از آغاز جنگ در سوریه، ایران به عنوان حامی دولت بشار اسد ظاهر شده است و اکنون که بالاخره پایان جنگ نزدیک به نظر میرسد، ایالات متحده انتظار دارد که ایران نفوذ خود را در منطقه و به ویژه حضور در سوریه کاهش دهد. اما ایران از کمک به ثبات دولتهای دوست هدفی بزرگتر را دنبال میکند که به سادگی از آن نخواهد گذشت.
درخواست دونالد ترامپ، رئیسجمهوری آمریکا در رابطه با اینکه ایران بایستی نیروهای خود را از سوریه خارج کند، اتفاق جدیدی نیست. ترامپ در سخنرانی خود در هشت ماه مه در رابطه با خروج ایالات متحده از توافق هستهای ایران، مذاکره بر سر توافق جدیدی را خواستار شد که ایران در آن با محدودسازی همیشگی برنامه غنیسازی اورانیوم و متوقف کردن برنامه توسعه موشکی خود موافقت کند. اما به همین مسئله اکتفا نکرد و گفت ایران بایستی رفتارهای نادرستش در منطقه را نیز کاهش دهد که اشارهای بود به اینکه ایران از سوریه خارج شود و به تلاشها برای افزایش نفوذش در خاورمیانه پایان دهد.
خروج یک جانبه آمریکا از توافق هستهای و اعمال مجدد تحریمها علیه ایران، تاکنون آن تأثیرگذاریای که ایالات متحده خواستار آن بوده را نداشته، بلکه رهبری ایران احتمال مذاکره مجدد توافق را به کل منتفی دانسته است.
نمونه مشهود بیتوجهی ایران به خواستههای رئیسجمهوری آمریکا را میتوان به همین مسئله حضور ایران در سوریه اشاره کرد که همراه با پشتیبانی نظامی روسیه، سبب شده است بشار اسد کنترل بر بیشتر مناطق در سوریه را بازپس بگیرد.
اکنون که دولت بشار اسد مجدداً قدرت خود را به دست آورده، ایران به دنبال دریافت جایزه خود برای کمک به دمشق در بدترین شرایط است. در حقیقت، دولت بشار اسد بسیاری از موفقیتهای خود را به آموزشهای نظامی و مشاورههای سپاه پاسداران انقلاب اسلامی ایران و توانایی مبارزه نیروهای حزبالله لبنان مدیون است. ایران نمیخواهد موقعیت استراتژیک خود را در سوریه که تکمیل کننده نفوذ در عراق و حمایت از حزبالله در لبنان است را از دست بدهد.
این یک استراتژی برای ایجاد «هلال شیعه» در قلب جهان عرب نیست. کمکهای تهران به ثبات دولتهای دوست در عراق، سوریه و لبنان از تمایل برای مقابله با اقدامات عربستان سعودی ناشی میشود. از این رو، انتظار اینکه ایران از حضور در سوریه دست بکشد رویایی متوهمانه است. در چنین شرایطی، تلاشهای آمریکا برای متقاعد کردن روسیه به ترغیب ایران به خروج از سوریه بیهوده خواهد بود. روسیه به هیچ وجه نمیتواند ایران را وادار به ترک سوریه کند. این واقعیتی است که آمریکا باید یاد بگیرد با آن کنار بیاید و در تعیین استراتژی خود در نظر بگیرد؛ چرا که تلاش برای دستیابی به یک توهم، سیاست خارجی موفقی نخواهد بود.