کعبه به عنوان قبلهگاه مسلمانان و محل تجمع سالانه آنها مکانی است که خداوند امنیت آن را تضمین کرده و همه ساله میلیونها نفر از اقصی نقاط جهان به سمت آن رهسپار میشوند.
حال سؤال اینجا است که چرا خداوند چنین مکان مهمی را در سرزمینی خشک و بیآب و علف قرار داده است.
به این آیه توجه کنید
رَّبَّنَآ إِنِّى أَسْکَنتُ مِن ذُرِّیَّتِى بِوَادٍ غَیْرِ ذِى زَرْعٍ عِندَ بَیْتِکَ الْمُحَرَّمِ رَبَّنَا لَیُقِیمُواْ الصَّلَوةَ فَاجْعَلْ أَفْئِدَةً مِّنَ النَّاسِ تَهْوِى إِلَیْهِمْ وَارْزُقْهُم مِّنَ الَّثمَرَتِ لَعَلَّهُمْ یَشْکُرُونَ (ابراهیم ۳۷)
ترجمه
پروردگارا! من (یکى) از ذرّیّهام را در وادى (و درّهاى بىآب و) بىگیاه، در کنار خانه گرامى و با حرمت تو ساکن ساختم. پروردگارا! (چنین کردم) تا نماز برپا دارند، پس دلهاى گروهى از مردم را به سوى آنان مایل گردان و آنان را از ثمرات، روزى ده تا شاید سپاس گزارند.
وقتى خداوند در زمان پیرى ابراهیم، اسماعیل را به او عطا کرد، او را فرمان داد که این کودک و مادرش را در مکّه اسکان دهد. ابراهیم فرمان الهى را اطاعت نمود و سپس براى آنان دعا کرد.
در روایات مىخوانیم که امام باقرعلیهالسلام فرمود: ما اهل بیت رسولاللَّه صلى الله علیه وآله، بقیه ذرّیّه ابراهیم هستیم که دلهاى مردم به سوى ما گرایش دارد، سپس این آیه را تلاوت فرمودند: «ربّنا انى اسکنت ... فاجعل افئدة من النّاس»
کعبه در منطقهاى خشک و بىآب و علف قرار گرفت تا مردم به واسطه آن آزمایش شوند. چنانکه حضرت علىعلیه السلام در خطبه قاصعه چنین بیان فرمود: اگر کعبه در جاى خوش آب و هوایى بود، مردم براى خدا به زیارت آن نمىرفتند. پس امتحان مسلمانان یکی از پاسخهای این سؤال است.
دعاى انبیاء مستجاب است. «و ارزقهم من الّثمرات»، «حَرَماً آمناً یجبى الیه ثمرات کل شىء» (سوره قصص آیه ۵۷) حرمى امن که همه گونه ثمرات در آن فراهم مىشود.
امام باقر علیهالسلام فرمود: هر میوهاى که در شرق و غرب عالم هست در مکّه یافت مىشود. پس یکی دیگر از دلایل قرار گرفتن مکه در سرزمین خشک و بیآب و علف حجاز فراهم شدن برکات و ثمرات برای مردم آن است.
پیامهای آیه
انتخاب مسکن انبیا بر اساس نماز و عبادت بود. «اسکنت، لیقیموا الصلوة»
دیندارى، گاهى با آوارگى، هجرت، دورى از خانواده و محرومیت از امکانات رفاهى همراه است. «اسکنت من ذریّتى بواد غیر زرع»
کعبه و اطراف آن در زمان حضرت ابراهیم نیز محترم و داراى محدودیت و ممنوعیت بوده است. «بیتک المحرّم»
محور و مقصد حرکت ابراهیم نماز است. «ربّنا لیقیموا الصلوة»
اهل نماز، باید محبوب باشد. «لیقیموالصلوة فاجعل افئدة من الناس»
نماز در ادیان قبل نیز بوده است. «لیقیمواالصلوة»
محبوبیّت و گرایش دلها به دست خداست. «فاجعل افئدة...»
همه مردم لیاقت دوست داشتن اولیاى خدا را ندارند. «من الناس»
مردان خدا، دنیا را براى هدفى عالى مىخواهند. «من الثمرات لعلّهم یشکرون»