آنچنان که شنیده شده است, ظاهراً مدت زمان زیادی تا تولید آخرین پراید باقی‌نمانده است. حال باید پرسید خودرویی که تاکنون به تعداد 7 میلیون دستگاه طی ربع قرن در ایران تولید شده چه میراثی برای صنعت خودروسازی ایران به یادگار خواهد گذاشت؟ آیا راهی که این خودرو در 25 سال پیموده است می‌تواند درسی برای صنعت خودروسازی ایران داشته باشد؟
نخست: «پراید» خودروی است که در دامن صنعت خودروسازی ایران پرورش یافته است. این خودرو محصول نوعی نگاه استراتژیک به صنعت خودروسازی ایران طی سه دهه گذشته بود, نگاهی که باور داشت صنعت خودرو با قطع ارتباطات بین‌المللی خود توان سرپا ماندن و ادامه یک زندگی غبراق را دارد؛ واقعیت این است که امروزه «پراید» با تمام دستاودرهایش دیگر خودرویی نیست که حیاتش به دلخواه این و آن وابسته باشد. سرنوشت این خودرو در دست مصرف کنندگانش قرار دارد. درست مثل سایر پدیده‌های اقتصادی دیگر, این مردم هستند که باید با تقاضای خودشان به تولید کنندگان پیام مشخص ارسال خواهند کرد. اگر بخواهیم از تجربه «پراید» درس مشخص برای آینده صنعت خودروی ایران بگیریم آن درس در آسان‌ترین شکل‌اش چنین به ما می‌آموزد: هیچگاه با دستور به صنعت نگویید که چه چیزی را تولید کند, هیچگاه با دستور نخواهید که قیمت کالایی در عرصه بازار تعیین گردد و هیچگاه با دستور هم نخواهیم که کالایی را از بازار حذف کنیم. به قواعد اقتصادی باور داشته باشیم این قواعد چنین نظام یافته‌اند که در نهایت به صرف و صلاح مردم عمل خواهند کرد.
دوم: «پراید» برای عده‌ای خودرویی ارزان, برای تعدادی خودرویی ناایمن, برای کسانی خودرویی با صرفه و برای عده‌ای دیگر خودرویی نامطمئن است. «پراید» با تمام این بی‌مهری‌ها؛ برای صنعت خودروسازی ایران منافع بسیاری هم داشته است. اگر تکنولوژی «پیکان» را مقطع ابتدایی صنعت خودرو در نظر بگیریم «پراید» توانست تکنولوژی صنعت خودروسازی ایران را با چند پله ارتقاء, به مقطع دبیرستانی تولید صنعتی برساند. از سویی دیگر اشتغالی را که در صنعت خودرو توسط «پیکان» به وجود آمده بود توسط «پراید» گسترش بیشتری یافت. البته بحث اشتغال مرتبط با پراید فقط مربوط به کارکنان خطوط تولید شرکت‌های خودروسازی نیست بلکه با تولید حدود 7 میلیون خودروی تولیدی پراید ارتزاق عده زیادی در صنعت بالا دستی شامل خدمات پس از فروش به تردد این خودروها بستگی دارد. «پراید» علاوه بر این موارد تا حدی ما را به بازارهای صادراتی هم آشنا کرد. اولین فعالیت‌های ایران در حوزه صادرات صنعت خودرو با نام پراید عجین شده است و تا امروز هم مقام بیشترین تعداد خودروی صادراتی را همین «پراید» به خود اختصاص داده است. شان و رتبه «پراید» در صنعت خودروسازی ایران چنان است که اگر بخواهیم این خودرو را از آن بگیریم شاید 40 یا 50 درصد صنعت خودروسازی ایران را گرفته باشیم. بنابراین اگر از ما بپرسند که نام «پراید» با چه چیزی گره خودرو و کدام وزن را بر دوش می‌کشد؟ باید گفت که امروزه دیگر «پراید» برای صنعت خودروسازی ایران فقط و فقط یک خودرو نیست بلکه نام این خودرو در درجه نخست با ایجاد اشتغال داخلی و رتبه بعدی هم ارتقاء چند پله‌ای صنعت خودرو گره خورده است.
سوم: ابعاد تاثیرات اجتماعی این خودرو چنان بوده است که از رئیس جمهور گرفته تا مراجع محترم تقلید هر یک به نوعی در برابر این خودرو موضع گرفته‌اند که این خود امر بی‌سابقه‌ای در صنعت خودروسازی محسوب می‌شود. (آیت‌الله مکارم: باید فکری برای پراید کرد) (احمدی نژاد رئیس جمهور سابق: پراید کیلویی چند؟) در کنار تمام این موضع گیرها سخت علیه این خودرو, باید اعتراف کرد که «پراید» توانسته تا حدود زیادی راه عده‌ی زیادی از ایرانیان را به داشتن خودرو را آسان نماید. شاید اگر تولید این خودروی ارزان قیمت نبود هنوز هم عده‌ای زیادی با آرزوی داشتن خودرو روزها را سپری می‌کردند. یا اگر فرض کنیم که «پراید» در بازار خودروی ایران وجود نداشت حتماً این شش میلیون تقاضا به سمت خودروهای چینی سرازیر می‌شد و دلارهای نفتی زیادی بجای آنکه صرف تولید داخلی می‌شد صرف راه آسان‌تر یعنی واردات خودرو می‌گردید. از دیگر سو این خودور توانسته محل کسب درآمد تعداد زیادی از هموطنان ما شود. کم نیستند ایرانیانی که رزق‌اشان با این خودرو گره خورده است.
با تمام نقدهایی که بر تولید «پراید» وارد شده است باید گفت که مشکل در تولید در خودرو نبوده است مشکل در اینجاست که صنعت خودرو به هر دلیلی بدیل یا بدیل‌هایی برای این خودرو نداشته است. بر اساس همان مثال قبلی اگر تولید خودرهای جدید با امکان و تکنولوژی‌های جدید را کلاس دانشگاهی برای صنعت خودرو فرض کنیم در آن صورت صنعت خودرو گریزی نداشت جز آنکه باید از مقطع دبیرستانی تولید «پراید» عبور می‌کرد. مشکل در این جا بود که ما خیلی در این مقطع ماندیم البته تحلیل‌های زیادی می‌تواند وجود داشته باشد یا خود نتوانستیم, یا شرایط ایجاب نمی‌کرد و یا عده‌ای عمداً ما را در همین مقطع نگهداشتن در هر حال نباید از ضرورت و منافع تولید پراید در صنعت خودرو فقط و فقط با نگاه منفی نگریست. بخواهیم یا نخواهیم, پراید دستاورد صنعت خودروی ایران است, و میراث ماندگار آن در این صنعت مدت‌ها باقی خواهد ماند.
