یکی از مباحثی که مدیران صنعت نفت ایران همواه بعد از برجام در فضاهای رسانه ای متذکر می‌شدند سهل تر شدن ورود شرکتهای خارجی به منظور توسعه میادین نفتی و گازی به ایران است تا بتوانند میادین توسعه یافته و نیافته را در اختیارشان قرار داده حجم تولید نفت و گاز کشور را براساس طرح های این شرکت ها افزایش دهند.
به عنوان مثال معاون امور مهندسی و توسعه شرکت ملی نفت ایران در گفت‌وگویی با خبرنگار فارس با اشاره به مطالعات صورت گرفته توسط شرکتهای روسی، پرتامینا اندونزی و مرسک دانمارک در میادین منصوری و آب‌تیمور گفته بود این شرکتها نتیجه مطالعات خود را در این دو میدان ارائه کرده‌اند و در نهایت اعداد و ارقام متفاوتی برای تولید از این دو میدان ارائه شده است.
وی مثال زد: در میدان آب‌تیمور روس‌ها پیشنهاد تولید روزانه 140 هزار بشکه را ارائه داده‌اند و شرکت پرتامینا پیشنهاد تولید 350 هزار بشکه و شرکت مرسک پیشنهاد تولید 450 هزار بشکه داده است که می‌بینید، اعداد با هم چقدر اختلاف دارند و این نشان می‌دهد که تکنولوژی چقدر می‌تواند مؤثر باشد.
این مقام مسئول تصریح می کند در حال حاضر از این مخزن روزانه 50 هزار بشکه نفت برداشت می‌کنیم و اگر وزارت نفت بحث تکنولوژی را مطرح می‌کند، تعارف و یا شعار نیست، بلکه یک موضوع کاملاً جدی است که می‌تواند افق انرژی ما را عوض کند و تراز تولیدات ما را در دنیا بالا ببرد تا در برابر عربستان حرف‌های جدی برای گفتن داشته باشیم.
اما اینکه گفته شرکتهای خارجی در خصوص توسعه میادین نفتی و گازی ایران چقدر به واقعیت نزدیک است باید در کارگروه های تخصصی که توسط مدیران ارشد و متخصص بدور از ذوق‌زدگی تشکیل شده است مورد ارزیابی قرار گیرد و مشخص شود آنچه که به عنوان مثال ظرفیت جدید تولید میدان عنوان می شود واقعی است و یا اینکه در فضای متوهمانه چنین ارقامی پیشنهاد داده می شود تا بتوانند گوی سبقت را برای حضور در ایران از دیگر شرکتها بربایند.
بر این اساس به چگونگی حضور شرکت «شل» در میدان مجنون عراق که در واقع قسمت عراقی میدان آزادگان ایران است می پردازیم که چگونه توانست برنده مناقصه میدان مجنون شود و هم اکنون نیز از این میدان اخراج شد.
ماه گذشته نشریه پلاتس به نقل از شرکت شل اعلام کرد بعد از مذاکرات طولانی در مورد یک برنامه توسعه و افزایش تولید از رقم 220 هزار بشکه این شرکت انگلیسی هلندی از پروژه میدان عظیم نفتی مجنون عراق خارج می شود.
بر اساس این گزارش، شل در حال مذاکره با وزارت نفت عراق بود تا هدفگذاری تولید نفت از این میدان را کاهش دهد، اما طرفین هیچگاه در این زمینه به توافق دست نیافتند.
به گفته یک مقام مسئول در وزارت نفت عراق شل قصد داشت،تولید نفت از میدان مجنون را به 420 هزار بشکه در روز افزایش دهد. این در حالی بود که بر اساس شرایط قرارداد اولیه با شل و شرکایش که در سال 2009 منعقد شده بود این شرکت نفتی بین المللی وعده داده بود که در ازای دریافت یک دلار و 39 سنت پاداش بابت تولید هر بشکه نفت، میزان تولید از این میدان را تا 1.8 میلیون بشکه افزایش دهند.
عملا کنار گذاشتن شل از میدان نفتی مجنون توسط وزارت نفت عراق صورت گرفت، چرا که این شرکت انگلیسی - هلندی بر خلاف وعده سال 2009 خود عمل کرد.
این گزارش حاکی است عراقی ها زمانی که تولید از میدان مجنون را آغاز کرده بودند در تولید اولیه روزانه تنها 175 هزار بشکه نفت برداشت می کرند که با برگزاری مناقصه شرکت شل پیشنهاد تولید یک میلیون و 200 هزار بشکه را پیشنهاد داد و بعد از برنده شدن اعلام کرد می‌تواند از این میدان یک میلیون 800 هزار بشکه نفت در روز برداشت کند اما این شرکت در دوره حضورش در این میدان هرگز نتوانست تولید خود را بیش از 400 هزار بشکه برساند و عراقی ها طی نامه ای به این شرکت رسما اعلام کردند کاهش تولید از میدان نفتی مجنون، خسارت های سنگینی را برای عراق به بار آورده و کمترین برآوردها در این باره به چهار میلیارد و ٦٠٠ میلیون دلار می رسد.
همانطور که گفته شد میدان نفتی مجنون در غرب ایران در مجاورت مرز ایران و عراق واقع شده، این میدان نفتی بخشی از یک مخزن نفتی را در بر می گیرد که از نظر حجم ذخایر درجا یکی از بزرگترین مخازن نفتی جهان است.
این مخزن نفتی در خاک ایران با نام "آزادگان" و در خاک عراق با نام "مجنون" شناخته می شود.
در حالی که وزرات نفت عراق، شل را از کنسرسیوم توسعه میدان مجنون کنار گذاشته، این شرکت یکی از متقاضیان در دست گیری توسعه میدان نفتی آزادگان است. شرکت شل مردادماه سال جاری نتایج مطالعات خود را بر روی میدان نفتی آزادگان به شرکت ملی نفت ایران ارائه کرده است و اسناد مربوطه را برای شرکت در مناقصه توسعه این میدان پیش از این تحویل داده بود.
با این شرایط باید دید آیا شرکت اخراجی شل در عراق، شانسی برای توسعه میدان نفتی آزادگان در ایران خواهد داشت و مسئولان صنعت نفت ایران به این شرکت اعتماد خواهند کرد یا خیر؟
