به گزارش مهر، دکتر محمدعلی اسلامی ندوشن از اساتید برجسته دانشگاه تهران در کنفرانس جهانی بزرگداشت مولانا جلال الدین بلخی که شنبه ۲۶ آذرماه به مدت ۲ روز در مرکز دایره المعارف بزرگ اسلامی آغاز به کار کرد با مقاله ای با عنوان "مولانا و سوررئالیسم اروپایی" به ایراد سخنرانی پرداخت و گفت: غزل سرایی مولانا طرز خاصی دارد که شبیه به غزل سرایان پیشین خود چون سنایی و عطار نیست.
وی افزود: شعر او بیشتر از جوشش درون سرچشمه می گیرد و کمتر از تامل بهره دارد. بنابر این آن را می توان " شعرخودرو " نامید. از این جهت شباهتی میان این نوع غزل سرایی و سوررئالیسم اروپایی دیده می شود که آن هم بیشتر از وجدان ناآگاه صورت می گیرد تا آگاه.
این محقق برجسته کشورمان زمان، خانواده و دوری از وطن را ۳ عامل بزرگ تاثیرگذار در تکوین وجودی مولوی برشمرد و گفت: نزدیک عمر مولانا مقارن با یورش مغول گذشت این وضع در بی قراری روح وی اثر گذار می شد و به صورت تب و تاب و سماع صوفیانه نمود می کرد. البته عوامل دیگر نیز در کار بودند.
وی افزود: علت دوم خانواده مولوی است؛ خانوادذه مولوی به شدت افراطی بودند و تعادل در این خانواده کمتر دیده می شود و دوگانگی فکری در این خانواده وجود دارد. به گونه ای که از میان شعرای بزرگ ایران تنها کسی که زندگی خاصی دارد مولاناست که تمام زندگی او در حالت افراطی می گذرد.
وی به تفاوت غزل های مولوی با دیگر غزل سرایان اشاره کرد و گفت: غزل سرایی مولوی شیدایی است و حاکی از یک روح برافروخته و بسیار هیجانی دارد برای اینکه بر روی کلمات تامل نمی شود و غزل ها در حال هیجان و حرکت گفته می شود. به گونه ای که می توان غزل مولوی را حرکتی و کائناتی خواند.
دکتر اسلامی ندوشن افزود: در غزلیات مولانا جسم و جان یکی می شود و علت آهنگینی و هماهنگی غزلیات مولانا به همین دلیل است.
وی با بیان اینکه سوررئالیسم اروپایی نیز به نوعی تحت تاثیر زمان قرار گرفته است، یادآور شد: سوررئالیسم یعنی فراواقعی. برای اینکه دنیا از واقعیت به تنگ آمده و جواب زندگی را از واقعیات نتوانسته بشنود. برخورد سنت و صنعت در اوایل قرن بیست اروپا و تکان هایی که به زندگی مردم داد در اندیشه و کلام نیز وارونگی را ایجاد کرد. اروپائیان فراواقعیتی را در کلام ایجاد کردند و شاعرانی نیز به ظهور رسید. البته این فراواقعیتی به کلام خلاصه نشد بلکه در سایر شئون بشری نیز ظاهر گشت.
دکتر اسلامی ندوشن در پایان افزود: سیطره ماشین بر زندگی اندیشه ها را به نوآوری فرامی خواند و این تلاطم فکری سرانجام به جنگ اول جهانی منجر شد. طبایع تازه جو اندیشیدند؛ اکنون که زندگی در شئون مادی به وسایل جدید دسترسی یافته چرا در زمینه هنر نه؟ بنابراین نهضت ضد سنت پدید آمد و در نقاشی، مجسمه سازی، موسیقی از جمله شعر تاثیر گذار و وجدان ناآگاه در کنار وجدان آگاه به کار گرفته شد.
دکتر جاوید مجددی از اساتید دانشگاه راتجرز آمریکا نیز طی مقاله ای به تشریح شیوه تدریس مولانا با توجه به کتاب " فیه ما فیه " پرداخت و گفت: بیشتر تحقیقاتی که اشاره به این موضوع دارند از تذکره های مولانا به عنوان منبع استفاده می کنند.
وی افزود: کتاب " فیه ما فیه " جمع یادداشت های شاگردان حلقه مولاناست. این کتاب نه تنها به مطالب جالبی درباره حلقه مولانا اشاره می کند بلکه بیانگر دیدگاه های مختلف نسبت به حلقه مولاناست. این کتاب به این مسئله اشاره می کند که حلقه های تدریس دیگری در آن زمان در قونیه تشکیل می شده که اختلافاتی باحلقه مولانا داشته است.
دکتر مهدی نوریان از اساتید دانشگاه اصفهان نیز در این کنفرانس جهانی به ارائه مقاله خود به عنوان " از حکیم غزنوی بشنو تمام؛ تاثیر سنایی بر مولوی " پرداخت و گفت: برای راهیابی به دریای بیکران اندیشه های مولانا ناچار باید سرچشمه های آن را دریافت. مولانا مانند هر شاعر یا نویسنده بزرگ دیگر در خلق آثار خویش از خوانده ها و آموخته هایش بهره برده است و با نیروی شگرف اندیشه خلاق خود آنچه را از دیگران گرفته چنان پرورش داده است که گویی خود مبدع آنهاست به همین سبب گاهی یافتن آن ماخذ به دشورای صورت می گیرد.
وی در پایان با تشریح چگونگی بهره مندی مولانا از آثار سنایی گفت: آثار حکیم سنایی غزنوی از با اهمیت ترین منابع فکری و زبانی مولاناست که خود او بارها با تعبیرات گوناگون بر آن تصریح کرده و از خوانندگان آثارش به تاکید خواسته است تا برای درک بهتر آنها به سخن سنایی رجوع کنند.
