حقانیت امر امامت و ولایت و جدای از حقانیت شخص ولی و امام –چه معصوم و چه غیرمعصوم- ما در این 40 سال فرصتی پیدا کردیم که درباره چگونه اداره جامعه توسط ولایت مطالعه عینی داشته باشیم، ولی متاسفانه در حوزههای علمیه مطلب علمی دراین‌باره کم تولید شده است.
او با گفتن اینکه ما باید در این 40 سال به این سوال پاسخ می‌دادیم که جدا از حقانیت ولایت و شخص ولی، ولایت چگونه مدیریتی است، افزود: چنین بحثی در دنیا خریدار دارد و باید کارآمدی ولی به زبان مدیریت بیان شود. ما به چنین بحث‌ها کم پرداختیم. بنده تصور می‌کنم بیش از اثبات حقانیت ولایت و بیش از اثبات حقانیت شخص ولی و بیش از اثبات اصل ولایت‌فقیه، جامعه ما و جامعه جهانی به این نیازمند است که بداند ولایت چگونه مدیریت می‌کند. این موضوعی است که انسان‌ها بیشتر به آن نیاز دارند، ولی کمتر از آن صحبت می‌شود. گیرم اصل ولایت اثبات نشده است، شایستگی ولی هم به اثبات نرسیده است... آنچه واقعیت دارد این است که مدیریت ولایی در زمانه بنی مکرم اسلام(ص) و حضرت امیرالمومنین(ع) مدلی از مدیریت است. وقتی این مدل را توضیح دهیم و توصیف کنیم من تصور می‌کنم غیر مسلمانان هم به دین ما گرایش پیدا می‌کنند.
حجت‌الاسلام پناهیان با بیان اینکه اثبات اصل ولایت خیلی سختتر از بیان چگونگی ولایت است افزود: ما امروز زبان خودمان را به‌واسطه عدم ترسیم مدیریت ولایت با جهان قطع کردیم. اگر ما چگونگی مدیریت ولایت را ترسیم، قاعده‌مند و توصیف کنیم، دل اهل عالم را بردیم. این بهتر از اثبات حقانیت دین و ولایت به شکل سنتی است. چون در این زمینه کم کار کردیم شبهاتی پیش آمده است و می‌گوییم آقا چرا دخالت نمی‌کند، آقا چرا سختگیری نمی‌کند، آقا چرا قاطع برخورد نمی‌کند، آقا چرا آنجا کوتاه آمد و... وای به حال جامعه‌ای که به جای از بین بردن زمینه پدیدار شدن این شبهات، بخواهد شبهه جواب دهد. ما در زمینه توصیف و قاعده‌مند کردن مدیریت ولایت کاری نکردیم. گوشه برخی کتاب‌ها به آن پرداختیم که این کافی نیست.
او با بیان اینکه نگرش وضعیت الان جامعه ما نسبت به مدیریت ولایت خیلی بهتر از زمان حضرت رسول(ص) و امیرالمومنین(ع) است، گفت: در زمان علی(ع) اینجور شبهات خیلی زیاد بود. در آن زمان شبهه ناکارآمدی مدیریت ولایی در مقایسه با مدیریت بنی‌امیه‌ای خیلی رایج بود. حضرت امیر هم پاسخ فراوان به این شبهه داده‌اند. وقتی در حضور حضرت رسول(ص) و امیرالمومنین(ع) این شبهه اینطور غوغا می‌کند، می‌خواهید الان غوغا نکند؟! این شبهه تا الان باید نظام را ریشه‌کن کرده بود ولی نکرده است. این نشان می‌دهد وضعیت مردم ما در اعتقاد به مدیریت ولایت خیلی بهتر است.
وی پاسخ به این شبهه را نیازمند به موشکافی‌های عمیق و دقیق دانست و اضافه کرد: برخی از شبهات با اطلاعات صحیح پاسخ داده نمی‌شود، این شبهات فقط با دانش صحیح پاسخ داده می‌شود. ما باید دورههای آموزشی طراحی می‌کردیم، ولی این دوره‌ها تا الان به خوبی طراحی نشدند. لذا رابطه بین دین و قدرت، رابطه بین دین، قدرت و امنیت، رابطه بین دین و عالم دینی برای جامعه به خوبی توضیح داده نشده است. یا دانش ما درباره سابقه حضور روحانیت در ایران به معنای جغرافیای سیاسی به خوبی بیان نشده است. نگفتیم نقش علمان دینی در تاریخ جغرافیای سیاسی و هویت ملی ما ایرانیان چه بوده است.
پناهیان روند کارآمدی قدرت عالمان دینی در سیاست و تاریخ خاک ایران را روند خیلی مشخصی دانست و افزود: اگر این را نگوییم و بخواهیم شبهه جواب دهیم سرکاریم. بنده اگر بخواهم در یک موضوع و فقط یک موضوع درد دل کنم و دردمندانه و سوگمندانه، پر از تاسف و اندوه با شما صحبت کنم، این موضوع فقط این خواهد بود که ما دورههای آموزشی درست و حسابی برای خودمان، رفقای خودمان و مخاطبان نداریم. اینها با تبلیغات درست نمی‌شود. باید دوره آموزشی و کلاس گذاشت. یک حزب‌اللهی نمی‌شود همین‌طوری روی هوا حزب‌اللهی شود. اگر روی هوا حزب‌اللهی شود از پس مسئولیت‌های خود بر نمی‌آید. باید کتاب خواند، باید کتاب نوشت، باید آموزش داد، باید خودمان را به خلاصه‌نویسی وادار کنیم. اصلا راه دیگری وجود ندارد. ما نمی‌خواهید شهید شویم، می‌خواهیم جامعه را اداره کنیم. ان‌شاءالله بعد هم شهید شویم.
او با بیان اینکه ادبیاتی که با آن از ولایت دفاع می‌کنیم شبهه‌ناک است گفت: به چه دلیل اینطور حرف می‌زنیم؟ ادبیات ما هم نفرت‌انگیز است و هم شبهه‌ناک. چرا اینقدر بر روی اطلاعت از ولایت تاکید می‌کنیم؟ تو رو خدا رحم کنید. ما باید از آزادی‌ای که ولایت برای رشد می‌دهد دفاع کنیم. وقتی از ولایت حرف می‌زنیم هی باید بگوییم امان از آزادی، آقایی و بزرگواری‌ای که ولایت به انسان‌ها می‌دهد. به خاطر محبت زیاد حرف آخر را اول می‌زنیم و این اشتباه است. غلط و نابه‌جا در مورد ولایت حرف می‌زنیم، شبهه ایجاد می‌شود. ولایت و آزادی، ولایت و امتحان مفاهیم خوبی هستند که باید به آنها پرداخت. مهمترین عامل در تغییر مقدرات یک انسان امتحان است. امتحان ناموس خلقت است. اگر این را متوجه شدیم تازه می‌رویم درون زمین بازی و آن وقت باید خودمان برای گل زدن و پیروزی تلاش کنیم. ولایت قرار نیست زمینه پیروزی را برای ما فراهم کند.
حجت‌الاسلام صحبت‌های خود را اینگونه جمع‌بندی کرد که «ما از اساس باید به‌صورت دانشی مدیریت ولایت را خوب توضیح دهیم. تا وقتی هم که دانشی به شبهات پیرامون کارآمدی ولایت پاسخ ندهیم این شبهات تولید خواهند شد و جدلی هم نمی‌توان به آنها پاسخ گفت.
سومین اجلاس ملی اصحاب عشق با موضوع «انقلاب اسلامی و اقتصاد مقاومتی»، با حضور فعالان جبهه فرهنگی انقلاب اسلامی از سراسر کشور از چهارشنبه ۲۸ آذرماه الی جمعه ۳۰ آذرماه در مجتمع فرهنگی آموزشی آدینه تهران برگزار خواهد شد.
