در ارتباط با خواستگاه اولیه خرما اَقوال متعددی در منابع و گزارشات موجود به چشم می خورد. برخی پیشینه آن را در هندوستان، عده ای دیگر در شمال آفریقا و برخی دیگر از پژوهشگران پایه اصلی کشت و برداشت آن را به کشور عربستان نسبت می دهند.
به هر ترتیب، خرما از نمونه محصولاتِ با قدمت و دیرینه بسیار کهن و طولانی به شمار می رود که در ایران نیز سابقه کشت آن به هزاران سال پیش باز می‌گردد.
آنچنان که مطالعات و بررسی‌های انجام شده نشان می‌دهد، خرما از دوران پیش از حاکمیت هخامنشیان در ایران کِشت می‌شده و در پایان سده نهم میلادی نیز، از ایران به چین برده شده است. به واقع این اطلاعات موید عقبه تاریخی کهن نخلداری و کشت این محصول غنی در ایران زمین به شمار می رود.
خرما با برخورداری از ویتامین های مختلف با درصدهای بسیار بالا و غنی در زمره محصولات انرژیک و با کالری بالا است و اساسا اوج مصرف این محصول در ایران و در ایام مبارک ماه رمضان باز می‌گردد، چراکه بیشتر مواد مغذی و ویتامین ها در این محصول یافت می شود.
یکی از برجسته ترین خواص این محصول به خاصیت ضد سرطانی و درمانی آن در بیماری مذکور به شمار می رود.
حسن تقوی گل سفیدی یکی از کارشناسان و صاحب نظران طب سنتی و گیاهی با اشاره به مطلب فوق اظهار کرد: در شرایطی که گاهی دستورات و توصیه‌های طب سنتی و اسلامی از سوی بخشی از جامعه نادیده گرفته می‌شود، امروز شاهد اثبات آن از سوی مراکز درمانی و پزشکی معتبر جهان هستیم.
وی در تشریح این موضوع گفت: چندی پیش، انجمن سرطان ایالات متحده آمریکا از خرما به عنوان تاثیرگذارترین میوه در مبارزه و مقابله با سرطان یاد کرد.
طرح این مقدمه با هدف اثبات جذابیت ها و اهمیت بسیار بالای این میوه نواحی گرمسیری انجام می‌پذیرد و همین خصوصیات برای توجه هر چه بیشتر به این محصول و تلاش فزاینده تر در راستای افزایش تُناژ ، تولید و صادرات آن کفایت می‌کند.
بنابر بررسی‌های انجام شده، سرانه مصرف خرما در کشور، 7 کیلوگرم در سال است که البته دراین معدل‌گیری نقش میزان مصرف شهرهای جنوبی کشور بسیار برجسته و نافذ است.
مناطق جنوبی کشور با سرانه مصرف 25 کیلوگرم، ضریب افزایش آن، در معدل گیریِ میزان مصرف ، به میزان قابل توجهی بالا برده، زیرا بصورت تقریبی میزان مصرف سالیانه این محصول در دیگر استان های کشور، به ازای هر نفر یک کیلوگرم است که این عدد و رقم، ناچیز به نظر می‌رسد.
بنابر اعداد و ارقام منتشر شده در رسانه ها، سالیانه قریب به 7 میلیون تن خرما در جهان تولید می‌شود که ایران با قریب به تولید یک میلیون و 100 تا 200 هزار تن؛ نقش قابل توجهی در تامین خرمای جهان ایفاء می‌کند.
گردش مالی خرما در سال نیز بصورت تقریبی ، بیش از یک میلیارد دلار برآورد می شود که این رقم و عدد به نوبه خود برجسته به نظر می رسد.
بدون تردید، هر آنچه سهم ایران در میزان صادرات خرما و گردش مالی اشاره شده افزودن تر شود، زمینه و بستر توسعه فرصت های شغلی و شکوفایی اقتصادی کشور به نحو شایسته تری فراهم خواهد شد.
در میان استان های ایران،کرمان، سیستان و بلوچستان، بوشهر، هرمزگان، فارس، خوزستان و یزد از اراضی و عرصه های جغرافیایی مستعد برای تولید و پرورش خرما به شمار می رود.
در این حوزه ، مانند بسیاری از عرصه های دیگر، از ظرفیت موجود، آنچنان که باید استفاده نمی‌شود و با وجود رشد و افزایش 5 برابری تولید خرما به نسبت دهه های گذشته، انتظار می رود در چارچوب سیاست های اقتصاد مقاومتی و حمایت از کالای ایرانی، تدابیر هوشمندانه تری با هدف توسعه صادرات این محصول اتخاذ و عملیاتی شود.
به واقع، تاکید مقام معظم رهبری مبنی بر حمایت از کالای ایرانی تنها به حوزه صنعتی خلاصه نمی شود، البته این محصول (خرما) در حوزه های صنعتی نیز مورد استفاده قرار می‌گیرد.
به تعبیری، حمایت از کالای ایرانی در چارچوب حمایت از تولید داخلی و محصولاتی که در پهنه وسیع جغرافیایی ایران زمین تولید و عرضه می شود، قابل بررسی است . این امر می تواند در حوزه های متعددی همچون زراعی،کشاورزی، باغی، صنعتی، تولیدی و... گسترش پیدا کند.
تکیه بر ظرفیت های بومی و داخلی، اصلی خطیر در تسریع و تسهیل توسعه اقتصادی به شمار می رود که البته حصول این امر مستلزم پیش نیازهای مقتضی و خاص به خود خواهد بود، در غیر اینصورت در فقدان الزامات این امر، دستیابی به اهداف از پیش تعریف شده؛ دشوار و ناممکن به نظر می رسد.
بسته بندی مطلوب و مرغوب، لازمه توسعه کمی و کیفی خرمای ایرانی
بدون تردید، موضوع بسته بندی یکی از مولفه های اساسی در بهبود و توسعه صادرات محصولات ایرانی به شمار می رود و متاسفانه به تلخی باید به این واقعیت اذعان کرد که از محل این نقصان و نارسایی ، ضریب سودآوری بسیاری از تولیدات و محصولات ایرانی کاهش یافته است.
سخن از فروش فله ای محصولاتی است که عمدتا در عرصه زراعی، تولید و عرضه می شوند، گاهی از حیث کیفی، به مراتب مطلوب تر و مرغوب تر از تولیدات دیگر کشورهای جهان به شمار می رود. اما چه سود که کم توجهی و غفلت در این بخش، به فرصت سوزی و تحمیل خسارت های بسیاری منتهی شده و متاسفانه حوزه تولید خرمای کشور نیز به دلیل بسته بندی ضعیف، متحمل مشکلات عدیده ای شده است.
محسن رشید فرخی، رئیس انجمن ملی خرمای کشور در تشریح مشکلات و معضلات پیش روی این حوزه اظهار کرد: متاسفانه، قیمت کاغذ و مقوا در ماه های گذشته با افزایش سرسام آور و خیره کننده ای همراه شده و از دستگاه های متولی انتظار می رود در بخش بسته بندی کاغذ و مقوا برای تولیدکنندگان این محصول، امتیازات و تخفیفات ویژه ای را در نظر بگیرند.
معضل نقل و انتقال پول از دیگر نارسایی هایی است که فرخی از آن به عنوان معضلی جدی در مسیر توسعه صادرات این محصول یاد می‌کند.(عارضه ای که متاسفانه در بسیاری از حوزه های صنعتی تولیدی و صادراتی کشور مسبب چالش های عمیقی برای اقتصاد کشور شده است).
نقش آفرینی شرکت های هلدینگ در توسعه صادرات خرما ضروری به نظر می رسد
چندی پیش، علی محمد صمیمی، عضو هیات رئیسه انجمن ملی خرمای ایران در گفت و گویی با رسانه ها، در تشریح مشکلات پیش روی توسعه صادرات خرمای ایرانی در بازارهای جهانی گفت: غالب شرکت های فعال ایرانی در این حوزه کوچک و فاقد ظرفیت لازم برای سرمایه گذاری طولانی مدت هستند.
وی در ارتباط با میزان صادرات خرمای ایران به بازارهای جهانی می‌گوید: در حال حاضر حدود 130 تا 200 هزار تن خرما (در سال) به کشورهای متعدد صادر می شود و در این میان کشورهای هند، قزاقستان، پاکستان، امارات و ترکیه عمده مقاصد صادراتی این محصول از ایران به شمار می‌روند.
به گفته وی؛ کشورهای عربستان، مصر و تونس به عنوان اصلی ترین رقبای ایرانی در عرصه تسخیر بازارهای جهانی هستند.
سود خرما به نام نخلداران به کام دلالان
متاسفانه، نفوذ و جولان دلال ها، بازار خرما و دسترنج و سود نخلداران را نیز تحت الشعاع قرار داده و این عارضه باعث تحمیل خسارت بسیاری به تولیدکنندگان خرما و مصرف کنندگان این محصول شده است.
چندی پیش، علی اصغر موسوی، دبیر کل انجمن خرمای کشور در گفت و گویی با رسانه ها با اشاره به در اختیار گرفتن بازار خرما از سوی 100 دلال گفت: به واقع واسطه های مذکور برای تولیدکننده و مصرف‌کننده تصمیم گیری می‌کنند و به نوعی این افراد نبض بازار را دست گرفته اند.
وی در تشریح این عارضه می‌گوید: دلال‌ها در ابتدای فصل برداشت محصول را از نخلداران خریداری می‌کنند و در زمان مقتضی آن را دِپو کرده و پس از بالا بردن نرخ خرما (با کاهش عرضه) آن را به فروش می رسانند.
به زعم دبیر کل انجمن خرمای کشور، دلالان مذکور برای سه میلیون نخلدار کشور تصمیم‌گیری می‌کنند و می طلبد برای مقابله و دفع این عارضه تدابیر لازم اتخاذ و عملیاتی شود.
در پایان ذکر این نکته ضروری به نظر می‌رسد که با توجه به تاکید دلسوزان نظام و انقلاب و در راس آن مقام معظم رهبری، مبنی بر توسعه صادرات غیرنفتی به عنوان یکی از ضروریات اقتصادی کشور و مولفه های اساسی در شکوفایی این عرصه، انتظار می رود مسئولان و دستگاه های ذی‌ربط با برنامه ریزی، سیاست گذاری و تدابیر ویژه، در حوزه هایی که کشور، از حیث تولیدی از توانمندی بالایی برخوردار است؛ نسبت به ارتقای سطح صادرات اقدامات لازم را عملیاتی کند.
با تحقق این امر، توسعه صادارت غیرنفتی امری دست یافتنی خواهد بود و با حرکت در این مسیر به تدریج از اقتصاد نفتی به عنوان یکی از بزرگترین آفت های اقتصادی کشور دور خواهیم شد، امری که تحقق آن ضامن شکوفایی، توسعه و رشد هر چه بیشتر اقتصادیِ این مرز و بوم خواهد بود، در غیر اینصورت همچنان شاهد نارسایی های ریز و درشت در صحنه اقتصادی این کشور هستیم و قطعا مجموعه این نواقص، حرکت سریع و شتابان جامعه را به سمت فتح و تسخیر قله های توسعه اقتصادی ، کُند و دشوار می سازد.
