پزشکان می‌گویند در گذشته مشکلات ناشی از سرطان مربوط به غده پروستات در آقایان کمتر خود را نشان می‌داد، اما حالا با پیشرفت علم و افزایش موارد تشخیص، به یکی از شایع‌ترین علل مرگ‌ومیر آقایان در بیشتر کشورهای جهان تبدیل شده است.
فکر می‌کنید چقدر احتمال دارد ما یا یکی از مردان خانواده‌مان به یکی از مشکلات ناشی از سرطان مبتلا شویم؟ در این صورت برای درمان چه کارهایی را باید انجام دهیم و چقدر لازم است نسبت به خطرات بزرگ‌شدن پروستات نگران باشیم؟
تغییر نگرش در تشخیص سرطان پروستات
دکتر محمدرضا صفری نژاد، جراح و متخصص بیماری‌های کلیه و مجاری ادراری بر اصلاح اطلاعات غلطی که گاهی اوقات از طریق برخی کارشناسان در رسانه‌ها برای تشخیص سرطان پروستات ارائه می‌شود تأکید می‌کند و می‌گوید: متأسفانه گاهی می‌بینیم برخی کارشناسان توصیه می‌کنند همه مردان بالای 50 سال، سالانه خود را از نظر ابتلا به سرطان پروستات بررسی کنند و آزمایش پی‌اس‌ای(PSA) را بدهند.
این در حالی است که پس از دو دهه توصیه به چک‌کردن سرطان پروستات در بالای 50 سالگی، دانشمندان به این نتیجه رسیدند که این اقدام نه‌تنها به طول عمر مردان اضافه نکرده است، بلکه سبب تحمیل هزینه‌های بهداشتی درمانی هنگفت به دولت‌ها و خود بیماران شده است.
دکتر ناصر سیم‌فروش، فوق تخصص اورولوژی و عضو هیات علمی انجمن بین‌المللی اورولوژی در خصوص این تغییر نگرش در غربالگری و درمان مشکلات پروستات به جام‌جم می‌گوید: ما در گذشته شاید هر سال سه یا چهار مورد بیماری را با سرطان پروستات جراحی می‌کردیم. تا این که آزمایشی به نام پی‌اس‌ای مطرح شد که خیلی زود سرطان پروستات را با آن می‌شود تشخیص داد. نتیجه این شده که اکنون ما موارد ابتلا به سرطان پروستات را به تعداد زیاد تشخیص می‌دهیم و شاید در هفته سه‌چهار مرتبه جراحی سرطان پروستات را انجام می‌دهیم.
حال حاضر هم بزرگ‌ترین موضوع مورد اختلاف در آمریکا و اروپا این است که با سرطان پروستات و آزمایش پی‌اس‌ای چه باید کنیم. جالب است بدانید مخترع آزمون پی‌اس‌ای می‌گوید: غربالگری با سرطان پروستات یک نوع فاجعه درمانی است!
این جراح برجسته کلیه و مجاری ادرار ادامه می‌دهد: مساله مواجهه با تشخیص ابتلا به سرطان پروستات دو وجه دارد. از سویی باعث تشخیص زودرس سرطان می‌شود و وجه دیگر آن این است که در یک مرد 75 تا 80 ساله وقتی با پی‌اس‌ای معلوم می‌شود سرطان پروستات دارد، فرآیند جراحی و درمانش پیچیده می‌شود.
واقع 80 درصد مردانی که به هر علتی فوت می‌کنند، پس از مرگ اگر اتوپسی شوند، در پروستات آنها سلول‌های سرطانی دیده می‌شود. اما لزوما منجر به فوتشان نشده است. همین باعث شده انجمن راهنمای بالینی اروپا و آمریکا می‌گویند انجام آزمایش پی‌اس‌ای در بالای سن 70 سال را توصیه نمی‌کنیم. مگر این که پزشک مفصل با بیمار صحبت کند و مزایا و معایب این روش تشخیصی برای بیمار توضیح داده شده و آن وقت با همکاری بیمار تصمیم گرفته شود. زیرا عمل جراحی پروستات و عوارض آن می‌تواند مشکلات بی‌اختیاری ادرار و ناتوانی جنسی برای بیمار ایجاد کند. در حالی که اصلا شاید بیمار در اثر آن سرطان فوت نکند.
غربالگری پروستات برای چه کسانی و چگونه
دکتر صفری‌نژاد از مرز 70 سال هم فراتر می‌رود و معتقد است: امروزه مجامع معتبر علمی اورولوژی از جمله انجمن اورولوژی آمریکا بررسی عادی همه مردان بالای 50 سال از نظر سرطان پروستات را توصیه نمی‌کنند. توصیه بیشتر مجامع معتبر علمی در مورد سرطان پروستات به این شرح است که مردانی که دارای سابقه سرطان پروستات در خانواده هستند (مثل پدر و برادر) لازم است طبق یک برنامه منظم از نظر سرطان پروستات بررسی شوند.
چون میزان شیوع سرطان پروستات در مردان سیاهپوست بیشتر است توصیه می‌شود سیاهپوستان طبق پروتکلی از نظر سرطان پروستات بررسی شوند. اگر مردی درخواست آزمایش سرطان پروستات بکند یا پزشک بخواهد درخواست نماید، باید مزایا و معایب انجام این آزمایش برای بیمار کاملا توضیح داده و بعد انجام شود.
دکتر سیم‌فروش نیز تأکید می‌کند: به طور کلی در مردان 40 تا 70 ساله که به علت مشاهده علائم سرطان پروستات مراجعه می‌کنند می‌توان آزمایش پی‌اس‌ای را گرفت. زیرا دراین بازه سنی برخی انواع سرطان پروستات می‌تواند کشنده باشد. اما نباید این را برای همه توصیه کرد. این فوق تخصص اورولوژی تصریح می‌کند: امروزه 95درصد موارد بی‌اختیاری ادرار پس از جراحی پروستات بهبود می‌یابد، اما ناتوانی جنسی پس از جراحی تقریبا در همه رخ می‌دهد.
درمان به شیوه رادیکال پروستاتکتومی
دکتر ناصر سیم‌فروش در خصوص امکانات کشور برای جراحی پروستات تصریح می‌کند: در حال حاضر برای درمان سرطان پروستات در کشور تجربیات خوبی داریم. ما حدود بیش از 800 عمل جراحی رادیکال پروستاتکتومی را از مرکز شهید لبافی نژاد به انجمن جهانی اورولوژی گزارش کرده‌ایم. در این نوع عمل جراحی، علاوه بر پروستات، کیسه‌های منی و گاهی غدد لنفاوی لگن را خارج می‌کنیم و جراحی بزرگی است. در خاورمیانه از کشورهای دیگر وضع بهتری داریم و جلوتر هستیم و خوشبختانه رویکرد کاملا علمی نسبت به این مقوله وجود دارد.
دکتر مهراد نیزدرباره این نوع عمل جراحی توضیح می‌دهد: رادیکال پروستاتکتومی برای کسی انجام می‌شود که مبتلا به سرطان پیشرفته پروستات است که در جریان آن پروستات با کپسولش برداشته می‌شود. دکتر مهراد در خصوص عوارض این شیوه درمانی می‌گوید: بی اختیاری ادرار و ناتوانی جنسی، مهم‌ترین پیامد رادیکال پروستاتکتومی است که در همه موارد به خاطر دارو و به علت شکل خاص این عمل رخ می‌دهد. وی می‌افزاید: کسی که رادیکال پروستاتکتومی شده، باید سالانه بررسی‌ها و چکاپ‌های لازم را انجام دهد و سبک زندگی خوب را در دستور کار قرار دهد.
اگر سرطان پروستات زود تشخیص داده شود با رادیکال پروستاتکتومی قابل کنترل است و متاستاز نمی‌دهد. اما اگر دیر تشخیص داده شود ممکن است به روده و احشای دیگر و استخوان هم متاستاز دهد و دیگر رادیکال پروستاتکتومی کمک نمی‌کند و با رادیوتراپی و داروهای شیمی درمانی باید به آنها کمک کرد.
نسبت به این نشانه‌ها حساس باشید
دکتر مهری مهراد، متخصص اورولوژی در خصوص ویژگی‌های سرطان پروستات به جام‌جم می‌گوید: این سرطان جزو سرطان‌هایی است که اگر در مراحل اولیه تشخیص داده شود، با کنترل ترشح هورمون تستسترون قابل درمان است. اما اگر زود تشخیص داده شود بیمار می‌تواند زندگی طبیعی داشته باشد و با دارو قابل کنترل است. از حدود 35 سالگی رشد غده پروستات در آقایان شروع می‌شود و در 60 سالگی اغلب آقایان علائم بزرگ‌شدن پروستات را نشان می‌دهند.
وی می‌افزاید: مشکلات پروستات به دو شکل خوش‌خیم و بدخیم خود را نشان می‌دهد که بزرگی خوش‌خیم پروستات تقریبا در همه آقایان بتدریج رخ می‌دهد. بزرگ شدن پروستات، دفع سخت ادرار، قطره قطره آمدن ادرار و تاخیر در شروع ادرار از مهم‌ترین نشانه‌های شروع مشکلات پروستات است. با پیشرفت بیماری راه دفع ادرار تا حدودی مسدود و سخت می‌شود و ممکن است تا احتباس ادراری هم پیش بروند. یکی از علامت‌های شایع این است که قطر و پرش دفع ادرار مثل گذشته نیست و شب‌ها گاهی آقایان مجبور به بیدار شدن و تکرر ادرار می‌شوند.
تشخیص از طریق غربالگری
دکتر مهراد در خصوص شیوه تشخیص این بیماری تصریح می‌کند: روش تشخیص سرطان پروستات با آزمایش پی‌اس‌ای PSA (سرواژه Prostate Specific Antigen) است که اگر به شکل غربالگری انجام شود و در مراحل اولیه سرطان پروستات تشخیص داده شود، به درمان بیماری کمک می‌کند.
این متخصص اورولوژی می‌افزاید: بیماری در مراحل اولیه با درمان دارویی قابل کنترل است. اگر این روش جواب نداد به بیوپسی نیاز است تا ببینیم میزان سلول‌های سرطانی چقدر است. در این صورت با درمان‌های دارویی، تزریقی، جراحی رادیکال پروستاتکتومی و در صورت گسترده تر شدن با رادیوتراپی و داروهای خاص درمان می‌شود. نکته مهم این است که پی‌اس‌ای قطعی‌ترین روش غربالگری است که چند تست زیرمجموعه نیز دارد.
