خداوند در آیه 3 سوره مبارکه بقره به برخی از خصوصیات مؤمنان اشاره میکند و در همین آیه کوتاه ایمان به غیب، اقامه نماز و انفاق در راه خدا از روزیشان را سه خصوصیت مؤمن بیان میکند.
متن آیه
«الَّذِینَ یُؤْمِنُونَ بالْغَیْبِ وَ یُقِیمُونَ الصَّلَوةَ وَ مِمَّارَزَقْنَهُمْ یُنفِقُونَ»
ترجمه
(متّقین) کسانى هستند که به غیب ایمان دارند و نماز را به پاى مىدارند و از آنچه به آنان روزى دادهایم، انفاق مىکنند.
نکتهها
قرآن، هستى را به دو بخش تقسیم مىکند: عالم غیب و عالم شهود. متّقین به کلّ هستى ایمان دارند، ولى دیگران تنها آنچه را قبول مىکنند که برایشان محسوس باشد. حتّى توقّع دارند که خدا را با چشم ببینند و چون نمىبینند، به او ایمان نمىآورند.
چنانکه برخى به حضرت موسى گفتند: «لن نؤمن لک حتّى نَرى اللّه جهرة» ما هرگز به تو ایمان نمىآوریم، مگر آنکه خداوند را آشکارا مشاهده کنیم. این افراد درباره قیامت نیز مىگویند: «ما هى الاّ حیاتنا الدنیا نموت و نحیا و ما یهلکنا الاّ الدّهر» جز این دنیا که ما در آن زندگى مىکنیم، جهان دیگرى نیست، مىمیریم و زنده مىشویم و این روزگار است که ما را از بین مىبرد.
چنین افرادى هنوز از مدار حیوانات نگذشتهاند و راه شناخت را منحصر به محسوسات مىدانند و مىخواهند همه چیز را از طریق حواسّ درک کنند.
متّقین نسبت به جهان غیب ایمان دارند، که برتر از علم و فراتر از آن است. در درونِ ایمان، عشق، علاقه، تعظیم، تقدیس و ارتباط نهفته است اما در علم این مسائل نیست.
غیب به خداوند متعال، فرشتگان، معاد و حضرت مهدى(ع) اطلاق شده است.
پیامها
1- ایمان، از عمل جدا نیست. در کنار ایمان به غیب، وظایف و تکالیف عملى مؤمن بازگو شده است. «یؤمنون... یقیمون... ینفقون»
2- اساسىترین اصل در جهانبینى الهى آن است که هستى، منحصر به محسوسات نیست. «یؤمنون بالغیب»
3- پس از اصل ایمان، اقامه نماز و انفاق از مهمترین اعمال است. «یؤمنون... یقیمون... ینفقون» (در جامعه الهى که حرکت و سیر الىاللّه دارد، اضطرابها و ناهنجارىهاى روحى و روانى و کمبودهاى معنوى، با نماز تقویت و درمان مىیابد و خلأهاى اقتصادى و نابسامانىهاى ناشى از آن، با انفاق پر و مرتفع مىشود.)
4- برگزارى نماز، باید مستمر باشد نه موسمى و مقطعى. «یقیمون الصّلاة» (فعل مضارع بر استمرار و دوام دلالت دارد.)
5 - در انفاق نیز باید میانه رو باشیم. «ممّا رزقناهم»
6- از هرچه خداوند عطا کرده (علم، آبرو، ثروت، هنر و...) به دیگران انفاق کنیم. «ممّا رزقناهم ینفقون» امام صادق(ع) مىفرماید: از آنچه به آنان تعلیم دادهایم در جامعه نشر مىدهند.
7- انفاق باید از مال حلال باشد، چون خداوند رزق هر کس را از حلال مقدّر مىکند. «رزقناهم»
8 - اگر باور کنیم آنچه داریم از خداست، با انفاق کردن مغرور نمىشویم. بهتر مىتوانیم قسمتى از آن را انفاق کنیم. «ممّا رزقناهم»