علی باقرزاده رئیس سازمان نهضت سوادآموزی در برنامه تلویزیونی پرسشگر با موضوع سوادآموزی، با بیان اینکه سه گروه سنی 10 تا 19،گروه سنی 10 تا 29 سال و گروه سنی 10 تا 49 سال داریم که البته همپوشانی هم دارند اما در مصوبه شورای عالی انقلاب فرهنگی از آنها نام برده شده است، اظهار کرد: طبق آخرین سرشماری نفوس و مسکن سال 95، در گروه اول(10 تا 19 سال) نرخ باسوادی 98.2 درصد است و تعداد بیسوادان باقی مانده 190 هزار و 500 نفر است.
وی افزود: در گروه دوم نرخ باسوادی 97.3 درصد و تعداد بیسوادان 668 هزار و 800 نفر است؛ در گروه سوم نیز درصد باسوادی 94.7 و تعداد بیسوادان 2 میلیون و 692 هزار نفر است.
باقرزاده با بیان اینکه البته در این جمعیت، اتباع خارجی وجود دارند، گفت: نرخ بیسوادی به‌ویژه در اتباع افغانستانی بالاست؛ نرخ باسوادی در این گروه 67.4 درصد است و تعداد کل بیسوادان اتباع 600 هزار نفر است اما اگر اتباع را از کل آمارها خارج کنیم در گروه سنی 10 تا 49 سال نرخ باسوادی بالای 95 درصد بوده و برآورد ما نزدیک به 96 درصد است.
وی با بیان اینکه نرخ سواد در 12 استان بالای 97 و در 8 استان بالای 98 درصد است، ادامه داد: نرخ رشد عمومی باسوادی طی سال‌های 91 تا 95 حدود 2.85 درصد است؛ این در حالی است که میانگین 15 ساله جهانی می‌گوید رشد باسوادی یک درصد بوده است و این رقم در مدت مشابه قبل از خود در ایران 0.2 درصد است.
رئیس سازمان نهضت سوادآموزی در پاسخ به این پرسش که «آیا آمار کل بیسوادان 8 میلیون و 800 هزار نفر است؟»، اظهار کرد: بله، طبق شاخص سواد در گروه سنی 6 سال به بالا این نرخ صحیح است اما باید توجه کرد که تقریباً 6 میلیون نفر بالای 50 سال هستند که جامعه هدف ما نیستند؛ همچنین آمار کم سوادان 10 میلیون نفر است.
وی درباره نرخ رشد پایین سواد زنان ایرانی نسبت به سایر کشورها، گفت: موقعیت ما در منطقه به این بدی‌ها هم نیست؛ سخت‌ترین مدل را برای تعیین بیسوادی اعمال می‌کنیم؛ معمولاً در خوداظهاری سرشماری‌ها، مردم خود را دست کم می‌گیرند، معیار سواد فرق کرده است و بسیاری سواد خواندن و نوشتن دارند اما خود را بیسواد اعلام کرده‌اند.
باقرزاده افزود: مهم‌ترین مسئله‌ای که از ابتدای انقلاب داشتیم عدم وجود تقاضای اجتماعی بوده و بیسوادان بسیار سخت داوطلب باسواد شدن بوده‌اند؛ یادگیری امری انتخابی است و بیسوادی بیشتر یک مسئله اجتماعی است تا آموزشی.
وی به راهکارهایی برای کاهش آمار بیسوادی اشاره و اظهار کرد: نخستین مسئله الزام آور کردن سوادآموزی است؛ درباره اینکه آموزش حق است یا تکلیف، در بسیاری کشورها این رویه مشخص شده است و باید ترکیبی از این دو را داشته باشیم تا آموزش الزام‌آور شود.
رئیس سازمان نهضت سوادآموزی افزود: باید لایحه ای برای الزامی کردن آموزش آماده شود که ما استارت کار را زده‌ایم و پیش‌نویسی در کمیسیون‌های مربوطه دولت تهیه شده و الزاماتی هم در قانون حمایت از حقوق کودک برای اولیای دانش‌آموزانی که بیسوادند نیز دیده شده است؛ برای ما اجباری شدن سوادآموزی بسیار مهم است و صرفا بار مالی آن مدنظر نیست.
وی ادامه داد: سالانه 28 هزار نفر از اتباع تحت پوشش برنامه سوادآموزی و بیش از 300 هزار دانش آموز در مدارس، تحت آموزش رایگان قرار می‌گیرند.
