در قرآن کریم خداوند رسول و فرستاده اش حضرت محمد صلی الله و علیه وآله را به عنوان اسوه و الگو معرفی کرده؛ لَقَد کانَ لَکم فی رَسولِ اللَّهِ اسوَةٌ حَسَنَةٌ (2)
شاید در این جا این سؤال مطرح شود که آیا می توان به پیامبر خدا صلی الله و علیه وآله شباهت پیدا کرد؟ راهی هست که ما هم شبیه پیامبر خدا شویم؟
چه کنیم تا شبیه پیامبر صلی الله و علیه وآله شویم؟
رسول خدا صلوات الله علیه فرموده اند: هر کس چهار ویژگی را داشته باشد، شبیه من می باشد: رسول الله صلی الله و علیه وآله؛ الا اخبرکم باشبهکم بی؟ (3)
ویژگی اول: احسنکم خلقا ؛ خوش اخلاق ترین
حضرت می فرمایند: فرقی نمی کند پیر باشید یا جوان، زن باشید یا مرد، عالم باشید یا غیر عالم اگر می خواهید به من پیامبر شبیه باشید بدانید که خوش اخلاق ترین شما به من شبیه تر است.
در روایتی از پیامبر اکرم صلوات الله علیه است که فرمودند: "اسلام دین خوش اخلاقی است."(4) چیزی که متاسفانه در جامعه ما به آن کمتر توجه می شود.
امیرالمومنین علیه السلام می فرمایند: "سرلوحۀ کتاب اهل ایمان در روز قیامت، حسن خلق است."(5)
اگر شما بخواهید ایمانتان را تقویت بکنید سرلوحۀ آن خوش اخلاقی است. در روایت داریم که وقتی خداوند حقیقت ایمان و حقیقت کفر را آفرید هر کدام از آن ها از خداوند درخواست کردند که آن ها را تقویت کند.(6) خداوند هم برای هر کدام از آن ها دو نیروی تقویتی قرار داد؛ برای ایمان خوش اخلاقی و سخاوت را و برای کفر بد اخلاقی و بخل.
در روایات برای خوش اخلاقی اثرات بسیار عجیبی چون؛ زیاد شدن رزق، تأخیر در اجل و محبوب شدن و بسیار موارد دیگری ذکر شده است.
ویژگی دوم: اعظمکم حلماً؛ حلیم و بردبارترین
دومین ویژگی حلم و بردباری و قدرت تحمل است. اینکه هر کسی در مواقع مختلف زود عصبانی نشود. چقدر از اتفاقات و دادگاه های ما بر سر این موضوع است که افراد زود از کوره در رفته اند و با کنترل نکردن عصبانیتشان اتفاقات ناگواری را رقم زده اند.
ویژگی سوم:و ابرکم بقرابته ؛ نیکوکارتر به خویشان
رسیدگی به خویشاوندان و فامیل. این رسیدگی و توجه به فامیل مصادیق و شکل های مختلفی می تواند داشته باشد؛
می تواند کمک مالی باشد: امیر مؤمنان علی علیه السلام می فرماید: «فَمَنْ اَتاهُ اللهُ مالاً فَلْیَصِله بِه قَرابَتَهُ»(7) کسی که از سوی خدا ثروتی به دست آورد، باید بستگان خویش را به وسیله آن دستگیری کند.
و یا کمک عاطفی باشد. این تصور که صله ارحام تنها برای کسانی است که تمکّن مالی دارند، تصور نادرستی است، چرا که هدف از رسیدگی و صله ارحام برقرار کردن ارتباط و پیوند عاطفی با خویشاوندان است و این ارتباط از راه های گوناگونی امکان پذیر است. گاهی رفتن به منازل خویشان، سلام و احوالپرسی، تلفن زدن و نامه نوشتن، محبت ایجاد می‌کند و سبب دلجویی از خویشان می‌شود. به فرموده امیر مؤمنان ـ علیه‌السلام ـ : «صِلُوا اَرْحامَکُم وَ لَو بِالتَّسلیمِ» (8) با بستگان خود صله رحم کنید، گرچه با سلام کردن (به آنان) باشد. امام صادق ـ علیه‌السلام ـ نیز می‌فرماید: پیوند میان برادران آن گاه که پیش هم هستند، دیدار همدیگر است و در مسافرت نامه نوشتن به یکدیگر.(9)
ویژگی چهارم؛ اشدکم بنفسه انصافا؛ با انصاف ترین آدم ها
کسی که در زندگی انصاف را رعایت می کند به پیامبر اکرم صلی الله و علیه وآله شبیه تر است.
هدف از رسیدگی و صله ارحام برقرار کردن ارتباط و پیوند عاطفی با خویشاوندان است و این ارتباط از راه های گوناگونی امکان پذیر است. گاهی رفتن به منازل خویشان، سلام و احوالپرسی، تلفن زدن و نامه نوشتن، محبت ایجاد می‌کند و سبب دلجویی از خویشان می‌شود.
امیرالمومنین علی علیه السلام، در آیه 90 سوره نحل؛ انَّ اللّه َ یَأْمُرُ بِالْعَدْلِ وَ الإِحْسانِ وَ إِیتاءِ ذِی القُرْبَی وَ... منظور از عدل را، انصاف ذکر کرده اند.(10)
و اگر بخواهیم بگوییم که چه کسی را می توان انسان منصف و عادلی خواند، رسول خدا صلی الله و علیه وآله قاعده طلایی را معرفی می کنند که با عمل کردن به آن انصاف و عدالت در شخصیت انسان نشان داده می شود؛ قال رسولُ اللّه صلی الله علیه و آله: ما کَرِهتَهُ لِنَفسِکَ فَاکرَهْ لِغَیرِکَ، و ما أحبَبتَهُ لِنَفسِکَ فأحبِبْهُ لِأخیکَ؛ تَکُن عادِلاً فی حُکمِکَ، مُقسِطا فی عَدلِکَ، مُحَبَّا فی أهلِ السَّماءِ، مَودودا فی صُدورِ أهلِ الأرضِ؛ پیامبر خدا صلی الله علیه و آله: آنچه برای خود نمی پسندی، برای دیگری هم مپسند و آنچه برای خود دوست داری، برای برادرت نیز دوست بدار، تا در قضاوتت عادل باشی و در عدالتت دادگر و نزد آسمانیان دوست داشتنی و در دل های زمینیان محبوب.(11)
به امید آنکه با عملی کردن این 4 ویژگی در خود، روز به روز به اهل بیت علیهم السلام مخصوصاً پیامبر مهربانی ها نزدیک تر و شبیه تر شویم. ان شاء الله
پی نوشت:
1- منتهی الآمال، ج ۱، ص ۳۷۵
2- احزاب،21
3- وسائل الشیعه، ج 6، ص 212
4- به نقل از استاد علوی تهرانی
5- همان
6- به نقل از حجت الاسلام دکتر رفیعی
7- نهج البلاغه، خطبه 142
8- کافی، ج2، ص155
9- اصول کافی، ج 2، ص 670
10- النحل/آیه 90
11- نهج البلاغة: الحکمة 231
