طبق بیان صریح رسول گرامی اسلام (ص)، ماه رمضان با فضیلت‌ترین و برترین ماه در میان سایر ماه‌هاست «شَهرُ رَمَضانَ سَیِّدُ الشُّهورِ». ماهی که مبارک خوانده شده و ابتدای آن رحمت، میانه‌اش برکت و انتهایش مغفرت است. در واقع خداوند با قرار دادن روزه ماه رمضان و آراستن این ماه با عناصری مثل «رحمت و برکت و مغفرت» مقطعی را برای رشد سریع‌تر مؤمنان در عرصه‌های معنوی فراهم کرده است.
در همین راستا به حدیثی از امام صادق (ع) درباره جایگاه روزه و نقش‌آفرینی آن در شب اول قبر اشاره می‌شود:
إِذَا دَخَلَ الْمُؤْمِنُ قَبْرَهُ کَانَتِ الصَّلَاةُ عَنْ یَمِینِهِ وَ الزَّکَاةُ عَنْ یَسَارِهِ وَ الْبِرُّ مُطِلٌّ عَلَیْهِ قَالَ وَ یَتَنَحَّى الصَّبْرُ نَاحِیَةً فَإِذَا دَخَلَ عَلَیْهِ الْمَلَکَانِ اللَّذَانِ یَلِیَانِ مُسَاءَلَتَهُ قَالَ الصَّبْرُ لِلصَّلَاةِ وَ الزَّکَاةِ دُونَکُمَا صَاحِبَکُمْ فَإِنْ عَجَزْتُمْ عَنْهُ فَأَنَا دُونَه.
هنگامی که مؤمن وارد قبرش می‌شود، نماز در سمت راست او و زکات در سمت چپ او و اعمال نیک در بالای او قرار می‌گیرند و روزه در گوشه‌ای می‌ایستد و هنگامی که دو فرشته سؤال کننده نزد مؤمن می‌آیند، روزه به نماز و زکات می‌گوید از رفیق خود دفاع کنید و اگر نتوانستید من دفاع می‌کنم.
رسول خدا (ص) نیز در حدیثی می‌فرماید: خداوند متعال می‌فرماید: «قالَ اللّهُ عز و جل: «الصَّومُ لی و أنَا أجزی بِهِ»؛ روزه، براى من است و خودم پاداش آن را مى‌دهم.
