خالق هستی انسان را مرکب از جسم و روح آفریده و از لطف و رحمت خویش برای سلامت و سعادت انسان، قرآن کریم را که برنامه ی کامل زندگی او می باشد، از آسمانها فرو فرستاده است. عمل به دستورات زندگی بخش اسلام، سلامت و سعادت انسان را در دنیا و آخرت تضمین نموده و روح و جسم او را مقاوم ساخته و از آسیبها مصونیت می بخشد.
قرآن کریم به این مطلب که انسان از جسم و روح آفریده شده در بعضی از آیات اشاره دارد:
«[ص/ ۷۲] به خاطر بیاور هنگامی را که پروردگارت به ملائکه گفت: من بشری را از گل می آفرینم.» «[ص/ ۷۲] هنگامی که آن را نظام بخشیدم و از روح خودم در آن دمیدم برای او سجده کنید.»
« ما انسان را از عصاره‌ای از گل آفریدیم.» [مؤمنون/ ۱۲] «[مؤمنون/ ۱۴] از آن پس آن را آفرینش تازه ای ایجاد کردیم، بزرگ است خدائی که بهترین خلق کنندگان است!» منظور از آفرینش تازه دمیدن روح در بدن انسان است.
آئین پاک اسلام اهمیت زیادی به بهداشت و سلامت داده و عمل به دستورات آن سلامت روحی و جسمی را برای انسان به ارمغان می آورد. مساله سلامت منحصر به جسم نبوده و شامل سلامت روح نیز می شود.
از آنجا که انسان دارای روح است، توجه به سلامت روح او نیز بسیار مهم و سرنوشت ساز می باشد و همانطور که جسم انسان به غذا نیازمند است، روح انسان نیز به غذا نیاز دارد. خالق هستی که انسان رl مرکب از جسم و روح آفریده و برای هر کدام رزق و طعام مناسب قرار داده است قرآن کریم، دعا و کتب و برنامه های مفید، رزق معنوی و غذایی سالم برای روح به شمار می رود. بنابراین انسان علاوه بر اینکه مراقب غذای جسم خویش است باید برای غذا و سلامت روح خویش نیز برنامه داشته باشد. در این زمینه به سخن نورانی از امام محمد باقر علیه السلام که در روایت وارد شده باید دقت و توجه نمود.
« [عبس/ ۲۴] انسان باید به غذای خویش بنگرد!. ما آب فراوانی از آسمان فرو ریختیم! سپس زمین را از هم شکافتیم. و در آن دانه های فراوانی رویاندیم. و انگور و سبزی بسیار، و زیتون و نخل فراوان، و باغهایی پر درخت، و میوه و چراگاه»
انسان باید بنگرد به علمش که از چه کسی آن را فرا می گیرد.
« از امام محمد باقر علیه السلام در باره قول خداوند سوال شد «انسان باید به غذای خویش بنگرد» غذای او چیست؟ امام علیه السلام در پاسخ فرمودند: «(انسان باید بنگرد) به علمش که از چه کسی آن را فرا می گیرد.» بنابراین انسان نباید بدون شناخت صاحب علم و کتاب از علم و آثار او استفاده کند، چون استفاده از آثار بدون شناخت پدید آورنده آنها موجب گمراهی می شود. بلکه باید با شناخت عالمان با تقوا از آثار علمی آنها استفاده کند. در این زمان از آثار علمای اخلاق مانند آثار مرد علم و عمل و تقوا، شهید محراب آیت الله سید عبدالحسین دستغیب شیرازی که دارای آثاری با قلم ساده که قابل استفاده برای عموم بوده و شهدای زیادی با نفس الهی ایشان تربیت شدند، بهره ببرد.
انسان به غذای خود می نگرد و مواظب است که غذای آلوده و فاسد مصرف نکند، زیرا می داند که مصرف غذاهای آلوده موجب بیماری ها شده و سلامت او را به خطر انداخته و توجه به پاکیزگی و سلامت طعام، زمینه ساز سلامت اوست؛ جای تعجب است از کسی که در شب برای غذا خوردن چراغ روشن می کند تا غذای آلوده مصرف نکند، ولی در مصرف غذاهای روحانی دقت ندارد و هرگونه کتاب را مطالعه می کند و هر فیلمی را می بیند، درحالیکه محتوای بعضی کتابها و بعضی فیلمها مسموم و آلوده و قاتل روح او می باشد؛ بنابراین انسان برای نجات از عذاب دنیا و آتش آخرت و رسیدن به کمال و قرب الهی باید به غذاهای روح خویش نیز اهمیت داده و از کتاب و فیلم سالم استفاده و از فیلم آلوده و کتاب های منحرف کننده دوری گزیند، برای اینکه فیلم، عکس و کتاب آلوده سلامت حیات دنیا و زندگی همیشگی او در جهان آخرت به خطر می اندازند.
دنیا زمینه آخرت و سلامت زندگی آخرت وابسته به سلامت زندگی دنیاست. و بدون سلامت روحی و ایمانی نمی توان به سعادت رسید، چرا که بهشت جای افراد ناسالم نیست. و از همین جا اهمیت توجه به خطرات ماهواره و فضاهای ناسالم اینترنت فهمیده می شود، زیرا استفاده از غذای ناسالم، سلامت قلب و روح انسان را دچار مشکل نموده و روز قیامت انسان با قلب آلوده و بیمار وارد صحرای محشر می شود؛ روزی که قلب سلیم به آدمی سود می رساند چنانکه خداوند عزیز فرموده است:
« [شعرا/ ۸۹] در آن روزی که مال و فرزندان سودی نمی بخشد؛ مگر کسی که با قلب سلیم به پیشگاه خدا آید.»
آسیب رذائل اخلاقی بر روان
رذایل اخلاقی مانند بخل، حسد، کینه، علاوه بر اینکه به سلامت روانی انسان آسیب می زند، جسم او را نیز بیمار می کند. برای مثال به سخنی از امیر بیان اشاره می شود:
«امام على علیه السلام فرمودند: حسد، بدن را فرسوده و علیل مى کند.»
شخص حسود باید بداند که با حسادت به خود آسیب زده و موجبات فرسوده و بیمار شدن بدن خویش را فراهم می کند لذا باید به فکر درمان این رذیله اخلاقی باشد.
خداوند سبحان درقرآن کریم فرموده است: « [عبس/ ۲۴] انسان باید به غذای خویش بنگرد!. ما آب فراوانی از آسمان فرو ریختیم! سپس زمین را از هم شکافتیم. و در آن دانه های فراوانی رویاندیم. و انگور و سبزی بسیار، و زیتون و نخل فراوان، و باغهایی پر درخت، و میوه و چراگاه»
تفسیر آیه:
روشن است که منظور از ((نگاه کردن)) تماشاى ظاهرى نیست ، بلکه نگاه به معنى دقت و اندیشه در سـاخـتمان این مواد غذائى ، و اجزا حیاتبخش آن ، و تاثیرات شگرفى که در وجود انسان دارد، و سپس اندیشه در خالق آنهاست. و نیز دقیقا بنگرد که آنها را از چه راهى تهیه کرده ، حلال یا حرام ؟ مشروع یانامشروع ؟.
از آنـجـا کـه آیـات قبل سخن از مساله معاد مى گفت ، و آیات آینده نیز باصراحت بیشترى از این مـساله سخن مى گوید، به نظر مى رسد که آیات مورد بحث به منزله دلیلى است براى مساله معاد که از طریق بیان قدرت خداوند بر همه چیز، وهمچنین احیاى زمینهاى مرده به وسیله نزول باران ـکه خود نوعى معاد در عالم گیاهان است ـ امکان رستاخیز را اثبات مى کند.
در ضـمـن چـون ایـن آیـات از انواع غذاهائى که خدا در اختیار انسان وچهارپایان قرارداده سخن مـى گـویـد حـس شـکرگزارى انسان را برمى انگیزد و او را به شناخت منعم و معرفت اللّه دعوت مى کند.
نـخـسـت مـى فرماید: ((انسان باید به غذاى خویش (و آفرینش آن) بنگرد))(فلینظر الا نسان الى طعامه).
نـزدیکترین اشیا خارجى به انسان غذاى اوست که با یک دگرگونى جزو بافت وجود او مى شود، و اگـر به او نرسد به زودى راه فنا را پیش مى گیرد، و به همین دلیل قرآن از میان تمام موجودات روى مـواد غـذائى آن هـم موادى که از طریق گیاهان و درختان ، عاید انسان مى شود تکیه کرده است.
روشن است که منظور از ((نگاه کردن)) تماشاى ظاهرى نیست ، بلکه نگاه به معنى دقت و اندیشه در سـاخـتمان این مواد غذائى ، و اجزا حیاتبخش آن ، و تاثیرات شگرفى که در وجود انسان دارد، و سپس اندیشه در خالق آنهاست.
و نیز دقیقا بنگرد که آنها را از چه راهى تهیه کرده ، حلال یا حرام ؟ مشروع یانامشروع ؟.
در بـعـضـى از روایات که از معصومین نقل شده آمده است که منظور از ((طعام))در اینجا علم و دانشى است که غذاى روح انسان است، باید بنگرد که آن را از چه کسى گرفته ؟[3]
آرى! انسان باید درست بنگرد که سرچشمه اصلى علم و دانش او که غذاى روحانى اوست کجاست مبادا از سرچشمه آلوده اى تغذیه شود و روح و جان او رابیمار کند یا به هلاکت افکند.
(آیـه)ـ سـپـس به شرح تفصیلى این مواد غذائى و منابع آن پرداخته ،مى فرماید: «ما آب فراوان از آسمان فرو ریختیم» «انا صببنا الما صبا[عبس/ 25]»
آرى! آب کـه مهمترین مایه حیات است همواره به مقدار فراوان به لطف پروردگار از آسمان نازل مـى شـود، و مـى دانـیـم تـمـام نـهرها، چشمه ها، قنات ها و چاه هاى آب ، ذخائر آبى خود را از باران مى گیرند.[4]
نکته دیگر اینکه غذای حلال غذایی سالم بوده و در ساختن شخصیت انسان موثر است و سلامت روحی و روانی انسان نیز به آن بستگی دارد. و غذای حرام، غذایی غیرسالم است که خوردن آن آثار بدی درسلامت معنوی انسان دارد.
به امید اینکه دستورات نورانی اسلام را مد نظر قرار داده و مراقب سلامت و غذای روحی خود و خانواده و جامعه بوده و آنان را به نیکی ها دعوت نموده و همگی در ساختن جامعه ای سالم نقش ایفا کنیم.
