برایان هوک، نماینده مخصوص آمریکا در امور ایران دو هفته پیش یعنی زمانی که تازه تحریم های نفتی علیه ایران می خواست آغاز شود در گفت وگو با رسانه های بین المللی گفت: آمریکا به دنبال حداکثر کردن فشار اقتصادی به ایران بدون بالا بردن قیمت نفت است و می خواهد صادرات نفت ایران را به صفر برساند.
آمریکا پس از بیرون رفتن دونالد ترامپ از برجام، بر کشتیرانی و بانکداری ایران تحریم‌هایی را اعمال کرد و گفت این شروع دور جدید تحریم ها است.
اما تنها چندروز بعد از آغاز تحریم ها رسما به هشت کشور معافیت موقت برای خرید نفت ایران داد هرچند که دوباره اعلام کرد هدفش از اعمال تحریم ها صفر کردن کامل صادرات نفت ایران است.
جزئیات توافق های دوجانبه با کشورهای چین، هند، کره جنوبی، تایوان، ژاپن، یونان، ایتالیا و ترکیه فاش نشده است اما رسانه های بین المللی اعلام کردند این کشور ها با آمریکا توافق کردند در صورت کاهش واردات نفت از ایران می توانند به خرید نفت خود ادامه دهند و این کار به دلیل جلوگیری از افزایش قیمت های نفت است.
هوک در گفت‌وگو با رسانه های بین المللی گفته است: «این رویه تا زمانی که صادرات نفت ایران صفر شود ادامه خواهد یافت و ما مصمم هستیم تا حداکثر فشار را بدون صدمه زدن به دوستان و متحدانمان به ایران وارد کنیم و نمی‌خواهیم قیمت نفت را بالا ببریم. به خوبی می دانیم که چه کاری را انجام می دهیم.»
طبق گفته شرکت مشاوره وود مکنزی، صادرات ایران در ماه آوریل به بالاترین حد یعنی 2.8 میلیون بشکه در روز رسیده بود و از آن زمان تا حالا صادرات نفت ایران به 1.8 میلیون بشکه کاهش یافته است وحتی این شرکت تخمین زده است که این مقدار صادرات نفت ایران به یک میلیون بشکه نیز خواهد رسید.
* شروط آمریکا برای دادن معافیت به خریداران نفت از ایران
همانطور که گفته شد آمریکا به 8 کشور مشتری نفت ایران اجازه داد تا واردات نفت خود را از این کشور با لحاظ شروطی ادامه دهند البته این اجازه با شرط و شروطی به کشورهای مذکور که در میان آنان اسامی کره جنوبی، هند، ژاپن، چین، ترکیه، یونان، تایوان قطعی است داده شد.
یکی از این شروط این بود که هشت کشور باید طی شش ماه میزان واردات نفت از ایران را به صفر برسانند. همچنین شنیده‌ها حاکی است پولی از سوی کشورها به سوی ایران روانه نمی‌شود و هشت کشور باید به تاسیس حساب امانی برای پول نفت ایران در کشورهای خود اقدام کنند.
بعد از این اتفاقات آخرین گزارش‌ها بر این اساس بود که مشتریان بزرگ نفت ایران پس از دریافت معافیت از تحریم‌های نفتی آمریکا علیه تهران، برای خرید نفت از ایران آماده می‌شوند. انتظار می‌رود صادرات نفت ایران افزایش یافته و با صدور معافیت واشنگتن به شماری از کشورها، خریداران بزرگ نفت ایران، خریدشان را از ماه آینده افزایش دهند.
* وضعیت صادرات نفت ایران بعد از دادن معافیت ها چگونه خواهد شد؟
همانطور که گفته شد اکنون مجموع صادرات نفت خام و میعانات گازی ایران به حدود 1 میلیون و 700 تا 800 هزار بشکه در روز رسیده است که البته انتظار می رود این میزان صادرات نیز تاحدودی کاهش یابد و به یک میلیون و 500 تا 600 هزار بشکه نیز برسد و این رقمی است که از سوی اداره اطلاعات انرژی آمریکا نیز پیش از تحریم ها اعلام شده بود.
اما دادن معافیت برای خرید نفت از ایران به برخی از مشتریان نفتی ایران این احتمال را ایجاد می کند که مجموع صادرات نفت خام و میعانات گازی ایران در ماه های اتی کمی بالا رود و یا دست کم در حد همین یک میلیون و 700 تا 800 هزار بشکه ثابت بماند.
*گله عربستانی ها از آمریکا به خاطر دادن معافیت به 8 کشور مشتری نفت ایران
در همین رابطه الکساندر بروکنوف یکی از تحلیلگران مسائل انرژی در گفت وگو با خبرگزاری فرانس 24 گفته است دادن معافیت به مشتریان نفتی ایران می تواند به خاطر این موضوع باشد که با اغاز تحریم های نفتی علیه ایران قیمت جهانی نفت روند صعودی به خود گرفت و آمریکا می خواست مانع از این افزایش شود.
وی ادامه داد: عربستان نتوانست به وعده خود را در خصوص تامین جایگزین نفت ایران عمل کند و این موضوعی بود که آمریکا به دنبال پیدا کردن راه حل بود هرچند که ظاهرا مقامات سعودی نسبت به این مسئله به آمریکایی ها ابراز گله کرده اند.
این کارشناس بازار نفت تاکید کرد: دادن معافیت به مشتریان نفتی ایران برای امریکا شکست و برای ایران یک برد محسوب می شود زیرا می تواند نفت خود را صادر کند هرچند که کمی از صادرات نفتش کاسته شده است.
وی همچنین تصریح کرد: عربستان برای تلافی این اقدام آمریکا قصد دارد تا تولید نفت خود را برای ماه آینده کاهش دهد تا قیمت نفت کمی بالا رود و این موضوعی است که از سوی وزیر نفت عربستان سعودی اعلام شده است.
* 8 کشور در حال آماده شدن خرید نفت و میعانات گازی از ایران
1) کره جنوبی مشتری 200 هزار بشکه از میعانات گازی ایران
کره جنوبی که براساس امارهای شرکت ملی نفت ایران سومین مشتری نفت ایران و نخستین کشوری بود که واردات خود از ایران به صفر رسانده بود. بعد از این‌که آمریکا به این کشور معافیت داد، اعلام کرد در حال آماده‌سازی برای از سرگیری واردات میعانات پارس جنوبی ایران در اوایل ژانویه است.
حدود ۷۰ درصد از میعانات گازی ایران از سوی کره جنوبی خریداری می شد که توقف خرید میعانات گازی توسط این کشور موجب شد تا میعانات گازی ایران در نفتکشهای غولپیکر در پارس جنوبی ذخیره شود اما دادن معافیت به این کشور می توان این امید را داشت تا حد اقل میعانات گازی ایران تا زمانی که فاز چهارم پالایشگاه ستاره خلیج فارس آماده شود روی آب نماند.
2) چین روزانه 360 هزار بشکه از ایران نفت می‌خرد
چین نام بزرگ‌ترین خریدار نفت ایران را یدک می‌کشد و برخلاف کره جنوبی که وادرات نفت از ایران را به صفر رسانده بود، به‌دلیل جنگ تجاری با آمریکا همواره طی این مدت، یعنی از زمانی که آمریکا مشتریان نفتی ایران را تهدید کرد تا تعامل نفتی خود با ایران را به صفر برساند تا روزی که به این کشورها معافیت داد، هرچند به میزان کمتر، اما خرید نفت از ایران را ادامه داد.
در این راستا، رویترز به نقل از یک منبع آگاه گزارش کرده دریافت معافیت از تحریم‌های آمریکا به چین اجازه می‌دهد در مدت ۱۸۰ روز، روزانه ۳۶۰ هزار بشکه نفت از ایران وارد کند.
چین پیش از تحریم ها ۶۵۸ هزار بشکه در روز در فاصله ژانویه تا سپتامبر سال ۲۰۱۸ از ایران نفت خریداری کرده بود و گزارش‌ها حاکی است که این کشور اجازه دارد حداکثر ۳۶۰ هزار بشکه در روز بعد از اعطای معافیت از ایران نفت خریداری کند.
3) ژاپن آماده برای از سرگیری واردات نفت از ایران
در این میان ژاپن که واردکننده تمام و کمال انرژی است و به شدت تحت تاثیر تحریم‌های نفتی آمریکا علیه ایران قرار داشت نیز در لیست کشورهای معاف شده ترامپ قرار دارد. وزیر اقتصاد، بازرگانی و صنعت ژاپن هفته گذشته اعلام کرد پالایشگاه‌های ژاپنی به‌دنبال دریافت معافیت توکیو از تحریم‌های نفتی واشنگتن علیه تهران، آماده‌سازی برای از سرگیری واردات نفت ایران را آغاز خواهند کرد.
آخرین محموله نفت ایران در اوایل اکتبر به ژاپن رسید، زیرا پالایشگاه‌ها و بانک‌های ژاپنی تلاش داشتند کلیه مبادلات مربوط به نفت را پیش از آغاز تحریم‌های آمریکا تسویه کنند. بر پایه آمار وزارت اقتصاد، بازرگانی و صنعت ژاپن، در فاصله ژانویه تا اوت، نفت سنگین ایران ۵۷.۴ درصد و نفت فروزان ۲۸.۴ درصد از مجموع واردات نفت ژاپن از ایران به میزان ۱۶۶ هزار و ۸۹۰ بشکه در روز را تشکیل داد. با این حال هنوز میزانی که ژاپن اجازه دارد از ایران نفت خریداری کند، مشخص نشده است.
4) پالایشگاه‌های هندی در انتظار بارگیری حدود ۹ میلیون بشکه نفت از ایران
وزارت امور خارجه هند اخیرا اعلام کرده است که این کشور معافیت از تحریم‌های ضدایرانی را بررسی میکند. راوش کومار - سخنگوی وزارت امور خارجه هند - اعلام کرد که هند در حال بررسی جزئیات معافیت اهدایی آمریکا به این کشور برای تداوم خرید نفت خام ایران است.
هند یکی از مذاکره‌کنندگان پروپاقرص با آمریکا برای دریافت معافیت‌ها بود زیرا افزایش هزینه‌های سوخت در آستانه انتخابات سال آینده، دولت این کشور را با اعتراضاتی روبرو کرده بود.
تحت این معافیت‌ها، هند اجازه خواهد یافت حداکثر ۳۰۰ هزار بشکه در روز نفت از ایران وارد کند که کمتر از حدود ۵۶۰ هزار بشکه در روز وارداتی است که امسال از ایران داشته است. طبق آمار کشتیرانی که از سوی بلومبرگ گردآوری شده است، هند در سال ۲۰۱۷ تقریبا ۴۵۰ هزار بشکه در روز نفت از ایران وارد کرده بود .انتظار می‌رود پالایشگاه‌های هندی حدود ۹ میلیون بشکه نفت برای بارگیری در نوامبر از ایران خریداری کنند. این پالایشگاه‌ها همچنین پول خریدشان را در یک حساب امانی هندی واریز خواهند کرد.
این گزارش حاکی است البته برخی دیگر از کشورها نیز از تحریم های نفتی ایران معاف شدند که این کشور ها می توانند از ایران نفت وارد کنند که تاکنون صحبتی از آنها به میان نیامده است و احتمالا قراردادهای جدید خرید نفت خود را از ماه ژانویه با شرکت ملی نفت ایران منعقد کنند.
