به گزارش مهر، ذخایر معدنى شناخته شده احتمالى کشورحدود ۵۷ میلیارد تن با بیش از ۶۴ نوع ماده معدنى و ۵۰۰۰ پروانه صادره برآورد شده که این حاکى از پتانسیل بالقوه معدنى ایران است.

آخرین برآورد از میزان ذخایر اکتشافی ایران، سه میلیارد تن است و تاکنون حدود ۱۰۰هزار کیلومتر مربع از خاک کشور مورد اکتشاف قرار گرفته است.

از این میان، برای بیش از ۵۲ هزار کیلومتر مربع پروانه اکتشاف صادر شده است و برای بیش از ۱۶زار کیلومتر مربع گواهی کشف در اختیار معدنکاران قرار گرفته و ۳۰ هزار کیلومتر مربع نیز منجر به صدور پروانه بهره‌برداری شده است.

اهمیت معادن در ارزآوری، تامین کننده مواد اولیه بسیاری از صنایع، و فعالیت های اقتصادی و به صدا درآوردن چرخ های توسعه است.

چرخ های راکد فرآوری ذخایر معدنی

فارغ از میزان اکتشاف معادن، آنچه این ثروت عظیم را رنجور کرده است خام فروشی منابع معدنی است.

اکنون سهم هر فرد از ثروت حاصل از معادن کشور ترکیه معادل ۵۲۴ دلار است، در حالی که این رقم در ایران از ۳۵ دلار تجاوز نمی کند. معادن کشور بیشتر در مناطق محروم قرار دارند و بدیهی است توسعه و سودآوری بیشتر معادن می تواند در توسعه این مناطق آثار بسیاری را بر جای گذارد.

بازگشت ذحایر فرآوری شده با ۱۰ برابر قیمت

فرآوری محصولات معدنی، از جدی ترین مشکلات بخش معدن است، که نه تنها سودآوری معادن را با چالش جدی مواجه کرده، بلکه به خام فروشی و واردات انواع فرآوری شده مواد معدنی موجود در کشور انجامیده است.

فرآوری محصولات معدنی می تواند تا چند ۱۰ برابر بر ارزش افزوده ماده معدنی بیفزاید.

دسترسی نداشتن به دانش فنی فرآوری مواد معدنی، سرمایه گذاری اندک در این بخش به دلیل دیربازده بودن آن، فقدان شکل گیری مراکز تحقیقاتی و آزمایشگاه های معدنی و هزینه بالای واردات تجهیزات آزمایشگاهی و ملزومات فرآوری و از همه مهمتر حساس نبودن سیاستها به خام فروشی از مهم ترین موانع فرآوری موادمعدنی در کشور است.

همین امر باعثشده است که مواد معدنی با ارزش افزوده پایین تولید و صادر شود و مواد فرآوری شده بسیاری برای مصرف صنایع مختلف، بعضا تا ۱۰ برابر قیمت، به کشور وارد می شود در حالیکه بخش قابل توجهی از این نیاز در ظرفیت معدنی کشور وجود دارد.

ذخایر معدنی استان مرکزی

استان مرکزی هم در این راستا باتوجه به داشتن ۱۱۲ معدن که سالانه بیش از۱۱ میلیون تن موادمعدنی از آنهابرداشت می شود، یکی از مهمترین استانهای کشورمان محسوب می شود.

به گفته علیرضا زاوشی رئیس سازمان صنعت، تجارت ومعدن استان مرکزی، حجم تولیدات معدنی این استان ۳ میلیارد تن برآوردشده است و در ۳۵ معدن غیرفلزی و صنعتی ۵۶ معدن مصالح ساختمانی و ۹ معدن فلزی بهره‌برداری صورت می گیرد.

وی در خصوص تولیدات معدنی سازمان صنایع ومعادن استان مرکزی گفت: از ۳۲۵ پروانه صادر شده بهره برداری از معادن، ۲۷۰ پروانه فعال است ومابقی هم به صورت فصلی بهره برداری شده یا همچون معادن تولیدخاکهای صنعتی ازکیفیت تولیدپایینی برخورداراست.

از مهمترین معادن استان مرکزی می توان به سولفات سدیم و معدن سنگ آهن شمس آباد اراک و سنگ تراورتن تزیینی محلات و معادن سرب، روی، منگنز، بارتیتین، گچ و سنگ نمک در دیگر نقاط این استان اشاره کرد.

۵ درصد معادن کشور در استان مرکزی قرار دارد
معادن استان مرکزی از نظر تعداد ۱۵ درصد و از نظر حجم ذخایر، ۵ درصد مجموع معادن کشور را شامل می شود.

سالانه ۵۰ واحدمعدنی در این استان شناسایی می شود که دراین راستا سال قبل ۴۵ معدن جدیدبا دو و چهاردهم میلیون تن ذخیره و از ابتدای امسال تاکنون نیز۶۰ معدن جدید باحدود سه میلیون تن ذخیره دراستان شناسایی شده و پیش بینی می شود تعداد معادن اکتشافی تاپایان سال به ۷۰ واحد افزایش یابد.


درمعادن جدید بیش از ۳۱ نوع ماده معدنی شامل تنگستن، قلع، طلا، مس، آندالوزیت، مرمریت‌های سیاه، گرانیت، کانی های قیمتی و زینتی شامل کانی های فیروزه، جاسپر، عقیق، بلور کوارتز و کلسیت شناسایی شده است.

از مواد معدنی استخراج شده در واحدها و کارخانجات گچ پزی، آهک پزی، سیان سفید، رنگسازی، پوکه سازی، کاشی‌سازی، لاستیک سازی، شیشه سازی و صنایع دیگراستفاده می‌شود.

به گفته زاوشی رئیس سازمان صنایع و معادن استان مرکزی ۳۰۷ پروانه بهره برداری موادمعدنی در این استان صادرشده که سالانه بیش از۱۱ میلیون تن موادمعدنی ازآنها برداشت می شود.

حلقه فرآوری در استان مرکزی هم مفقود است

تولیدات شاخص معدنی استان مرکزی مانند سولفات سدیم، سرب وروی پس ازفرآوری صادرمی شود؛ اما حلقه گمشده در بخش تولیدات معدنی در استان مرکزی کمبود یا نبود صنایع فرآوری است که به ناچار بخش عمده تولیدات یا صادرنمی شود و یابه صورت خام صادر و ارزش افزوده چندانی ندارد.

یک کارشناس معدن با بیان اینکه درصورت فرآوری موادمعدنی ارزش افزوده حاصل از صادرات این مواد تا ۶۰ درصدافزایش می یابد، گفت: علاوه براین رشد و شکوفایی ۳۰ درصدی اقتصاد کشور را در پی خواهد داشت.


علی محمدی بابیان اینکه بخشی ازمشکل فرآوری ناشی ازضعف تکنولوژی وسرمایه گذاری دراین بخش است افزود: سرمایه گذاران بخش خصوصی نیز بدلیل استقبال مشتریان داخلی یاعدم استقبال خریداران خارجی ازمحصولات فرآوری شده ایران مانند سنگهای تزئینی حاضر نیستند در زمینه فرآوری برای صادرات سرمایه گذاری کنند.

۲۰ درصد مهمترین معدن استان فعال است

وی گفت: واحدهای فرآوری پیشرفته ای هم در زمینه فرآوری سنگهای تزئینی در کشور ایجاد شده است اما به دلیل نبود خریدار این واحدها تنها با ۲۰ درصد ظرفیت کارمی کند.

وی معتقد است درصورت استفاده از ظرفیتهای تولیدی معادن و فرآوری کامل تولیدات معدنی یک میلیون شغل در سطح کشورایجاد می شود و میزان اشتغال موجود دراستان مرکزی هم از ۳۷۰۰ نفر فعلی به ۵۰ هزار نفرافزایش می یابد.

با توجه به آنچه آمد شکی نیست که برنامه ریزی جدی برای بهره برداری اصولی از معادن و ایجاد کارگاهها و کارخانجات فرآوری مواد خام علاوه بر تامین نیازهای کشور و ایجاد اشتغال ایران را به صادرکننده عمده محصولات معدنی تبدیل خواهد کرد.

دریچه ای که شاید بتواند در خروج ایران از اقتصاد تک قطبی و متکی به نفت نقش سازنده ای ایفا کند.