با کمک قرآن دردهای لاعلاج جسمی و روحیمان را درمان کنیم

درحوزه علوم بشری، پزشکی، سرآمد همه دانش هاست چرا که فلسفۀ سایرعلوم بهره وری انسان از مواهب زندگی است و این هدف جز در پرتو سلامت جسم و جان میسر نیست. از این رو امام محمدباقر علیه السلام می فرماید:

"بدان که نه هیچ دانشی چون جستن سلامت است و نه هیچ سلامتی چون سلامت دل" (تحف العقول ص 286)

فلسفه احکام و قوانین اسلامی، تکامل مادی و معنوی جامعه انسانی است، از نگاه اسلام، بزرگترین نعمت الهی، سلامت جسم و بزرگتر از آن سلامت جان است. مسئله این است که اگر اسلام تکامل و سعادت انسان را هدف خود قرار داده، برای مبارزه با بیماری ها و تامین سلامت جامعه چه برنامه ای دارد؟

بررسی متون اسلامی به روشنی نشان می دهد که یکی از اهداف مهم احکام اسلامی طب است. خداوند متعال، تصریح می کند که قرآن و برنامه نورانی و حیات بخش آن، جامعه را به سوی سلامت سوق می دهد.

"یهدی به الله من اتبع رضوانه سبل السلام" (مائده آیه 16)

"خداوند، هر که را از خشنودی او پیروی کند، به وسیله آن (کتاب) به راه های سلامت، رهنمون می شود."

بدین سان انسان می تواند با پیوند با خدا و برنامه هایی که او برای زندگی بشر ارائه کرده، به بزرگترین نعمت الهی یعنی سلامت و در نهایت سعادت و خوشبختی در دنیا و آخرت دست یابد.

- آیا قرآن شفا بخش است؟

آموزۀ شفا جویی از قرآن کریم چیزی از پیش خود ساخته یا سنت مرسوم در فرهنگ عامیانه نیست بلکه حقیقتی است که خداوند رحمان در متن قرآن بدان اشاره کرده است.

در سه جای از آیات قرآن کریم به مسأله شفا بودن قرآن برای دردهای جسم و جان انسان اشاره شده است:

"و ننزل من القرآن ماهو شفاء و رحمه للمومنین ولایزید الظالمین الا خسارا" (اسراء182)

"و از قرآن آنچه شفا و رحمت است برای مؤمنان نازل می کنیم و ستمگران را جز خسران و زیان نمی افزاید."

"یا ایها الناس قد جاء تکم موعظة من ربکم و شفا ء لما فی الصدور وهدی ورحمة للمومنین"

"ای مردم اندرز از سوی پروردگارتان برای شما آمده است و درمانی برای آنچه در سینه هاست و هدایت و رحمتی است برای مومنان."

"قل هو للذین آمنوا هدی و شفاء..."

"بگو: این کتاب برای کسانی که ایمان آورده اند: هدایت و درمان است."

همان طور که در آیات بالا نیک پیداست خداوند در قرآن، قرآن را مایه شفا ورحمت برای مومنان، شفای آنچه در سینه هاست و مایه هدایت ورحمت برای مومنان معرفی کرده است.

پس اینک که قرآن خود را شفا و مایه رحمت و هدایت معرفی کرده است به این ریسمان آویخته از سوی خدای متعال چنگ زنیم و درمان دردهای نهان وآشکار خود را به وسیله قرآن از خدای قرآن طلب کنیم.

– چگونه قرآن شفا بخش است؟

به نظر می رسد که تحقق شفا به وسیلۀ قرآن از سه طریق امکان پذیر است:

تأمین سلامت روان، تأمین سلامت جسم و معرفی اصول طبی لازم برای حفظ تندرستی.

در این مقاله که به روش کتابخانه ای تدوین شده، سعی شده که با جستجو در آثار مختلف، سلامت جسم و روان و درمان بیماری ها درخود آیات بررسی شود.

تأمین سلامت روان

ما به عنوان یک مسلمان معتقد، آثار روانی آیات الهی را باور داشته و شاهد آن نیز بوده ایم طبق تعالیم قرآن کریم در انسان دو جریان روانی وجود دارد. یکی فطرت که منشأ الهی داشته و طبق آیه "فطرت الله التی فطر الناس علیها" سرشت انسانها را تشکیل می دهد و دیگری غرایز نفسانی که از آنها تعبیربه نفس اماره شده و انسان را دعوت به بدی و پلیدی می کند. هریک ازاین دو جریان سعی دارد تا بر وجود انسان حاکمیت پیدا کند.

انسان سالم از نظر روان نیز کسی است که فطرتش بر او حاکم شده و نشانۀ بارز این حاکمیت آرامش درون است که قرآن از آن تعبیر به سکینه و اطمینان قلب می کند:

"هو الذی انزل السکینه فی قلوب المومنین"

(اوست آنکه فرستاد آرامش را در دل های مومنان)

و اما راه رسیدن به آرامش قلب که مقدمۀ سلامت روان است، ذکر خدا به مفهوم او را در همه حال حاضر و ناظر بر خود دیدن است:

"الا بذکر الله تطمئن القلوب" (رعد28)

(همانا با یاد خدا دل ها آرام گیرد.)

آرامش مومن نشانۀ انسجام عناصر روانی اوست و این آرامش در سایه ذکر به دست می آید. هر آنچه ذکر خداوند متعال باشد و باعث شود تا ما خود را در محضر ذات مقدسش بیابیم، باعث حاکمیت فطرت و در نتیجه آرامش روان می شود و چه ذکری بالاتر از قرآن کریم که تعالیم درخشان آن و حتی صوت تلاوت آن، حضور دائم ما در محضر خداوند را گوشزد می کند.

تأثیرموسیقایی آوای قرآن کریم در کاهش درد و اضطراب

یکی از زیباترین، موزون ترین و روح انگیز ترین موسیقی ها، نغمه دلنشین و صوت فرح بخش قرآن کریم می باشد. با شکوه ترین بعد اعجاز زیبایی قرآن، همسازی با نغمه های دلنشین و آهنگ های وزین صوتی است.

درباره شفابخشی قرآن از جنبه علوم پزشکی برخی از محققین تأثیر قرآن بر انسان را در زمینه های مختلف مورد بررسی و مطالعه قرار دادند و به نتایج جالب و شگفت انگیزی دست یافته اند. آوای قرآن بعنوان یکی از موسیقی های آئینی متناسب با ساختار جامعه ما مورد توجه پژوهشگران جهت کاستن درد و اضطراب بیماران قرار گرفته و در این زمینه مطالعاتی انجام شده است. نتایج به دست آمده در تحقیق تجویدی 1377 (تحت عنوان بررسی تاثیر قرآن بر اضطراب بیماران قبل از عمل جراحی که بر روی 80 نفر انجام شد نتایج نشان داد که در گروه آزمون (40 نفر) که با استفاده از ضبط صوت و گوشی حداقل 2 بار هر بار به مدت 15 دقیقه قبل از عمل به آوای قرآن (آیات 1تا 36 سوره مریم) گوش دادند میزان کاهش اضطراب نسبت به گروه شاهد بطور معنی داری بیشتر بوده است.

با توجه به مطالعات انجام شده پژوهشگران در مورد تأثیر آوای قرآن بعنوان یک روش غیر دارویی، کم هزینه، مفید جهت کاهش اضطراب و درد بیماران وبا عنایت به اصالت موسیقی قرائت قرآن و وسعت توجه عامه مردم به آن و تقدسی که بین جامعه دارد پیشنهاد می شود آوای قرآن کریم در قبل و بعد از اقدامات درمانی جهت کاهش اضطراب و تسکین درد مددجویان مورد استفاده قرار گیرد.

تأمین سلامت جسم و درمان بیماری های آن

درمان بیماری کاتاراکت

"اذهبوا بقمیصی هذا فالقوه علی وجه ابی یات بصیرا واتونی باهلکم اجمعین" (یوسف آیه 93)

چشم انسان به بیماریهای بسیاری مصاب می شود. که از آن جمله بعضی از آنها عارضه های بسیط، ولی بعض دیگر عوارضی خطیر و مهم اند. این امراض خطیر در دو بیماری شایع تمثیل می شوند که عبارتند از بیماری گلوکوما یا آب سیاه و کاتاراکت یا آب سفید. زیرا این بیماری مادۀ شفاف عدسیۀ چشم را به مادۀ سفید تیره مبدل می سازد. درست همانند سفید ی تخم مرغ قبل و بعد از پخته شدن آن. سفیدۀ مایع تخم مرغ قبل از پختن آن شفاف و زلال است، اما همین که در آب جوش افکنده شود، زلالیت آن به رنگ سفید تیرۀ غلیظ مبدل می گردد.

عامل بیماری گلوکوما معمولا پیری است، اما در بیماری آب سفید یا کتراکتا، فقط پیری عامل آن نبوده بلکه علم طب در عصر حاضراثبات کرده است که در ضمن اسباب و علل این بیماری، یکی هم بالا رفتن فشار خون، بسیاری گریه و اندوه و اضطرابات و تشوشات روحی و روانی است. علائم این مرض در ابتدا ضعف دید است که رفته رفته زیاد می شود و به تدریج سفیدی ای در عدسیۀ چشم به ظهور می رسد، و چون این سفیدی فراگیر شد، دید انسان دیگر تماماً از بین می رود.

علم طب حتی تا اواخر قرن گذشته بر این پندار بود که علت این مرض همانا نزول مادۀ سیال سفید و مضری است که از مخ انسان سرازیر گردیده و در پشت عدسیۀ چشم وی جا می گیرد و لذا متنع دید وی گردیده او را به کوری مبتلا می گرداند و از این جهت این مرض را به نام کتاراکتا (آب مروارید) نامیده اند. و عجیب این است که قرآن کریم یکهزار و چهار صد سال قبل در سورۀ (یوسف علیه السلام) اعراض این مرض را توضیح داده و در آیه (84) از این سوره دربارۀ حضرت یعقوب «علیه السلام» می گوید:

"و تولی عنهم و قال یا اسفی علی یوسف وابیضت عیناه من الحزن فهو کظیم" (و از آنان روی گردانید و گفت: ای دریغ بر یوسف علیه السلام و در حالی که اندوه خود را فرو می خورد، چشمانش از اندوه سپید گردید.)

اما آیۀ (93) از همین سوره توضیح می دهد که چگونه سیدنا یوسف علیه السلام با افکندن پیراهنش بررخسارۀ پدر خواستار درمان وی گردید:

"اذهبوا بقمیصی هذا فالقوه علی وجه ابی یات بصیرا و اتونی باهلکم اجمعین"

(این پیراهن مرا ببرید و آن را برچهرۀ پدرم بیفکنید تا بینا شود.)

آری بعد از اینکه حضرت یعقوب علیه السلام احساس کرد که فرزندش زنده و سلامت است، غم و اندوه عمیق وی برطرف گردیده فشارخون آن پایین آمد و حالتی از سعادت و شادمانی بر وی مستولی گردید و درست در این هنگام بود که بینایی وی مجدد بازگشت، چنانکه آیه 96 می گوید: "فلما ان جاء البشیر القاه علی وجهه فارتد بصیرا" (پس چون مژده رسان آمد، آن پیراهن را بر چهرۀ او انداخت، پس بینا گردید.)

و این چنین است که قرآن کریم صدها سال قبل، اعراض این مرض را توصیف نموده اسباب و عللش را روشن می سازد و نهایتاً علاج آن را نیز بازگو می نماید.

بیماری که ارتفاع فشار خون به علت حزن و گریه زیاد سبب آن می شود، و پایین آمدن فشار بر اثر خوشحالی و سرور نیز آن را ازبین می برد.

گفتار درمانی

"و اذ نادی ربک موسی ان ائت القوم الظالمین قوم فرعون الا یتقون قال رب انی اخاف ان یکذبون و یضیق صدری و لا ینطلق لسانی فارسل الی هارون و لهم علی ذنب فاخاف ان یقتلون" (شعراء 14-10)

(و هنگامی که خواند پروردگار تو موسی را که برو به نزد گروه ستمکاران، قوم فرعون چرا پرهیزکاری نکنند، گفت پروردگارا ترسم که مرا تکذیب کنند و تنگ شود سینه ام و لکنت زبان پیدا کنم. پس بفرست با من هارون را و بر من به گناهی ادعا دارند که می ترسم مرا بکشند.)

امروزه مشخص شده که علل روانی لکنت زبان شامل ناراحتی از محیط،ترس، اضطراب، نگرانی و عدم اعتماد می باشد. قرآن کریم در آیات فوق علت لکنت زبان حضرت موسی (ع) را چنین بیان می کند:

بنابراین فشار روحی و ناراحتی و عدم اعتماد از محیط ستمکارانۀ فرعون که موسی را قاتل یک نفر مصری می داند و ترس از این که مبادا فرعونیان متکبر او را تکذیب کنند و این امر موجب لکنت زبان او در امر تبلیغ شود، باعث شد تا او از خدا بخواهد که برادرش هارون را با او بفرستد.

در قرآن این روش موفقیت آمیز گفتار درمانی را به صورت کاملتری می بینیم:

1) خداوند متعال به حضرت موسی علیه السلام توصیه می کند که با فرعون به نرمی سخن بگوید: "فقولا قول لینا." و جالب این که به هیچ پیغمبری چنین توصیه ای نشده است.

2) خداوند سخن حضرت موسی (ع) را می شنود: "انا معکم مستمعون." و خواسته اش را برآورده می کند: "قد اوتیت سولک یا موسی."

3) خداوند نه تنها لکنت حضرت موسی(ع) را به رویش نمی آورد بلکه با این عبارت که نترسید،منم با شما، می شنوم و می بینم، اضطراب او را کنار زده و به او اعتماد و اطمینان می بخشد: "لا تخافا اننی معکما اسمع واری."

4) حضرت موسی(ع) با دعا به روان درمانی می پردازد و خود را تسکین می دهد لذا مشکل لکنت زبان وی از سر چشمۀ آنکه ترس و دلتنگی و اضطراب درونی است، شفا می یابد: "قال رب اشرح لی صدری و یسر لی امری و احلل عقده من لسانی یفقهوا قولی."

(گفت: پروردگارا به من شرح صدر عنایت فرما و کار مرا آسان گردان و گره از زبانم بگشای تا گفتار مرا بفهمند.)

درمان مشکلات جسمی با آوای قرآن کریم

پژوهشی در سال 1991در مجلۀ British Journal به چاپ رسیده که عنوان آن درمان سرطان به روش طب سوزنی رادیو فرکانس با استفاده از تلاوت قرآن کریم است. در این تحقیق دکتر Imam به همراه یک تیم کامل پزشکی صبورانه و به مدت 8 سال به طور نیمه تجربی به مطالعه و تحقیق پرداخته اند.

روش تحقیق به این صورت بوده که تلاوت آیات 19-1 سورۀ مبارکۀ یس را به شکل امواج رادیویی به کمک ترانس دیوسری بر روی نقلط طب سوزنی بیمار عبور می دادند و این کار روزانه برای هر بیمار 10 دقیقه و به مدت یک هفته ادامه می یافت. در پایان محقق به این نتیجه رسیده که در این روش علاوه بر این که کاهش علامت بالینی قابل ملاحظه ای شامل تسکین درد، بهبودخواب، رفع تهوع و استفراغ، کاهش تومور و بهبودی سریع زخم مشاهده گردید، در 20% موارد جواب مجدد پاتولوژی منفی گزارش شد و در 40% موارد نیز بهبود نسبی بوده است.

همچنین تحقیقی نیمه تجربی درسال1373 در دانشگاه تربیت مدرس تحت عنوان بررسی میزان تأثیر آوای قرآن کریم بر کاهش درد بیماران بعد از اعمال جراحی شکم انجام گرفت که نتایج پژوهش بیانگر تاثیر شگرف آوای قرآن کریم به عنوان یک صوت سازمان یافتۀ موزون و یک آهنگ دلپذیر دینی و عرفانی بر کاهش درد بعد از اعمال جراحی شکم می باشد.

درمان بیماری های پوستی با کدو

"فنبذنا بالعراء و هو سقیم و انبتنا علیه شجره من یقطین." (صافات 146-145)

(یونس را از شکم ماهی به صحرای خشکی افکندیم در حالی که بیمار بود و در آن صحرا بر او درخت کدو رویاندیم.)

امروزه مشخص شده است که کدو تشنگی را تا حد زیادی رفع می کند. از طرفی کدو دارای موادی است که برای ترمیم ضایعات پوستی و تقویت بدن مفید می باشد و این همان غذایی بود که حضرت یونس (ع)به شدت نیازمند آن بود.

درمان درد وخونریزی زایمان با خرمای تازه

"...تساقط علیک رطبا جنیا..." (مریم 26-24)

زمانی که درد زایمان حضرت مریم شروع شد خداوند متعال به او فرمود تا شاخۀ نخل را تکان داده و رطب تازه ای که از آن می ریزد را بخورد.

خونریزی پس از زایمان یکی از علل مهم عوارض مرگ و میر مادران می باشد. تحقیقاتی در رابطه با تأثیر عصارۀ تخم شوید، زیره و خرما بر خونریزی بعد از زایمان انجام شده است که نتایج آن نشان می دهد که کلسیم سرتونین، اسید لپتولتیک آنزیم پروکسیداز موجود در خرما نقش مهمی در کنترل خونریزی دارد. از طرفی گلوکز موجود در خرما منبع مهمی برای تولید انرژی در بدن استوهمچنین تأثیر خوبی بر عضلات رحم داشته و سریع هضم و جذب می شود. در ضمن رشد خرما چند مرحله دارد و مرحلۀ رطب مرحله ای است که حضرت مریم از آن خورد و تحقیقات پیرامون تأثیر رطب بر خونریزی بوده است. بنابراین می توان مصرف آن را در زایمان طبیعی پیشنهاد نمود.

درمان بیماری های مختلف با عسل

"یخرج من بطونها شراب مختلف الوانه فیه شفائ للناس" (نحل69)

1) عسل و درمان دیابت: اخیراً موادی در عسل کشف شده که از نظر خواص درمانی شباهت زیادی به انسولین دارد، لذا می توان آن را به عنوان ماده ای مؤثر در تبادلات مواد قندی خصوصاً در بیماران دیابتی در نظر گرفت.

2) خاصیت آنی بیوتیکی عسل: به علت غلظت زیاد عسل و بالا بودن فشار اسمزی آن، هیچ نوع موجود زنده ای قادر بله ادامۀ زندگی در آن نخواهد بود. یک عامل دیگر در داشتن خاصیت ضد میکروبی عسل، تشعشعات رادیو اتیو آن است. و عوامل دیگر، آنتی بیوتیکها و آنزیم های موجود در عسل است که از آن یک محیط سترون و سالمی برای ضد عفونی کردن می سازد.

3) خاصیت ضد سرطانی عسل: آمار نشان میدهد که نسبت به سایر مشاغل، زنبورداران به ندرت به سرطان مبتلا می شوند.

4) تأثیر عسل بر سرفۀ کودکان: طبق تحقیقاتی که بر روی کودکان مبتلا به عفونت ویروسی دستگاه تنفسی انجام شده مشخص شده که تجویز مقدار اندکی عسل پیش از خواب به کودکان به تسکین سرفه های شبانۀ کمک می کند و مشکلات خواب او را کاهش می دهد.

5) تأثیر عسل بر بیماری آنمی: یکی از آثار خوب خوردن عسل، خون سازی است. عسل از نظر آهن، غذایی است غنی که با مصرف آن سنتز هموگلوبین و در نتیجه گلبول های قرمز خون را افزایش می دهد و این مسأله در آزمایشهایی که هنجام شده است به خوبی مشخص است.

عسل خواص درمانی زیادی دارد به همین دلیل در قرآن از آن به عنوان "شفا" نام برده شده است که نشان دهندۀ پر خاصیت بودن آن است.

درمان بیماری پوستی با آب سرد

"و ایوب اذ نادی ربه مسنی الضر و انت ارحم الراحمین" (انبیاء83)

(و یاد کن حال ایوب را وقتی که دعا کرد پروردگارا مرا بیماری و رنج سخت رسیده و تو از همۀ مهربانان عالم مهربان تری.)

"ارکض برجلک هذا مغتسل بارد و شراب " (ص42)

(به او خطاب کردیم پای خود را به زمین بز ن این است شستشوی خنک و نوشیدنی)

آنچه از تاریخ و روایات بر می آید بیماری حضرت ایوب (ع) یک بیماری پوستی بوده است. در این روش اساسی برای درمان بیماری پوستی از راه تلفیق ذرمان موضعی با درمان عمومی (خوراکی) ارائه شده است. وقتی می فرماید "مغتسل بارد" به درمان موضعی (مثل شستشو یا مالیدن مرهم و...) اشاره دارد و هنگامی که می فرماید "شراب" به درمان عمومی نظر دارد. از طرفی به مؤثر بودن درجۀ حرارت در درمان اشاره شده و امروزه بسیاری از بیماری های پوستی به صورت موضعی با سرما علاج می شوند که به آن ها "کرایوتراپی" گفته می شود. همچنین می دانیم که آرامش یا آشفتگی عصبی نیز نقش مهمی در تشدید یا درمالن بیماری پوستی دارد و در این آیه متوجه آرامش و اطمینان قلب حضرت ایوب (ع) مبنی بر اینکه خداوند ارحم الراحمین می تواند او را معالجه نماید می شویم.

دعا و تأثیر آن در بیماری های جسمی

"الا بذکر الله تطمئن القلوب" (آگاه باشید که به ذکر خدا دلها آرام می گیرد.) (رعد28)

دعا از مصادیق روشن یاد خداست و مناسب ترین زمان آن از دیدگاه انرزی هستی و کیهانی، بین اذان صبح تا طلوع آفتاب است. پژوهش ها نشان داده اند که دعال و نیایش و نیروی شفابخش حاصل از آن موجب جلوگیری از رشد سلول های سرطانی، حفاظت از گلبول های قرمز خون، تغییر حالت شیمیایی خون و افزایش اکسیژن رسانی توسط خون به اندام هاونیز بهبود سریع تر زخم ها و جراحات پوستی می شود.

معرفی اصول مربوط به تندرستی در قرآن کریم

در گفتار قبل در مورد نقش قرآن کریم در سلامت روان و تأثیر غیر مستقیمی که سلامت روان بر سلامت جسم می گذارد سخن گفتیم. همچنین نمونه هایی از آیات که در قرآن برای درمان بیماریهای جسمی آمده را آوردیم، در ادامه قصد داریم که با کمک آیات به معرفی اصول مربوط به تندرستی که رعایت آن برای همگان سودمند است بپردازیم:

1) پرهیز از اسراف در طعام: "کلوا و اشربوا و لاتسرفوا" (بخورید و بیاشامید ولی اسراف نکنید.) (اعراف31)

اولین مفهومی که از آیه در ذهن نقش می بندد این است که در مصرف غذا نباید زیاده روی کرد،ولی به نظر می رسد که مفهوم آیه فراتر از زیاده روی باشد. اسراف یعنی مصرف نابجا، یعنی مصرف چیزی به ناحق. درست است که پرخوری نوعی اسراف است ولی بدخوری و خوردن غذاهایی که برای بدن مضر است، اگرچه مقدار آن کم است، اسراف می باشد و کم نیستند بیماری های که در اثر رعایت نکردن این اصل مهم بروز می کنند.

2) چه زمانی از شبانه روز باید غذا خورد: "و لهم رزقهم بکره و عشیا" (و روزیشان در آنها صبح و شب مهیاست." (نحل69)

از این آیه می توان چنین برداشت کرد که مهم ترین وعده های غذایی، صبحانه و شام است که باید به آن توجه ویژه داشت.

3) دقت در کیفیت غذا: "فلینظر الانسان الی طعامه" (پس انسان به طعامش نظر کند.) (عبس24)

دقت در طعام ابعاد مختلفی دارد. یکی از ابعاد آن این است که انسان در طعام خود دقت کند و تفکر کند که این طعام چه مراحلی را طی کرده و چگونه به دست او رسیده است تا خدا را بر این نعمت شکر کند و بعد مهم تر از آن این است که دقت کند طعام او حلال است یا نه؟

اما به نظر می رسد که آیۀ فوق علاوه بر ابعاد روحانی و تربیتی به این معنا باشد که انسان در چیزی که می خورد دقت داشته باشد که آیا غذایی که می خورد از نظر کیفیت مطلوب است و ارزش غذایی دارد یا خیر؟

4) معرفی طیبات: "کلوا متن طیبات ما رزقناکم" (بخورید از چیزهای پاک که روزیتان کردیم) (اعراف160)

قرآن کریم مردم را به سوی غذاهایی که برایشان مفید بوده و سلامتی آن ها را تأمین می کند راهنمایی کرده است. مهم ترین این غذاها که در آیات متعددی مورد اشاره قرار گرفته و علم تغذیه نیز به ارزش فراوان آن ها پی برده عبارتند از: عسل، خرما، زیتون، انگور، انجیر، انار، گوشت و شیر چهار پایان، ماهی، کدو و...

5) تحریم خبائث: "یحل لهم الطیبات و یحرم علیهم الخبائث" (حلال شده بر شما طیبات و حرام شده بر شما خبائث) (اعراف157)

قرآن کریم خوردن بعضی چیزها را منع کرده است که مهم ترین آن ها عبارتند از: گوشت مردار، خون، الکل و گوشت خوک. "انما حرم علیکم المیته و الدم و لحم الخنزیر و ما اهل لغیرالله به...) "یسئلونک عن الخمر و المیسر قل فیهما اثم کبیر و منافع للناس و اثمهما اکبر من نفعهما" (بقره219)

6) روزه: "یا ایها الذین آمنوا کتب علیکم الصیام کما کتب علی الذین من قبلکم لعلکم تتقون." (بقره183)

روزه اگر چه یک دستور صرفاً طبی نبوده طبق آیۀ ذکر شده غرض اصلی از آن تقوای الهی است ولی بشر به تجربه دریافته است که امساک و روزه داری جه تأثیری در سلامت او داشته است. (البته امروزه ثابت شده است که تقوا رابطۀ مستقیمی با سلامتی جسم و جان دارد)

7) رعایت بهداشت: "وینزل علیکم من السماءماء لیطهرکم به" (و از آسمان آب فرو می فرستد تا شما را پاکیزه گرداند) (انفال11)

رعایت بهداشت در زمینه های مختلف - که 14 قرن قبل به مسلمانان ابلاغ شد- تأثیر بسزایی در سلامت آن ها خواهد داشت، که متأسفانه در اثر القائات غربی ها کمتر مورد توجه قرار می گیرد.