سیدعباس صالحی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی‌امشب دوشنبه ۲۱ آبان ماه با حضور در پردیس ملت از روند برپایی سی و پنجمین جشنواره فیلم کوتاه تهران بازدید کرد.
صالحی در حاشیه این بازدید با حضور در جمع خبرنگاران درباره مهمترین مساله این روزهای سینمای ایران یعنی معرفی جانشین محمدمهدی حیدریان در سازمان سینمایی گفت: واقعیت این است که در حال حاضر و تا این ساعت هم بنده خبر قطعی درباره این انتخاب ندارم اما تا پایان این هفته و تا پیش از موعد ۲۶ آبان سکان‌دار آینده سینمای ایران مشخص خواهد شد. مسیری که با اندکی فاصله طی شد، از زمان ابلاغ قانون بازنشستگی، فرصتی دوماهه داشت. در روزهای نخست ابلاغ از آنجایی که مهندس حیدریان بازنشستگی پیش از موعد داشتند، گفتگوهایی درباره امکان بازگشت ایشان به مدیریت مطرح بود و پیگیری‌های حقوقی لازم هم انجام شد، منتهی از زمانی که مشخص شد چنین امکانی وجود ندارد و مسجل شد که باید در این زمینه تغییر مدیریت داشته باشیم، گزینه‌های مختلفی مطرح شد؛ هم از داخل صنف سینما و هم از سایر حوزه‌های فرهنگی.
وی ادامه داد: نگاه از ابتدا این بود که با توجه به حساسیت حوزه سینما که نزدیک به ۵۰ هزار شاغل در آن مشغول فعالیت هستند و طیف گسترده ای از مخاطبان را هم دارد، در فرصت لازم این انتخاب صورت بگیرد. پس از فرصت یک ماه و نیمه، حدود ۲۰ یا ۲۵ روز پیش به فهرستی از گزینه‌ها رسیدیم که مشورت‌ها با معاونان وزرا و حوزه ریاست جمهوری برای هماهنگی بر سر اسامی و استعلام‌های لازم صورت گرفت. این مسیر امروز طی شده و بنابر آخرین صحبت‌ها امیدواریم تا روز ۲۶ آبان به نتیجه قطعی برسیم. اگر هم احیاناً این جمع بندی محقق نشد احتمال این وجود دارد که کسی را به عنوان سرپرست معرفی کنیم.
اولویت با توان مدیریت است یا شناخت سینما؟
وزیر ارشاد درباره اینکه در این انتخاب اولویت با «مدیر بودن» است یا «آشنایی با سینما» هم گفت: ملاک‌های مختلفی را مدنظر داشتیم؛ نکته اول این بود که سینما دارای صنوف متعددی است. بیش از ۳۰ صنف در سینما فعال هستند و اینکه فردی بتواند به گونه ای عمل کند که این اصناف در کنار یکدیگر قرار بگیرند بسیار حائز اهمیت است به خصوص که در مواردی برخی از این اصناف تفاوت و حتی تعارض منافع با هم دارند. اینکه مدیری بتواند خانواده سینما را به رغم این اختلافات گردهم نگه دارد و کشتی سینما به صورت متوازن حرکت کند، در این زمینه مدنظر ما بود. با این نگاه حتما «مدیر بودن» اهمیت بسیاری دارد. نکته بعد اما شناخت سینما است. البته اینکه رییس سازمان سینمایی از خانواده سینما باشد، اولویت هست اما یک ضرورت نیست، چراکه ممکن است فرد خارج از سینما راحت تر بتواند خارج از دایره آن تعارض منافعی که به آن اشاره شد، حرکت بکند.
نمی‌خواهم بگویم اینگونه نیست که عده ای از گزینه‌های خاصی برای ریاست سازمان سینمایی حمایت بیشتری داشته باشند اما اینکه در این زمینه فشار و لابی باعث تأثیر در معرفی گزینه نهایی شده است را رد می‌کنمصالحی ادامه داد: ویژگی دیگری که از ابتدا مدنظر ما بود بحث توانایی پیشبرد همزمان اقتصاد و هنر در عرصه سینما بود. سینما دو بال دارد؛ یک بال فرهنگی و هنری که حتما بسیار حائز اهمیت است و کمک می‌کند که سینما ما با نگاه هویتی و اجتماعی به پیش برود، از طرف دیگر سینما یک صنعت است و ارتباطات وسیعی در آن وجود دارد. اینکه یک مدیر بتواند همزمان این دو بال را به حرکت درآورد و در این مسیر توازن به سمت یکی از بال‌ها از بین نرود و بال دیگر را به خطر نیندازد، برای ما بسیار مهم است.
برخی از گزینه‌های مطرح شده در رسانه‌ها صحت دارد
وزیر ارشاد درباره صحت گزینه‌های مطرح شده در رسانه‌ها برای این سمت گفت: برخی از این گزینه‌ها درست است و رد نمی‌کنم.
وی درباره شائبه تأثیر لابی‌ها بر سر انتخاب از میان گزینه‌ها موجود و فشارهای بیرونی تأکید کرد: نمی‌خواهم بگویم اینگونه نیست که عده ای از گزینه‌های خاصی حمایت بیشتری داشته باشند اما اینکه در این زمینه فشار و لابی باعث تأثیر در معرفی گزینه نهایی شده است رد می‌کنم. کمااینکه بازهم تأکید می‌کنم فاصله ۴۰، ۴۵ روزه ای که تا به امروز صرف این انتخاب شده، اصلا زمان زیادی نیست. گاهی برای انتخاب مدیران میانی، تصمیم گیری اصلا ساده نیست و طبیعی است برای حوزه ای با این سطح از اهمیت یک ماه و دوماه زمانی طولانی نیست.
صالحی اضافه کرد: حتما تفاوت سلیقه در زمینه انتخاب گزینه نهایی وجود دارد اما قطعا لابی و فشار باعث تأخیر در معرفی گزینه نهایی نشده است، دغدغه‌هایی در این زمینه وجود دارد به خصوص که تلاش‌های بسیاری خوبی در این سال‌ها در سینما صورت گرفته و طبیعی است که ناظر به این اتفاقات خوب برخی نگرانی‌ها درباره آینده به وجود آمده باشد. سینمای ایران در یک بازه کمتر از ۵ ساله با افزایش نزدیک به ۵ برابری رقم فروش در گیشه مواجه بوده و قطعا این نشان دهنده اتفاقات مبارکی است که باید از آن مراقبت کرد و مواظب بود که دچار تهدید نشود. نمی‌شود در این میدان دست به یک ریسک بزرگ زد، در عین حال که ممکن است هر انتخابی ریسکی هم به همراه داشته باشد.
وزیر ارشاد درباره برخی شنیده‌ها درباره پرهیز برخی چهره‌های انتخاب شده برای ورود به عرصه پرحاشیه و پردردسر مدیریت سینما هم توضیح داد: طبعا در بین تعداد قابل توجه گزینه‌هایی که در معرض گفتگو برای این مسئولیت قرار داشتند، مواردی بوده اند که به جهت شرایط کاری و علایق شخصی حاضر به پذیرش این مسئولیت نشدند. به طور طبیعی این اتفاق رخ داده است.
فیلم کوتاه؛ ابزار فعال دیپلماسی هنری
صالحی در پاسخ به سوال دیگری درباره اهمیت برگزاری جشنواره بین المللی فیلم کوتاه در شرایط روز کشور هم گفت: برگزاری این رویداد از زوایای مختلفی برای ما حائز اهمیت بوده و هست، یکی از این نکات ارائه وجه خلاقانه زندگی اجتماعی امروز ما است. از زمانی که بحث «پنجره جوانی» در کشور مطرح شد، رهبر معظم انقلاب و دیگر مسئولان کشور بر این مساله تأکید داشته اند که این پنجره بعنوان یک فرصت تمدنی و ملی می‌تواند مورد استفاده قرار بگیرد. در حوزه‌های مختلفی نمایه این حضور جوانانه را می‌توان مشاهده کرد که یکی از این حوزه‌ها، حوزه هنر و به طور خاص سینما و به طور خاص تر فیلم کوتاه است. سینمای کوتاه در سال‌های اخیر بخش قابل توجهی از خلاقیت‌های جوانانه ما را به ظهور رسانده است.
سینمای ایران یک سینمای شناخته شده جهانی است اما فیلم کوتاه در سال‌های اخیر قدرت حضور سریع و موثر در عرصه‌های جهانی را داشته استوی ادامه داد: از منظر دیگر سینمای کوتاه نقطه جهشی برای کل سینمای ایران است. سینمای کوتاه فرصتی است برای صنعت و فرهنگ سینما. اگر زمانی گفته می‌شد تئاتر دریچه ای برای جهش سینما محسوب می‌شود، امروز سینمای کوتاه این جایگاه را پیدا کرده است لذا وقتی به سینمای کوتاه نگاه می‌کنیم، متوجه اهمیت کل سینما هستیم.
وزیر ارشاد در ادامه به ایجاد ظرفیت «دیپلماسی هنری» در قالب جشنواره فیلم کوتاه اشاره کرد و گفت: سینمای ایران یک سینمای شناخته شده جهانی است اما فیلم کوتاه در سال‌های اخیر قدرت حضور سریع و موثر در عرصه‌های جهانی را داشته است. اینکه در سال ۹۶ بالغ بر ۱۸۰۰ حضور بین المللی و منطقه ای را از سوی فیلم‌های کوتاه داشته ایم، رقم قابل توجهی است. جوایز اخذ شده در این عرصه هم بسیار حائز اهمیت است. این نشان می‌دهد که ما می‌توانیم به فیلم کوتاه به عنوان یک ابزار فعال دیپلماسی هنری نگاه کنیم.
ظرفیت‌های رو به افزایش عرضه فیلم کوتاه
صالحی در پاسخ به پرسش دیگری درباره اینکه با وجود این حجم از اهمیت چرا فیلم کوتاه سهم اندکی از حمایت‌های دولتی و چرخه اکران برای دیده شدن داشته است هم گفت: این اشکال و انتقاد را درک می‌کنم اما مسیرهای طی شده برای بهتر دیده شدن فیلم کوتاه را هم باید مدنظر داشته باشیم. زمانی فیلم‌های کوتاه، آثاری صرفا آرشیوی بودند اما امروز تنها در عرصه فضای مجازی ظرفیتی برای فیلم‌های کوتاه به وجود آمده است که نمی‌توان آن را نادیده گرفت به همین دلیل به نظر می‌رسد امروز فیلمساز کوتاه ما دغدغه یک دهه قبل برای دیده شدن را ندارد یا کمرنگ شده است. شاید سینماها هنوز بستری برای نمایش فیلم کوتاه ندارند اما در واقعیت نگرانی فیلمساز برای دیده شدن اثرش از سوی مخاطب کمتر شده است.
وزیر ارشاد در ادامه به بحث «اقتصاد فیلم کوتاه» و «اکران» هم اشاره کرد و گفت: هرچه بتوانیم به سمت سامان دهی و ظرفیت سازی در حوزه سال‌های سینمایی حرکت کنیم، طبیعتا فرصت بیشتری برای نمایش و اکران گونه‌های مختلف هم به وجود آورده ایم. هرچه سالن‌های سینما محدود باشد، باید حق داد به سالن‌داران که به سمت حفاظت و تأمین منافع خود حرکت کنند. مسیری که در سال‌های اخیر طی شده و بخش خصوصی هم به خوبی به این میدان ورود کرده است، باعث شده که در همین ۶ ماه اول امسال ۴۷ سالن سینما به ظرفیت اکران سینماهای کشور اضافه شود. با این زیرساخت حتما می‌توانیم امکان حضور و نمایش ژانرها و سبک‌های مختلف فیلمسازی بر پرده سینماها را فراهم بیاوریم. این‌ها دیگر موارد بخشنامه ای نیست و قطعا سالن داران نیز باید در این زمینه همراهی داشته باشند. کمااینکه تا همین امروز گروه «هنروتجربه» به عنوان یک ظرفیت و فرصت در این زمینه موثر بوده است. این گروه امروز در شهرستان‌ها جای خود را پیدا کرده و حتما از این مسیر فیلم کوتاه هم می‌تواند به پیش برود.
وی در ادامه به ظرفیت «سینما سیار» هم اشاره کرد و گفت: امروز نزدیک به ۱۰۰ سینماسیار داریم که تعداد آن‌ها رو به افزایش است و حتما فیلم‌های کوتاه برای دیده شدن در مقاطع خاص به خوبی می‌تواند از این ظرفیت استفاده کند. کمااینکه همین امسال در مسیر راه پیمایی اربعین در مرزهایی که حضور داشتم، سینماهای سیاری بود که یکی از جذاب ترین و متناسب ترین آثاری که در آن‌ها به نمایش گذاشته می‌شد آثار کوتاه بود.
فیلمسازان دیپلمات‌های اصلی کشورها هستند
وزیر ارشاد در پاسخ به خبرنگار یکی از رسانه‌های کشور عراق درباره نقش جشنواره‌هایی مانند فیلم کوتاه و فجر در حوزه «دیپلماسی فرهنگی» گفت: حتما یکی از مسیرهایی که می‌تواند روابط میان کشورها را تسهیل کند، دیپلماسی تصویر است. دیپلماسی تصویر به اعتبار بهره گیری از زبانی که نیاز چندانی به ترجمه ندارد، زبانی بسیار موثر در روابط اجتماعی است. اگر ما بخواهیم با کشورهای منطقه روابط سهل آمیزتری داشته باشیم، اگر بخواهیم سایه جنگ و تروریسم بنیادگرایی و تکفیری را از منطقه دور کنیم تا ملت‌ها روابط بهتر و نزدیک تری داشته باشند، حتما این مهم توسط دیپلماسی تصویر راحت تر محقق می‌شود. ظرفیت‌هایی که در این حوزه در ایران وجود دارد و می‌تواند در کشورهای منطقه هم موثر باشد در این زمینه بسیار حائز اهمیت است.
وی افزود: حضور نمایندگان سینمای کشورهای دیگر در رویدادهایی مانند فیلم کوتاه، جشنواره جهانی فجر، سینماحقیقت و دیگر رویدادهای سینمایی بسیار در این زمینه می‌تواند کمک کننده باشند چرا که معتقدم فیلم سازان دیپلمات‌های اصلی کشورها محسوب می‌شوند.
قرار نیست سازمان سینمایی ۱۸۰ درجه به عقب بازگردد
صالحی در بخش دیگری از این گفتگو با اصحاب رسانه، درباره کارهای نیمه تمام رییس سازمان سینمایی و احتمال تأثیر تغییر رییس سازمان بر ترکیب مدیران میانی سینما هم گفت: به طور طبیعی در مدت باقی مانده تا پایان دولت فعلی که چیزی در حدود دو سال و ۷، ۸ ماه است، آنچه اهمیت دارد، تقویت نقاط قوت و حذف نقاط ضعف است. از این منظر اینکه نقاط قوت خود را از دست ندهیم بسیار حائز اهمیت است. تلاش مان این است که در کلیت وزارت ارشاد و به طور خاص در سینما قوت‌ها را پاسداری کنیم و جلوی ضعف‌ها را بگیریم.
اینکه در سینما بدانیم برای یک فیلم چقدر سرمایه‌گذاری شده است، منابع سرمایه‌گذاری چه کسانی بوده‌اند و محل خرج هزینه‌ها و سهم هر یک از عوامل از آن چه بوده است، حتما در جهت شفافیت می‌تواند به کمک صنعت سینما و حتی فرهنگ و هنر سینما بیایدوی در ادامه با اشاره گذرا به برخی نقاط قوت در حوزه سینما تأکید کرد: با تغییر پیش رو حتما سازمان سینمایی نمی‌خواهد ۱۸۰ درجه به عقب بازگردد و چرخشی را به وجود بیاورد که ساختار کلی سینما را با تزلزل مواجه کند. تکامل حتما ممکن است و باید باشد اما قرار نیست این تکامل به چرخش‌های همه جانبه منتهی شود.
مذاکره برای تغییر مکان میزبانی جشنواره فجر
وزیر ارشاد در جواب به سوال دیگری درباره انتقادات از میزبانی اصحاب رسانه در پردیس ملت در جشنواره فیلم فجر و احتمال تکرار این تجربه در دوره سی و هفتم هم گفت: چون هنوز این مساله قطعی نشده، اسمی‌مطرح نمی‌کنم اما مذاکراتی در جریان است و صحبت‌هایی برای انتخاب مکان دیگری هم صورت گرفته است. مذاکرات دوستان ما در سازمان سینمایی تا جاهای خوبی هم پیش رفته است و اگر توافق نهایی صورت بگیرد و بتوانیم در نقطه جدید تثبیت شویم، به نظرم شرایط بهتری را در میزبانی جشنواره خواهیم داشت.
شفافیت را تبدیل به مطالبه عمومی‌در سینما کنیم
صالحی درباره بحث «ورود پول‌های کثیف به سینما» و «شائبه پولشویی در فیلمسازی» هم گفت: واقعیت این است هرچند شرایط اقتصادی سینما در سال جاری بسیار امیدوارکننده بوده است اما هنوز گردش مالی در سینما به نسبت بسیاری حوزه‌های دیگر، واقعا رقم قابل توجهی نیست. این ارقام اساسا قابل مقایسه با حوزه‌های دیگر نیست. امسال که احساس بهبود در شرایط مالی را داریم، کل فروش سینمای ایران ۱۵۰ میلیارد تومان بوده است، این رقم واقعا زیاد نیست. به همین دلیل خواهشم از رسانه‌ها و کارشناسانی که در این زمینه اظهارنظر می‌کنند این است که مسائل را با اغراق و بزرگنمایی مطرح نکنند. البته که حتما باید نسبت به «کم» هم در برخی حوزه‌ها حساس بود اما وقتی در این حوزه عناوینی مانند مافیا و پولشویی را مطرح می‌کنیم کمی‌از واقعیت به دور است.
وزیر ارشاد ادامه داد: حتما شفافیت در عرصه سینما مهمترین اتفاقی است که به کمک ما خواهد آمد. رویکردی که در سال‌های اخیر با حمایت دولت و جامعه مدنی برای حرکت همه در میان دیوارهای شیشه ای به راه افتاده است، حتما در سینما هم می‌تواند راهگشا باشد.
وی در پایان عنوان کرد: اینکه در سینما بدانیم برای یک فیلم چقدر سرمایه گذاری شده است، منابع سرمایه گذاری چه کسانی بوده اند و محل خرج هزینه‌ها و سهم هر یک از عوامل از آن چه بوده است، حتما در جهت شفافیت می‌تواند به کمک صنعت سینما و حتی فرهنگ و هنر سینما بیاید. به جای آنکه بخواهیم به صورت موردی و قضایی این موارد را پیگیری کنیم، بهتر است آهنگ شفافیت را در سینما به عنوان یک مطالبه فراگیر کنیم. همه ما اعم از مدیران و اصناف باید با این نگاه حرکت کنیم که شفافیت می‌تواند دهه آینده سینمای ایران را به دهه ای پاکتر، کارآمدتر و اقتصادی تر تبدیل کند.
