صادرات نفت خام، صادرات پتروشیمی و صادرات گاز علاوه بر اینکه ستون های درآمدزایی کشور در حال حاضر هستند، از نظر تقویت قدرت های دیپلماسی منطقه ای و جهانی ایران و همچنین افزایش نقش کشورمان در معادلات منطقه ای بسیار موثرند.
شواهد امر نشان می دهد آمریکا با رونمایی از حیله جدید خود در دشمنی با ملت ایران با تلاش برای تصاحب بازارهای نفتی، گازی و پتروشیمی کشورمان، به دنبال حذف کانون های درآمدزایی ایران است.
صادرات محصولات پتروشیمی همواره یکی از ارزآورترین صادرات کشور پس از صادرات نفت خام است. میزان این صادرات که در زمره صادرات غیرنفتی جای می گیرد، تأثیر زیادی در مطلوب تر جلوه کردن ارقام صادرات غیرنفتی ایران دارد. به عبارتی می توان گفت هر زمان که صادرات محصولات پتروشیمی کشور در یک دوره زمانی نسبت به دوره های زمانی قبلی با کاهش همراه است ، نسبت صادرات غیر نفتی به صادرات نفتی کاهش می یابد.
در 4 ماهه نخست امسال مجموع صادرات غیر نفتی کشور نسبت به مدت مشابه سال گذشته با کاهش همراه بود و در این میان نقش کاهش صادرات محصولات پتروشیمی بسیار پررنگ بود.
از ابتدای فروردین 96 تا پایان تیرماه سال جاری در مجموع 13 میلیارد و 459 میلیون دلار صادرات غیرنفتی داشتیم که نسبت به مدت مشابه سال قبل با کاهشی 9.54 درصدی همراه بود. در این کاهش 9.54 درصدی، سهم کاهش صادرات محصولات پتروشیمی حدود 3.72 درصد بود.
* تلاش امریکا و عربستان برای تصاحب بزرگترین بازار پتروشیمی ایران
یکی از دلایل کاهش صادرات محصولات پتروشیمی را می توان مشکلاتی دانست که در ماههای اخیر گریبان شرکت های پتروشیمی را در صادرات محصولات خود به کشور چین گرفته است.
بروز این مشکلات موجب شد تا در بهار امسال، با وجود رشد سطح تولید محصولات پتروشیمی، شرکت های فعال در این صنعت مجبور به ذخیره سازی بخشی از محصولات خود در انبارها شوند تا اینکه در پایان تیرماه با انجام یک سری از اقداماتی از سوی بخش خصوصی که در دوران تحریم ها برای دور زدن تحریم ها صورت می گرفت روال صادرات به چین از سر گرفته شود.
مردادماه سال جاری «احمد مهدوی» رییس انجمن صنفی کارفرمایی صنعت پتروشیمی از فشار آمریکا و عربستان برای حذف بزرگترین بازار پتروشیمی ایران خبر داد و گفت: "به‌دنبال حذف منابع درآمدی کشور هستند و چون پتروشیمی بزرگترین منبع تأمین ارز بعد از نفت است، روی آن فشار می‌آورند اما کسی توجهی ندارد."
اگرچه مسئولان کشور ما بروز مشکلات صادرات محصولات پتروشیمی به چین را ناشی از برخی قوانین بانکی این کشور دانستند اما بررسی های بیشتر از وضعیت صادرات پتروشیمی به این کشور آسیایی که بزرگترین مشتری محصولات پتروشیمی ایران است، نشان می دهد که این کشور بعد از برجام رفتاری سختگیرانه با شرکت های ایرانی فعال در تجارت پتروشیمی داشته و از سویی دیگر فضای کسب و کار شرکت های امریکایی و کشورهای عربی حاشیه خلیج فارس روز به روز در چین بهتر می شود. حتی خبرهای غیررسمی از مذاکرات اخیر مسئولان عربستانی با مسئولان چینی برای افزایش حجمی و دلاری صادرات محصولات پتروشیمی عربستان به این کشور حکایت دارد.
* تلاش امریکا برای تصاحب بازار گاز پاکستان و حذف ایران از این بازار
امریکا در صادرات گاز به صورت LNG فعال است و هر سال به دنبال افزایش بازارهای صادراتی خود است. نکته جالب اینجاست که این کشور از یک سو مهمترین مانع اجرایی شدن پروژه صادرات گاز ایران به پاکستان بوده و به موازات ایجاد مانع برای صادرات گاز ایران به این کشور همسایه، مذاکراتی را برای تأمین گاز مورد نیاز پاکستان با LNG داشته است. این مذاکرات سال گذشته به قرارداد انجامید و چندین محموله LNG آمریکا به این کشور صادر شد.
* تلاش امریکا برای تصاحب مشتریان نفتی ایران
کشور هند یکی از بزرگترین مشتریان نفتی ایران است. این کشور پس از تلاش برای تصاحب امتیاز توسعه میدان گازی فرزاد B با مدل مالی گران برای ایران و پرامتیاز برای هندی ها، و عدم موفقیت در کسب نظر مساعد مسئولان نفتی ایران، اقدام به کاهش واردات نفت از ایران کرد. این اقدام اگرچه به ظاهر به عنوان اقدامی تلافی جویانه در پی عدم موفقیت هندی ها در کسب امتیاز از وزارت نفت ایران نمود کرد اما در حقیقت به دلیل مذاکرات امریکایی ها با مسئولان نفتی هند به منظور جایگزینی نفت ایران با نفت امریکا بود.
موید این امر، پهلوگیری 6 روز پیش اولین نفتکش حامل نفت امریکا در بنادر هند است. این کشور اسیایی در هفته گذشته نخستین محموله نفتی خود را از امریکا وارد کرد و هند به عنوان یکی از مشتریان جدید نفت امریکا محسوب می شود.
