در حالی که دو ماه تا زمان اجرای تحریمهای نفتی آمریکا علیه ایران باقی مانده، فروش نفت ایران کاهش شدیدی داشته و این کشور مشتریان مهم خود در آسیا و اروپا را از دست داده است.
این کاهش فروش طی هفتههای آینده نیز ادامه خواهد داشت، در همین حال، افزایش تولید دیگر اعضای اوپک موجب افزایش تنشها درون این سازمان در آستانه نشست الجزایر در اواخر ماه جاری شده است.
ایران در ماه اوت، روزانه تنها اندکی بیش از 2 میلیون بشکه نفت خام و میعانات صادر کرد. این پایینترین میزان صادرات ایران از مارس 2016 تاکنون است و نسبت به ماه آوریل، یعنی ماه قبل از اعلام خروج آمریکا از برجام 28 درصد کاهش نشان میدهد.
چند مشتری کلیدی نفت ایران قبلاً خریدهای خود را متوقف کردهاند. از ماه ژوئن ایران هیچ محموله نفتیای به کره جنوبی یا فرانسه ارسال نکرده و کل صادرات نفت این کشور به اتحادیه اروپا از ماه آوریل تاکنون حدود 40 درصد کاهش یافته است.
از دست رفتن بازار کره جنوبی یک مشکل ویژه برای ایران ایجاد میکند، زیرا این کشور مقصد حدود 60 درصد از صادرات میعانات تهران بوده است. میعانات در دوره اوباما از تحریمها معاف بود، اما در این دور ظاهراً تحریمها میعانات را نیز در بر میگیرد.
ایران یک پالایشگاه جدید برای پالایش میعانات خود احداث کرده، اما برای تقویت تولید گاز در میدان پارس جنوبی که در نزدیکی مرز ایران با قطر قرار دارد، همچنان باید بخشی از میعانات تولیدی ایران صادر شود. اگر ایران نتواند میعانات تولیدی را صادر کند، ممکن است مجبور شود استخراج گاز خود را کاهش دهد و این کشور را با ریسک کمبود گاز در فصل زمستان مواجه خواهد کرد.
دیگر مشتریان آسیایی ایران تاکنون انعطاف بیشتری از خود نشان دادهاند. ظاهراً چین خود را برای عمل به وعده قبلی خود یعنی عدم افزایش یا کاهش خرید نفت از ایران در دوره تحریمها آماده میکند، در حالی که هند و ژاپن هنوز بهدنبال معاف شدن از تحریمهای آمریکا از طریق کاهش خرید نفت از تهران هستند. این مذاکرات همچنان ادامه دارد، اما در عین حال، خریداران از خرید نفت جدید برای بارگیری در ماه اکتبر خودداری کردهاند و همین مسئله احتمال کاهش بیشتر صادرات نفت ایران را افزایش داده است.
هرچند کاهش صادرات نفت ایران موجب نگرانیهایی از کمبود عرضه در بازار در اواخر سال جاری میلادی شده، اما تاکنون افزایش تولید سایر اعضای اوپک توانسته بهراحتی جای خالی نفت ایران را پر کند.
مجموع تولید نفت اوپک از ماه آوریل به این طرف، 840 هزار بشکه در روز افزایش یافته است. اگر تولید جمهوری کنگو را که در نشست ماه ژوئن به اوپک پیوست در نظر نگیریم، مجموع افزایش تولید اوپک همچنان بیش از نیم میلیون بشکه در روز است.
هرچند تصمیم ماه ژوئن اوپک مبنی بر افزایش تولید در کاهش نگرانیها از کمبود عرضه مؤثر بوده، اما در عین حال موجب ایجاد شکافهایی درون اوپک شده است.
خالد الفالح، وزیر انرژی عربستان معتقد است بر اساس توافق ماه ژوئن، کشورهای دارای ظرفیت ذخیره تولید حق دارند بهمیزانی که دیگر تولید کنندگان تولید خود را از دست دادهاند، بر تولید نفت خود بیفزایند، اما ایران با این تفسیر مخالف است و میگوید، هر کشوری باید سطح تولید خود را در چهارچوب سهمیه خودش حفظ نماید.
احتمالاً نشست ماه جاری در الجزایر در مورد نحوه توزیع افزایش تولید بین کشورهای عضو یک نشست طوفانی خواهد بود، اما بعید است ایران بتواند حرف خود را به کرسی بنشاند. روسیه تمایلی به حفظ محدودیت تولید خود ندارد و عربستان هم تحت فشار ترامپ و نیازهای مالی خود، قبلاً شروع به افزایش عرضه کرده است.