بر اساس آمار رسمی در ایران، تنها در سال گذشته ۵۷ درصد مرگ مردان و ۴۹ درصد مرگ زنان ایرانی زودرس بوده است. مرگ‌های زودرس در ایران با جمعیت ۸۱.۳ میلیون نفری، در حالی از نگرانی‌های جدی نظام سلامت است که سن امید به زندگی ایرانیان همچنان رو به افزایش است. نرخ امید به زندگی در ایران از ۷۱.۱ سال در زنان و ۶۵.۲ سا ل. در مردان طی سال ۱۹۹۰ به ۷۸.۴ سال در زنان و ۷۳.۸ سال در مردان طی سال ۲۰۱۶ ارتقا یافته است
آماری که دکتر ملک زاده معاون تحقیقات وزارت بهداشت، از مرگ و میر در ایران طی سال‌های ۱۹۹۰ تا ۲۰۱۶ ارائه کرده است نشان می‌دهد که تعداد ۳۶۰ هزار مرگ (۲۱۹ هزار در مردان و ۱۴۱ هزار در زنان) در سال ۲۰۱۶ در ایران رخ داده است که معادل ۴۴۳ مورد مرگ به ازای هر ۱۰۰ هزار نفر بوده است. این در حالی است که در سال ۱۹۹۰،۳۴۰ هزار مرگ رخ داده که معادل ۶۰۶ در هر ۱۰۰ هزار نفر بوده و روندی کاملا طبیعی را طی کرده است.
وی با اشاره به سن مرگ و میر گفت: نگاهی به نرخ استاندارد شده سنی مرگ و میر در ایران نشان می‌دهد که این نرخ در سال‌های ۱۹۹۱ تا ۲۰۱۶ به عللی همچون افزایش بهبود وضعیت اقتصادی و اجتماعی و دسترسی بیشتر به خدمات سلامت، کاهش مرگ و میر کودکان و مادران کاهش مرگ و میر بر اثر تصادفات جاده‌ای شیب نزولی داشته و ۲۷ درصد کاهش یافته است.
ملک زاده در خصوص مرگ و میر کودکان زیر یک و زیر ۵ سال اظهارداشت: در ایران نرخ مرگ و میر کودکان زیر یک سال به ازای هر هزار تولد زنده، از ۵۳.۴ مرگ در ۱۹۹۰ به ۱۵.۱ مرگ در سال ۲۰۱۶ کاهش پیدا کرده است. در همین مدت زمان، نرخ مرگ و میر زیر ۵ سال به ازای هر هزار تولد زنده از ۶۷.۴ درصد به ۱۷.۸ درصد رسیده است.
معاون وزیر بهداشت در ادامه به روند مرگ و میر زنان و مردان طی سال‌های ۱۹۹۰ تا ۲۰۱۶ اشاره و تصریح کرد:شمار مرگ و میر مردان در سال ۱۹۹۰، ۲۰۰ هزار نفر و زنان ۱۴۰ هزار نفر بوده که در سا ل. ۲۰۱۶ به ترتیب به ۲۱۹ هزار مرگ در مردان و ۱۴۱ هزار مرگ در زنان رسیده است و مجموع مرگها از ۳۴۰ هزار در ۱۹۹۰ به ۳۶۰ هزار در سال ۲۰۱۶ افزایش یافته است. این افزایش، طی ۲۶ سال کاملا طبیعی است، اما اگر نرخ مرگ و میر را در مقیاس استاندارد شده سنی در ایران بررسی کنیم، این نرخ، ۲۷ درصد کاهش یافته است.
به گفته وی، در بین علل کلی مرگ و میر در ایران درحالیکه سهم بیماری‌های غیرواگیر در سال ۱۹۹۰ نزدیک به ۵۰ درصد، بیماری‌های واگیر بیش از ۲۰ درصد و تصادفات جاده‌ای بیش از ۳۰ درصد بوده است، در سال ۲۰۱۶ بیماری‌های غیرواگیر سهم ۸۰ درصدی، بیماری‌های واگیر سهم بیش از ۱۰ درصدی و تصادفات جاده‌ای سهم کمتر از ۱۰ درصد داشته است.
ملک زاده در ادامه‌ی تشریح علل مرگ و میر ایرانی‌ها و پس از اشاره به علل کلی، به ۱۰ علت مهم مرگ و میر در کشور پرداخت و گفت: بر اساس مطالعه جهانی بار بیماریها، ۱۰ علت مهم مرگ و میر در ایران طی سال ۲۰۱۶ شامل بیماری ایسکمیک قلبی، سکته مغزی، تصادفات جاده‌ای، پرفشاری خون، آلزایمر، دیابت، بیماری مزمن انسدادی ریوی، بیماری مزمن کلیوی، سایر بیماری‌های قلبی عروقی و سرطان معده بوده اند.
وی افزود: از سال ۲۰۰۵ تا کنون بیماری ایسکمیک قلبی در تمامی سال‌ها اولین علت مرگ در ایران بوده است و در سال ۲۰۱۶ این بیماری بیش از ۲۵ درصد کل مرگها را به خود اختصاص داده است. از سال ۲۰۰۵ تا ۲۰۱۶، سکته مغزی از رتبه سوم به رتبه دوم علل مرگ و میر ایرانی‌ها رسیده است. در سال ۲۰۱۶، سکته مغزی علت حدود ۲۹ هزار مرگ بوده است.
ملک زاده افزود: تصادفات جاده‌ای عامل بیش از ۲۶ هزار مرگ در ایران بوده اند. تصادفات جاده ای، اکنون، سومین عامل مرگ و میر ایرانی هاست.
نویسنده همکار در مطالعه جهانی بار بیماریها همچنین گفت: فشار خون به عنوان چهارمین علت مرگ و میر ایرانی ها، مسوول بیش از ۷۹ هزار مرگ در ایران در تمامی سنین و دو جنس (۴۵ هزار مرگ در مردان و ۳۴ هزار مرگ در زنان) بوده است.
آلزایمر پنجمین علت مرگ در ایران
به گفته معاون تحقیقات وزارت بهداشت، آلزایمر پنجمین علت مهم مرگ و میر در ایران به شمار می‌رود.
رئیس پژوهشکده بیماری‌های گوارش و کبد دانشگاه علوم پزشکی تهران افزود: دیابت در حالی که نهمین علت مرگ و میر در کشور‌هایی با درآمد کم و متوسط در سال ۲۰۱۶ بوده است در سال ۲۰۰۶، هفدمین علت مرگ در این کشور‌ها به شمار می‌رفته است. دیابت علت ۱ ٫ ۴۳ میلیون مرگ در سال ۲۰۱۶ بوده که در مقایسه با سال ۲۰۰۶ حدود ۳۱ درصد افزایش پیدا کرده است. دیابت جایگاه ششم را در علت مرگ طی سال ۲۰۱۶ داشته است. این بیماری در سال ۲۰۱۶ عامل بیش از ۱۴ هزار مرگ بوده است.
ملک زاده با استناد به یافته‌های مطالعه جهانی بار بیماری‌های گفت: بیماری‌های مزمن ریوی هفتمین و بیماری‌های مزمن کلیوی هشتمین علت مهم مرگ و میر ایرانی‌ها در حال حاضر هستند.
به گفته وی بیماری‌های مزمن انسدادی ریوی عامل ۹۶۰۰ مرگ و بیماری مزمن کلیوی نیز عامل ۹۳۰۰ مرگ در سال ۲۰۱۶ بوده اند. سایر بیماری‌های قلبی نهمین علت مرگ و میر ایرانی‌ها را به خود اختصاص داده است. این بیماریها شامل سایر بیماری‌های نارسایی قلبی، نارسایی‌های مادرزادی، بیماری‌های رماتیسمی هستند.
معاون وزیر بهداشت اعلام کرد: در سال ۲۰۱۶، مجموعه سرطان‌ها عامل بیش از ۵۴ هزار مرگ در دو جنس و تمامی سنین بوده‌اند که سرطان معده دهمین علت مهم مرگ و میر ایرانی‌ها و عامل ۹ هزار مرگ و مرگبارترین سرطان بوده است.
ملک زاده سپس به تشریح مرگ‌های زودرس در ایران پرداخت و گفت: نگاهی به آمار مرگ‌های زودرس در ایران در سال ۱۹۹۰ نشان می‌دهد: از بین ۳۴۰ هزار مرگ، ۲۷۷ هزار مرگ، معادل ۸۱ درصد مرگها، زودرس (زیر ۷۰ سال) بوده است. به عبارتی، ۸۲ درصد مرگ‌های مردان (معادل ۱۶۴ هزار مرگ) و ۸۰ درصد مرگ‌های زنان (معادل ۱۱۳ هزار مرگ) زودرس بوده است
همچنین در سال ۲۰۱۶، از مجموع ۳۶۰ هزار مرگ، ۱۹۳ هزار مرگ معادل ۵۳ درصد از کل مرگها زودرس (زیر ۷۰ سال) بوده است که از این تعداد مرگ زودرس، ۱۲۴ هزار مرگ مردان (۵۷ درصد از کل مرگ‌های مردان)، و ۶۹ هزار مرگ زنان (۴۹ درصد از کل مرگ‌های زنان) زودرس بوده است. تعداد مرگ‌های زودرس در ایران همچنان بالا و موجب نگرانی است و کاهش مرگ‌های زودرس در ایران باید یکی از مهمترین برنامه‌های وزارت بهداشت باشد.
به گفته ملک زاده، ایسکمیک قلبی، تصادفات جاده ای، تولد‌های زودرس، نواقص مادرزادی، بیماری‌های مغز و اعصاب، فشار خون، دیابت، عفونت دستگاه تنفسی تحتانی، آسیب به خود، سایر بیماری‌های قلبی عروقی مهمترین علل مرگ‌های زودرس در ایران هستند.
۱۰ علت عمده مرگ و میر زودرس در زنان ایرانی
نکته مهم دیگری که وی به آن اشاره می‌کند این است که رتبه بندی علل عمده مرگ‌های زودرس در زنان و مردان ایرانی تا حدودی متفاوت است.
به گفته وی، ایسکمیک قلبی، بیماری‌های مغز و اعصاب، فشار خون بالا، آلزایمر، دیابت، تصادفات جاده ای، سایر بیماری‌های قلبی عروقی، بیماری‌های مزمن کلیوی، نواقص مادرزادی و تولد‌های زودرس از مهمترین علل مرگ‌های زودرس در بین زنان ایرانی است. اما رتبه بندی مهمترین علل مرگ‌های زودرس مردان ایرانی نشان می‌دهد ایسکمیک قلبی، تصادفات جاده ای، بیماری‌های مغز و اعصاب، فشار خون، آلزایمر، بیماری‌های مزمن انسدادی ریوی، سرطان معده، بیماری‌های مزمن کلیوی و تولد‌های زودرس، ۱۰ علت مهم مرگ و میر‌های زودرس در بین مردان ایرانی طی سال ۲۰۱۶ بوده است
معاون تحقیقات و فناوری وزارت بهداشت عوامل خطر مرگ‌های زودرس در ایران را فشار خون بالا، چربی خون، قند خون، چاقی و اضافه وزن، بی تحرکی، مصرف نمک به مقدار دو برابر متوسط جهانی، مصرف تریاک و دخانیات، مصرف الکل، تغذیه ناسالم و عدم استفاده از سبزیجات و میوه‌های تازه و سوابق ژنتیکی بر شمرد.
وی افزود: وقتی گفته می‌شود ایسکمیک قلبی عامل نیمی از مرگ‌های زودرس در ایران است و سبب شده سن سکته قلبی در ایران ۱۰ سال پایین‌تر از میانگین کشور‌های اروپایی باشد بدان معناست که اگر ما بتوانیم مانع سکته‌های قلبی در ایران شویم یعنی مشکل نیمی از مرگ‌های زودرس را حل کرده ایم. هر چه سن امید به زندگی افزایش یابد، مرگ‌های زودرس در کشور نیز کاهش خواهد یافت.
