«نوشو» که در لغت به معنای «نوشتار بانوان» است، خطی رازآمیز بوده که زنان روستایی در منطقه ی کوچکی از استان هونان و بین قرن نوزدهم و بیستم از آن استفاده می کردند. نوشو تنها مختص زنان بوده و هیچ گاه به مردان آموزش داده نمی شده؛ جالب است بدانید که وجود این خط تا دهه ی 80 میلادی برای عموم ناشناخته بوده است. اما چه زنانی از نوشو استفاده کرده و چرا نوشتار مخفی خودشان را ابداع کرده اند؟ در این مطلب نگاهی به این بخش شگفت انگیز از تاریخ چین می اندازیم.
چه کسانی از نوشو استفاده می کردند؟
همانگونه که گفته شد این دست خط توسط زنان روستایی شهرستان جیانگیونگ، استان هونان استفاده می شد. دانش این دست خط از مادر به دختر انتقال داده شده و هیچ مردی قادر به خواندن آن نبود، هرچند مردان از وجود این زبان آگاهی داشتند.
استفاده از این دست خط برای ارتباطات میان بستگان و دوستان صمیمی زنان در جامعه ای به شدت مردسالار رواج داشت. پشت این داستان در حقیقت یک جنبه ی فرهنگی وجود دارد که همان «خواهران سوگند خورده» یا laotong است. ارتباطات لائوتانگ در زمان بچگی و بین دختران یک روستا بسته می شد. هرچند که این دختران از نظر بیولوژیکی با هم ارتباطی نداشتند اما این سوگند آنها را تا پایان عمر به همدیگر وابسته می کرد، حتی اگر این دختران ازدواج کرده و به خانه ی خانواده ی همسران خود نقل مکان می کردند.
این زنان روستایی متاهل زندگی بسیار محدودی داشتند و معمولا در داخل خانه ها محبوس و مشغول کارهای دستی و وظایف خانه می شدند، در نتیجه روابط لائوتانگ که با رد و بدل کردن نامه هایی با دست خط نوشو زنده و پویا باقی می ماند، برای زندگی آنها حیاتی بود.
کشف و مطالعه ی نوشو
تا دهه ی 60 میلادی کسی خارج از استان هونان از وجود «نوشو» خبر نداشت تا اینکه پیرزنی در یک ایستگاه قطار از حال رفته و توجه پلیس را به خود جلب کرد؛ در میان متعلقات او، اسنادی پیدا شد که به صورت رمزی و با دست خطی کاملا ناآشنا نوشته شده بود و همین موضوع باعث ایجاد سوظن شده و در نهایت منجر به بازداشت او به جرم جاسوسی شد.
تنها پس از هرج و مرج انقلاب فرهنگی بود که این دست خط در نهایت مطالعه و مستندسازی شد که از جمله شاخص ترین افراد در این زمینه می توان به Zhou Shuoyi اشاره نمود یعنی اولین مردی که این دست خط را به خوبی یاد گرفت. این شخص در دهه ی 80 میلادی شروع به مطالعه ی «نوشو» کرده و اولین لغت نامه ی کاراکترهای نوشو را در سال 2003 منتشر نمود.
سابقه ی خطاطی نوشو را می توان در پارچه های گلدوزی شده مانند دستمال ها، لحاف ها، بادبزن ها، نامه ها و متون شرح حال نیز یافت. یکی از رایج ترین این اسناد Sanzhaoshu می باشد، این سند کتاب محرمانه ای است که در سومین روز ازدواج به عروس می دادند و در حقیقت توسط مادر عروس، بستگان و دوستان مونث نوشته می شده و حاوی پیام هایی بوده که امید به آینده ای سرشار از شادی را برای عروس بازگو کرده و ناراحتی خود را از رفتن او اعلام می کنند.
این دست خط چگونه است؟
ضربه هایی که نوشو را ایجاد می کنند از نقطه ها، خطوط عمودی و قوس ها تشکیل شده اند. مانند متون چینی سنتی، نوشو نیز از بالا به پایین نگارش شده و ستون های نوشته شده از راست به چپ قرار می گیرند. اما در حالیکه کاراکترهای استاندارد زبان چینی hanzi بیشتر حاوی معانی هستند تا تلفظ ها، نیمی از کاراکترهای نوشو آوایی هستند و بقیه ی آنها نیز همان کاراکترهای hanzi هستند که اطلاح شده اند.
هرچند «نوشو» را با عنوان «زبان بانوان» می شناسند اما در حقیقت یک دست خط است و زنانی که از نوشو استفاده می کردند، در حین نوشتار از قواعد و کلمات گویش محلی خود استفاده می کردند.
چگونه نوشو افول کرد؟
در دهه ی 80 میلادی و زمانی که محققان شروع به بررسی «نوشو» کردند، این دست خط در معرض نابودی قرار داشت. در آن زمان تنها 10 خانم می توانستند متونی را با دست خط نوشو نوشته و آن را بخوانند.
تغییرات اجتماعی و فرهنگی قرن بیستم در چین، فرصت ها و آزادی های زیادی از جمله دسترسی به آموزش را در اختیار زنان چینی قرار داد. بدین ترتیب بود که دختران منطقه ی جیانگیونگ به جای نوشو شروع به یادگیری هانزی کرده و همین موضوع نیاز آنها را به استفاده از دست خط مادرها و مادربزرگ هایشان کمرنگ نمود.
آخرین شخصی که در این نوشتار مهارت داشت ( به غیر از محققانی که به قصد مطالعه ی نوشو آن را یاد گرفتند) خانمی به نام Yang Huanyi بود که در شهرستان جیانگیونگ زندگی می کرد و در سال 2004 و در سن 98 سالگی از دنیا رفت!