نشریه آلمانی «اشپیگل» در گزارشی به سیاستهای عربستان سعودی پس از به قدرت رسیدن «محمد بنسلمان» ولیعهد سعودی پرداخت و با توجه به موضوع مفقود شدن «جمال خاشقچی» از فعالان مخالف رژیم آل سعود، این رژیم را مسئول سرنوشت این روزنامهنگار دانست.
در این گزارش آمده است که «آنگلا مرکل» صدراعظم آلمان از عربستان سعودی به عنوان محور ثبات در خاورمیانه یاد میکند اما مفقود شدن خاشقچی نشان میدهد که این تصویر دیگر بعد واقعی ندارد و مسئول این وضعیت، هم بر عهده «محمد بنسلمان» ولیعهد سعودی است. باید برای خاشقچی اتفاق بدی افتاده باشد. سه شنبه هفته گذشته وی باید ساعت 13 و 30 دقیقه ظهر در کنسولگری عربستان در استانبول حاضر میشد و از آن زمان تاکنون اطلاعاتی از وی در دست نیست.
دولت ترکیه، سعودیها را متهم کرده است که خاشقچی را کشتهاند. کارشناسان میخواهند بفهمند که آیا خاشقچی در کنسولگری کشته شده و گروهی 15 نفره در این زمینه نقش داشتهاند و جسد او به خارج از کشور برده شده است یا خیر. البته عربستان چنین اتهامی را رد میکند اما از توضیح درباره اینکه چه بر سر خاشقچی آمده است هم طفره میرود. حاکمیت سعودی مدعی است که او کمی بعد کنسولگری را ترک کرده است اما در این مورد هم مدرکی ارائه نمیدهد. «خدیجه چنگیز» نامزد خاشقچی هم اینکه نامزدش روز سه شنبه از ساختمان کنسولگری خارج شده باشد را رد میکند. او تا پاسی از شب منتظر نامزدش شده بود. قرار بود آنها فردای آن روز ازدواج کنند.
این نشریه آلمانی نوشت که در این زمینه دو سناریو متصور است: یا اینکه خاشقچی در کنسولگری کشته شده است و یا اینکه مامورها این خبرنگار جنجالی 60 ساله را ربوده و به عربستان سعودی منتقل کرده اند. در هر صورت رژیم سعودی مسئول سرنوشت خاشقچی است و در شرایطی که یک منتقد از سیاستهای دولت در یکی از کنسولگریهای این کشور مفقود میشود، چنین چیزی بدون اطلاع و موافقت مرد قدرتمند ریاض یعنی «محمد بنسلمان» صورت نمیگیرد.
در ادامه آمده است که ژانویه 2015 بود که بنسلمان در سمت وزیر دفاع وارد عرصه سیاست شد و سال 2017 به عنوان وارث سلطنت معرفی شد. درطول سه سال و نیم گذشته این سیاستمدار جوان، کشورش را چه از لحاظ داخلی و چه خارجی تغییر داده است. سرویس اطلاعات آلمان (BND) چنین وضعیتی را پیشبینی کرده بود. دسامبر سال 2015، بن سلمان یک سال هم نبود که قدرت را به دست گرفته بود، سرویس اطلاعات آلمان اعلام کرد که سیاست مداخلهگرایانه محرکی جایگزین سیاست محافظهکارانه خاندان سلطنتی عربستان شد. این موضوع از این جهت اهمیت داشت که ریاض روابط دوستانه با تمامی کشورهای دوست و هم پیمان را به مخاطره اندازد. پسر پادشاه سعودی آمادگی دارد که به هر خطری در زمینه مسایل سیاسی، نظامی و اقتصادی دست بزند تا در زمینه مسایل منطقهای عقب نماند.
البته دولت آلمان کمی بعد از تحلیلهای سرویس امنیتی این کشور فاصله گرفت و اعلام کرد که ارزیابی سرویس اطلاعات درباره سعودیها با نگرش دولت فدرال درباره آنها همخوانی ندارد و حتی مرکل هم از این رژیم به عنوان لنگر ثبات در منطقه یاد کرد اما ریاض با سیاست تهاجمی که در پیش گرفته است نشان داد که چنین دیدگاهی دیگر درست نیست.
بن سلمان در سال 2015 به سمت وزیر دفاع عربستان منصوب شد و اندکی بعد عملیاتی را علیه حوثیها در یمن به راه انداخت. البته او اعلام کرد که در عرض چند هفته بر حوثیها پیروز میشود و بن سلمان نه تنها این موضوع را به نزدیکان خود گفت بلکه با شرکای خارجی خود نظیر «فرانک والتر اشتاینمایر» وزیر خارجه پیشین آلمان هم در میان گذاشت. حالا سه سال ونیم از آغاز جنگ گذشته است و هنوز پایان آن مشخص نیست.ضمن اینکه در این مدت حوثیها هم به طور منظم شهرهای بزرگ را هدف قرار دادهاند.
در ماه ژوئن 2017 بن سلمان کشور همسایه یعنی قطر را تحریم کرد. دو کشور، بر سر ذخایر گاز و نفت و حمایت از گروههای اسلامگرا در کشورهای مختلف عربی و تلاش برای برتری جویی در منطقه خلیج فارس اختلاف دارند. قطر کنترل شبکه خبری «الجزیره» را در دست دارد که از عربستان سعودی انتقاد میکند به همین دلیل بن سلمان میکوشد تا قطر را از لحاظ اقتصادی و سیاسی منزوی کند. وی تا جایی پیش رفت که قطر را به اقدام نظامی تهدید کرد. شواهد حاکی از این است که 16 ماه بعد از اینکه قطر تحریم شد، این اقدامات کارایی موردنظر سعودیها را نداشتهاند. امیر «تمیم» همچنان در دوحه حضور دارد و آمریکا همچنان بزرگترین پایگاه نظامی خود را در قطر دارد و امارات هم با پیامدهای تحریم مواجه است.
در نوامبر 2017 ، بن سلمان «سعد الحریری» نخستوزیر لبنان را به عربستان دعوت کرد. الحریری از همانجا اعلام کرد که از سمت خود کنارهگیری میکند. اما با گذشت چندین هفته و به مرور مشخص شد که الحریری به میل خود به عربستان سفر نکرده است. «زیگمار گابریل» وزیر خارجه وقت آلمان هم به این موضوع واکنش نشان داد و ریاض هم در مقابل سفیر خود را از برلین فراخواند. سرانجام در پی میانجیگری «امانوئل ماکرون» رئیسجمهور فرانسه، حریری توانست از عربستان خارج و به بیروت بازگردد و استعفای خود را پس بگیرد.
با این حال هم پیمانان سعودیها تاکنون به چنین اقدامات ماجراجویانهای در عرصه سیاست خارجی واکنش نشان ندادهاند چرا که بنسلمان در داخل کشور اصلاحاتی را اجرا کرده است و در جهت تغییرات اجتماعی حرکت میکند. در عین حال، بنسلمان هرگونه مخالفت را سرکوب میکند و در جهت تامین منافع خود حرکت می کند.
بنسلمان در نوامبر سال 2017 دهها نفر از شاهزادگان سعودی و شماری از افراد با نفوذ را در هتلی لوکس در ریاض زندانی کرد. آنها چندین هفته زندانی بودند تا زمانی که موافقت کردند که از بخشی از دارایی خود چشمپوشی کنند و یا اینکه در پروژه کلان بن سلمان حمایت کنند.
از ماه می 2018، دهها نفر از زنان در عربستان که سالها برای دستیابی به حق رانندگی و حق سرپرستی مردان اعتراض کرده بودند را دستگیر کرد. رسانههای جریانساز داخلی در عربستان اقدامات این افراد را «خیانت» ارزیابی کردند. موج بیسابقه بازداشت فعالان لیبرال روز 24 ژوئن رخ داد و از همان روز قانونی که به زنان اجازه میداد رانندگی کنند، اجرایی شد.
این بازداشتها، رابطه عربستان سعودی با کانادا را هم خدشهدار کرد به طوری که «کریستیا فریلند» وزیر خارجه این کشور در ماه آگوست خواستار آزادی «سمر بداوی» فعال حقوقبشر شد. وی خواهر «رائف بداوی» است که از سال 2012 در عربستان زندانی شده است و همسرش «انصاف حیدر» به شهر «کبک» گریخته بود و پس از مدتی وی و فرزندانش تابعیت کانادا را به دست آورده بودند. به همین دلیل وزیر خارجه کانادا درباره این مسئله موضعگیری کرد. ریاض در واکنش به این اقدام، هم سفیر کانادا را احضار کرد و هم تمامی قراردادهای تجاری با اوتاوا را مسدود، همه پروازها به تورنتو را لغو و همگی 7 هزار دانشجوی سعودی که در کانادا به سر می بردند را باز گرداند.
اشپیگل نوشت که«دونالد ترامپ» رئیسجمهور آمریکا با وجود همه این اقدامات اعم از جنگ یمن و یا موج بازداشتها، از بن سلمان حمایت کرد اما اکنون موضع خاشقچی مطرح است؛ کسی که سالها در آمریکا زندگی کرده و برای روزنامه «واشنگتنپست» مطلب نوشته است. به همین دلیل فشارها بر ترامپ و هوادارانش تشدید شده تا از نفوذ خود بر ریاض استفاده کنند اما اینکه آیا بنسلمان اصلا پذیرای انتقادها باشد یا خیر هم موضوع دیگری است.