در حالیکه بسیاری از کشورهای دارنده نفت در پالایشگاه های و اسکله های نفتی خود به فناوری تولید بدون مشعل دست یافته و سوختن گازهای همراه و اضافی در زمان استخراج نفت و گاز را به حداقل ترین میزان ممکن رسانده اند اما ایران بعنوان بزرگترین مالک ذخایر نفتی و گازی جهان با سوزاندن حجم چشمگیری از گازهای داخلی نه تنها به هدر رفت مهمترین انرژی و اقتصاد خود دامن می زند بلکه موجب آلودگی محیط زیست هم می گردد.
از زمان رونق گرفتن صنعت نفت تاکنون؛ آسمان پایتخت نشینان انرژی کشور شاهد دودهای وحشتناک، گرم و سنگین فلرینگ ( سوزاندن گازها توسط مشعل) بوده و روز به روز بر حجم آن افزوده می شود.بطوریکه آمارهای جهانی حاکی از آن است که ایران به ترتیب رتبه سوم و اول، جهانی و خاورمیانه را در انتشار گازهای فلر به خود اختصاص داده است.
خاتمه دادن به معضل دیرینه گازهای فلر از سال 92 به دستور بیژن نامدار زنگنه وزیر نفت رنگ و بویی رسمی و جدی به خود گرفت، با اینکه این مقام مسوول با صراحت تمام قول داده بود که ظرف مدت یک ماه این موضوع تعیین و تکلیف شود ولی تا به امروز ،جز قرارداد منعقد شده در تاریخ 96/06/15 با کنسرسیومی به رهبری یک شرکت فرانسوی برای جمعآوری و بازیافت گازهای مشعل پالایشگاه دوم پارس‌جنوبی باقی برنامه‌های قدیمی تدوین شده بر روی کاغذها جا خشک کرده‌اند.
تصمیماتی که روی کاغذ جاخشک کرده‌اند
با اینکه در بودجه سنواتی سال 92 واگذاری پالایشگاه‌های کوچک با یک سوم قیمت به بخش خصوصی ذکر شده بود،اما این موضوع مورد استقبال قرار نگرفته و شرکت ملی نفت به احداث چند مجتمع پالایشگاهی گاز و گاز مایع طبیعی تصمیم گرفت که هنوز خبری از بهره‌برداری آنها نیست. در اهمیت این موضوع همین کافی است که احداث و توسعه مجتمع‌های گازی علاوه بر اینکه از سوزاندن گازهای همراه جلوگیری می‌کنند به لحاظ تأمین منابع مالی، صیانت از محیط زیست و بازده اقتصادی مثمر خواهند بود.
همچنین زنگنه در دوره وزارت خود در دولت یازدهم ضمن تشکیل کارگروهی برای انجام طرح‌های حذف گازهای همراه، آنها را موظف به تعریف 50طرح شامل 200 تا 300 پروژه کرده و مقرر شده بود تمامی این برنامه‌ها تا 5 سال دیگر به بهره‌برداری برسد، اما اکنون که تنها یک سال به اتمام این زمان وعده داده شده مانده، هنوز خبری از اجرای آنها به گوش نمی رسد.
اما داستان این وعده‌های نامحقق همچنان ادامه دارد، چرا که وزیر نفت در تشریح دیگر برنامه خود برای ساماندهی گازهای فلر در پنل تخصصی نفت، گاز پتروشیمی همایش تبیین سیاست‌های اقتصادی دولت اعلام کرده بود: برای فروش و تخصیص 25 میلیون مترمکعب گازهای فلر برنامه‌ریزی کرده‌ایم، برای جمعآوری بعضی از این گازها برنامه داریم و برای بعضی هم برنامه‌ای نداریم، اما آنهایی که برایشان برنامه داریم، زودتر از 4یا5 سال آینده به بهر ه‌برداری نمی‌رسند، با قیمت ارزان گاز فلر را که بدون استفاده می‌سوزد، تخصیص می‌دهیم و بهره‌برداران در هر بخشی که بخواهند از جمله تولید برق می‌توانند از این گاز استفاده کنند، ولی بازهم خبری از تحقق این تصمیم ها به گوش نمی‌رسد.
فلرینگ روزانه 40 میلیون متر مکعبی گاز در کشور
علی محمد احمدی مجری طرح توسعه پایدار پارس جنوبی درباره خسارت فلرینگ برکشور اعلام کرده است:در ایران؛ تنها ،فلرینگ پالایشگاه‌های گازی مستقر در عسلویه روزانه رقمی هم‌چون 3.5 میلیون متر مکعب (استاندارد) گاز به خود اختصاص می‌دهد. این موضوع علاوه بر جریمه‌های هنگفت بین‌المللی که بر اساس پروتکل کیوتو برکشور تحمیل می شود، با یک حساب سرانگشتی و با در نظر گرفتن مبلغ ( 30 سنت)برای هر متر مکعب گاز، سرمایه‌های تلف شده در این پالایشگاه‌ها روزانه بالغ بر یک میلیون دلار خواهد شد. چنانچه درصدد تعمیم این ارقام به تمام واحدهای بهره‌برداری نفت، گاز و پتروشیمی در سطح کشور پهناورمان باشیم، متأسفانه با رقمی ناامید کننده‌تر و بزرگ‌تر مانند فلرینگ 40 میلیون متر مکعب گاز در روز مواجه خواهیم شد.
گازهای فلر غرب کارون معطل افتتاح پروژه 3200 NGL
مسعود جباری کارشناس ارشد حوزه نفت و گاز در این باره می‌گوید: با اینکه بحث جمعآوری فلرها از سال 92 و 93 مطرح بوده اما در عمل نتیجه‌ای در این خصوص حاصل نشده است.
وی ادامه داد: پروژه 3200 NGL غرب کارون یکی از همان طرح‌های مقابله کننده با سوختن گازهای فلر است، با اینکه قدمت آن به بیش از 5 سال پیش بر‌می‌گردد ولی هنوز هلدینگ خلیج‌فارس مجری طرح فوق اقدامی دراین باره نکرده و پروژه پیشرفت قابل توجهی نداشته است.
این کارشناس ارشد حوزه انرژی گفت: با بهره‌برداری کامل از پروژه مذکور که بیش از 2 سال به طول نمی‌انجامید، گازهای فلر خوراک واحد NGL شده و داستان پردرد سوختن بیهوده آنها به اتمام می‌رسید، ولی این‌گونه نشد.
جباری بیان کرد: اکنون نزدیک به دو برابر فازهای پارس‌جنوبی، گازهای همراه در حال سوختن است و ما هم کاری انجام نمی‌دهیم.
وی در پایان گفت: سوختن گازهای مذکور نه تنها به ضایع شدن انرژی منجر می‌شود بلکه آلودگی محیط زیست را هم به دنبال دارد.
فلرهای صنعت نفت کشورمان، گوی سبقت را از عربستان ربود
هدایت‌الله خادمی نایب رییس کمیسیون انرژی مجلس شورای اسلامی ،درباره گاز فلر سوزانده شده دراسکله‌های نفتی و پالایشگاه‌های کشور با بیان اینکه حجم فلر به میزان تولید نفت بستگی دارد، اظهارکرد: با وجود تولید روزانه 10 میلیون بشکه‌ای نفت در عربستان که بیشتر از تولید روزانه‌ای 4 میلیون شبکه‌ای نفت ایران است، میزان تولید فلر این کشور نسبت به ما بسیار کمتر است.
وی ادامه داد: میزان فلر عربستان حدود 1.6 درصد است در حالی که حجم فلر سوزانده شد در پالایشگاه‌ها و اسکله‌های نفتی کشور ما 6 الی 7 برابر عربستان برآورد شده است.
نایب رییس کمیسیون انرژی مجلس شورای اسلامی ایران بیان کرد: سال 92 در اوایل تصدی زنگنه به سمت وزارت نفت، اعلام شد که ظرف مدت یک ماه فلرهای خوزستان تعیین و تکلیف شده و حتی این موضوع در برنامه پنجم توسعه نیز گنجانده شد، اما در عمل هیچ اتفاقی نیفتاد.
خادمی درباره ضرورت ساماندهی این گازها گفت: فلر از مشتق های جانبی نفت محسوب می‌شود، بنابراین سوزاندن و بهره‌برداری نکردن از آن به نوعی ضرر و برباد رفتن سرمایه ملی است، ضمن اینکه به علت ترکیب های موجود در این گاز منتشر شدن در هوا و استنشاق آن در طولانی مدت خساراتی را بر سلامتی مردم و محیط زیست تحمیل خواهد کرد.
وی با بیان اینکه استفاده از فلر در جهت تولید برق و احداث واحدهای GTL و Mini LNG امکان پذیر است، افزود: با اینکه در برنامه پنجم توسعه فروش گاز فلر به شرکت‌ها و تولید بهینه به روش‌های متعدد از آن ذکر شده بود ولی در نهایت نتیجه‌ای حاصل نشد.
نایب رییس کمیسیون انرژی مجلس در پایان گفت: ما می‌توانیم با تبدیل گاز فلر به سرمایه از آن در نیروگاه‌ها، پتروشیمی‌ها و ... استفاده و از آسیب وارده بر محیط زیست جلوگیری کنیم.
اولین پروژه جمع آوری گازهای فلر در کشور کلید خورد
بالاخره بعد از 5 سال تاخیر در تاریخ 96/06/15 اولین پروژه جمع آوری و بازیافت گازهای فلر پالایشگاه دوم پارس جنوبی (فازهای 2و 3) با کنسرسیومی به رهبری شرکت فرانسوی سفرگس در ایران به امضا رسید.
غلامرضا منوچهری معاون شرکت ملی نفت در مراسم امضای قرارداد در جمع خبرنگاران گفت: طبق اصول و قاعده نباید به طور مداوم فلر داشته باشیم ؛ در پارس جنوبی در مجموع ،میزان فلرها را از حدود ۱۵ میلیون متر مکعب با بهره برداری بهتر به ۳ تا ۴ میلیون رسانده ایم که با اجرای این طرح و طرح هایی نظیر آن این میزان نیز حذف خواهد شد.
همچنین در این مراسم «یان اوبری لوکمت» مدیرعامل شرکت سفرگس فرانسه به همکاری سه ساله این شرکت با شرکت‌های ایرانی اشاره کرد و گفت: همکاری های ۲ طرف سازنده و ثمربخش بوده است. اجرای این پروژه علاوه بر سودآوری اقتصادی قابل توجه، دارای مزیت های زیست محیطی نیز است.
وی تاکید کرد: در این طرح از فناوری های روز دنیا استفاده خواهد شد و بر این اساس ۹۵ درصد گاز فلر پالایشگاه ها بازیافت می شود.
مدیرعامل شرکت سفرگس فرانسه با بیان اینکه از فناوری های روز دنیا در این پروژه استفاده خواهیم کرد، گفت: فرانسوی ها در دوران تحریم نیز به همکاری با ایران ادامه دادند.
کوروش آهنج، مدیرعامل یک شرکت ایرانی نیز در این مراسم با اشاره به همکاری با شرکت سفرگس فرانسه در قرارداد پروژه بازیافت و مصرف گازهای مشعل پالایشگاه دوم پارس جنوبی، گفت: با اجرای این پروژه، فناوری بازیابی و مصرف این گازها به طور کامل به ایران منتقل می‌شود.
آهنج با بیان اینکه بازیابی گازهای مشعل پالایشگاه دوم پارس جنوبی، هیچ اختلالی در عملکرد پالایشگاه ایجاد نمیکند ادامه داد: با اجرای این پروژه روزانه حدود نیم میلیون متر مکعب گازهای مشعل این پالایشگاه جمعآوری می‌شود.
وی ، زمان برگشت سرمایه این پروژه را حدود ۱۸ ماه خواند و گفت: برای اجرای پروژهای مشابه در حال مذاکره با شرکت ملی مناطق نفت‌خیز جنوب هستیم و در صورت به نتیجه رسیدن مذاکرات و آغاز همکاری، امیدواریم روزانه حداقل یک میلیون متر مکعب گازهای مشعل این شرکت نیز جمعآوری و بازیابی شود.
