افزایش قابل‌توجه تعداد خودروهای شهر تهران و بی‌توجهی دولت‌ها به از رده خارج کردن خودروهای فرسوده، گره ترافیک تهران را هر روز کورتر می سازد و اگر طرح‌های عمرانی مدیریت شهری در راستای احداث بزرگراه‌های جدید عملی نمی‌شد، عمر اهالی پایتخت بیش از آنچه که امروز اتفاق می‌افتد، در میان خیابان‌های پر ترافیک تلف می‌شد.
از شمال‌شرق تا جنوب
پروژه بزرگراهی امام علی (ع)، بعد از پروژه پل طبقاتی صدر و تونل نیایش به عنوان یکی از مهم‌ترین دستاوردهای عمرانی شهرداری تهران در سال‌های تصدی‌گری دکتر محمدباقر قالیباف مطرح است. بزرگراه امام علی (ع) از لحاظ تعداد املاکی معارضی که توسط شهرداری خریداری شده‌اند و نیز از حیث سرعت بالا در اجرا و افتتاح پروژه، در سال‌های اخیر نظیر نداشته است.
این پروژه که با گذر از 6 منطقه شهری، شمال و جنوب پایتخت را به هم متصل می‌سازد؛ در مسیر عبور خود هزینه‌ای بالغ بر 1200 میلیارد تومان را تنها برای تملک بیش از 7 هزار ساختمان به شهرداری تهران تحمیل کرد. از طرفی همت شهرداری تهران برای تسریع روند احداث این شریان خودرویی تهران چنان بود که پروژه چند ماه زودتر از موعد مقرر و در کمتر از 2 سال به بهره‌برداری رسید.
پروژه بزرگراه امام علی (ع) که در حال حاضر با طول 38 کیلومتر شمال شرق تهران را به جنوب وصل می کند و مسیر عبور و مرور بسیاری از شهروندان تهرانی را تسهیل بخشیده، قرار است با امتداد به سوی شمیرانات، اوشان و فشم و میگون به جابه‌جایی آسان‌تر گردشگران نیز کمک کند. در همین رابطه چندی پیش شهردار شمیرانات گفته بود: «در این طرح 9 کیلومتر به اتوبان امام علی(ع) اضافه می‌شود که حدود 3.5 کیلومتر به صورت تونل خواهد بود و سایر مسیر نیز روگذر است.»
دسترسی‌های متعدد
یکی از امتیازات استفاده از شاهراهی همچون بزرگراه امام علی (ع)، کاهش زمان سفر و تسهیل در رسیدن به نقاط مختلف شمال‌شرق تا جنوب و جنوب تا شمال‌شرق تهران است. آنهایی که بزرگراه امام علی (ع) را جایگزین مسیرهای قبلی خود کرده‌اند، همگی بر این باورند که وجود خروجی‌های متعدد در مسیر بزرگراه امام علی (ع)، از محسنات آن به شمار می‌رود.
علی زندی، از اهالی منطقه سبلان درباره ویژگی‌های عبور بزرگراه امام از نزدیکی محل زندگی‌اش می‌گوید: «محل کار من در میدان شهداست و قبل از احداث بزرگراه امام علی (ع) باید از خیابان‌های شلوغ و پرترافیک عبور می‌کردم تا به مقصد برسم. اما در این چند سال که بزرگراه افتتاح شده، راحت‌تر به مقصد می‌رسم.»
البته امتیازات بزرگراه امام علی (ع) تنها به آنهایی که در نزدیکی این مسیر زندگی می‌کنند محدود نمی‌شود و خیلی‌ها با گذر از یکی، دو بزرگراه خود را به امام علی می‌رسانند تا راحت‌تر راهی مقصد شوند. یکی از اهالی خیابان اختیاریه نیز در این باره می‌گوید: «شاید در نزدیکی خیابان اختیاریه بزرگراهی وجود نداشته باشد اما من هر روز بعد از گذر از خیابان پاسداران، وارد مسیر بزرگراه شهید بابایی می‌شود و مسیرم را از بزرگراه امام علی شمال تا دارآباد ادامه می‌دهم. در حالی که اگر قرار باشد از طریق خیابان به مقصد برسم، دو، سه برابر زمان بیشتری صرف خواهد شد.»
بزرگراه امام علی (ع) به واسطه عبور از 6 منطقه تهران، به نوعی نقطه پیوند این مناطق نیز به شمار می‌رود و توانسته مناطقی که در همسایگی یکدیگر قرار نگرفته‌اند را از حیث زمان به هم نزدیک‌تر سازد؛ از منطقه 14 تا منطقه 7، از منطقه 8 تا منطقه 1، همگی در کوتاه‌ترین زمان میسر است و حتی ماندن در ترافیک صبحگاهی و عصرگاهی آن، وقت کمتری را نسبت به عبور از خیابان‌های شهر صرف می‌کند.
بزرگراه است و ترافیک‌اش!
برای خیلی‌ها که از ترافیک فراری‌اند، ماندن در ترافیک بزرگراه‌ها آزاردهنده‌تر است؛ چون راهی برای فرار و تغییر مسیر ندارند و باید تا رسیدن به مقصد، همراه هزاران خودرو، آرام آرام حرکت کنند. اما بزرگراه امام علی (ع)، همانطور که بیان شد، دسترسی‌های محلی متعددی دارد و می‌توان با استفاده از خروجی‌ها از ترافیک‌های مقطعی صبح و عصر آن گذر کرد.
اکبرزاده، از افراد شاغل در یکی از سه سرویس‌دهنده تاکسی آنلاین در مورد اینکه ترافیک امام علی (ع) قابل تحمل است و آن را به ترافیک خیابان‌ها ترجیح می‌دهد، می‌گوید: «من از صبح تا عصر مشغول جابه‌جایی مسافر هستم. بارها شده که روزی چند بار به این بزرگراه آمده‌ام. ترافیک‌اش همیشگی نیست و گاهی پیش آمده که در عرض نیم ساعت از شمال تا جنوب تهران را طی کرده‌ام. ولی حتی وقتی که ترافیک‌اش سنگین است هم، باز انتخاب من همین اتوبان است.»
اگرچه وجود یک مسیر بی.آر.تی در امتداد بزرگراه امام علی و در هر سمت آن، همواره انتقاداتی را به همراه داشته، اما زمانی که پای حرف مردمی که خودروی شخصی ندارند بنشینیم، متوجه می‌شویم که این خط اتوبوس تندرو اتفاقا جزو مزایای این بزرگراه است.
در ایستگاه بی.آر.تی بزرگراه امام علی (ع) در نزدیکی خروجی خیابان سبلان-گلشن‌دوست می‌ایستم تا کسی از راه برسد و از او در مورد مزایای این خط سوال کنم. مردی از راه می‌رسد، کیفی در دست دارد و خسته به نظر می‌رسد. با این حال سوال‌ام را مطرح می‌کنم. می‌پرسم «به نظر شما وجود خط بی.آر.تی در بزرگراه امام علی (ع) خوب است یا باعث ترافیک شده؟» بلافاصله می‌گوید: «خیلی هم خوب است. من خودروی شخصی دارم اما از آن استفاده نمی‌کنم. هر روز صبح از منزل‌ام در شمال تهران تا خروجی بزرگراه امام علی (ع) قدم می‌زنم، سوار اتوبوس‌های تندرو می‌شوم و بعد هم همین‌جا پیاده می‌شوم. عصر هم مسیر جنوب به شمال را طی می‌کنم. اتفاقا تلاقی اتوبوس تندرو با بزرگراهی مثل امام علی توانسته زمان سفر درون شهری من را تا نصف کاهش دهد.»
یکی دو نفر دیگر هم اضافه می‌شوند. آنها هم بر این عقیده‌اند که اتوبوس تندرو جزئی جدایی‌ناپذیر از بزرگراه است و نباید برای راحتی آنهایی که خودروی شخصی دارند، برای افراد بدون خودروی شخصی و کسانی که در پی استفاده از حمل و نقل عمومی هستند، دشواری ساخت: «آنها هم ماشین‌های شان رو بگذارند منزل و مثل ما با اتوبوس جابه‌جا شوند! اینطوری کسی توی ترافیک نمی ماند!» این را یکی از افراد حاضر در ایستگاه می‌گوید و سریع سوار اتوبوس می‌شود.
ایرادات قابل اغماض
بزرگراه امام علی (ع) نیز مانند بسیاری از پروژه‌های عمرانی دنیا خالی از ایراد نیست؛ شیب و پیچ تند آن در بخشی از قسمت‌ها یا تنگ و باریک شدن‌های پی‌درپی مسیر از نکاتی‌ست که از دهان انبوهی از رانندگان می‌شنویم. اما باید در نظر داشت که اجرایی شدن چنین پروژه هزینه‌بر و عظیمی در زمان 20 ماه و سهم عمده آن در کاهش ترافیک 6 منطقه پرتردد تهران، آن‌قدر برجسته است که می‌توان از چند خطا و ایراد در جریان ساخت آن چشم‌پوشی و مدیریت شهری را برای عملی کردن طرحی چهل ساله تحسین کرد.
