یک تشنج ساده که کمتر از ۱۵ دقیقه طول بکشد و در یک روز، دو بار تکرار نشود، خطر مرگ و میر ندارد، ولی اگر تشنج کودکان مکرر و طولانی مدت شود، این خطر دو برابر می شود که آن هم احتمالا به علت بیماری های زمینه ای همراه است.
تشنج انواع مختلفی دارد یا به علت وجود ضایعه ای در مغز و یا بالا یا پایین بودن الکترولیت ها در بدن و یا تب بالا است که در تشنج کودکان بین ۶ ماه تا ۶ سال شایع ترین علت تشنج همان تب بالا است.
تشنج کودکان به چند دسته طبقه بندی می شود که از میان آنها تب و تشنج از همه شایع تر و خوش خیم تر است و معمولا در سنین شش ماه تا پنج سال رخ می دهد.
علایم تشنج چیست؟
وقتی کودکی تشنج می کند ممکن است شما هر یک از این علایم را ببینید:
۱- کودک دچار اختلال هوشیاری شود؛ یعنی اطرافیان را نشناسد و متوجه زمان و مکان نباشد، همچنین به صدا زدن شما پاسخ ندهد یا بی هوش روی زمین بیفتد.
۲- حرکاتی غیر ارادی در اعضای بدن کودک ظاهر شود، این حرکات ممکن است قسمتی از بدن یا تمام اعضا را درگیر کند. ممکن است کودک بشدت دست وپا بزند، روی زمین بیفتد، سروچشمهای کودک به یک طرف بچرخد یا اینکه فقط یک دست یا یک پای کودک دچار حرکات تکان دهنده شدید شود و این حالت چند ثانیه تا چند دقیقه طول بکشد. معمولاً این حملات کمتر از ۱۰ دقیقه طول می کشد.
۳- ممکن است کودک در زمان حمله، کنترل ادرار خود را از دست بدهد.
۴- گاهی کودک به صورت ناگهانی رفتاری غیر عادی نشان می دهد؛ مثلاً بدون آنکه متوجه اطراف باشد، شروع به دویدن می کند.
۵- ممکن است کودک برای چند لحظه به نقطه ای خیره شده و در این مدت متوجه اطراف نباشد.
اقدامات اولیه
والدین هنگام تشنج کودکان با حفظ خونسردی خود، باید کودک را به پهلو خوابانده تا ترشحات دهان و محتویات معده وارد ریه نشود. لباس های تنگ کودک را باز کرده و آن را آزاد کنید.
هنگام تشنج نباید پدر و مادر ها کودک را نگه دارند و از تشنج آن جلوگیری کنند. فقط کودک را در جایی قرار دهند که آسیبی به او نرسد و از جایی سقوط نکند. همچنین مراقب باشند که زبانش لای دندان ها گیر نکند ولی نباید فک را به اجبار و زور باز نگه داشت، کودک را نباید تکان شدید بدهند فقط یک دستمال و یا یک پارچه تمیز لای دندان وی بگذارند.
سیلی زدن، نیشگون گرفتن و یا هر تحریکی در جهت توقف تشنج کودکان توصیه نمی شود. همچنین گرفتن شیرخوار زیر شیر آب سرد نیز ممنوع است. اما اگر زمان تشنج از ۵ دقیقه گذشت، سریعا به پزشک مراجعه شود.
معمولا زمان تشنج کودکان بین سی ثانیه تا ۴۵ ثانیه است، نکته دیگری که باید به آن توجه کرد این است که معمولا افراد بعد از تشنج به علت تخلیه امواج الکتریکی مغز، خسته می شوند به خوابی چند ساعته فرو می روند که نباید سعی کرد که بیدار شوند. فقط در زمان خواب، از لحاظ تب باید کنترل شود که اگر تشنج کودکان دوام دار شد و مداوم صورت گرفت حتما باید به پزشک مراجعه شود همچنین در مواردی که تشنج تا چند دقیقه طول می کشد هم خطرناک است و باید هر چه سریعتر به پزشک مراجعه کنند.
اقدامات درمانی و تشخیص در تشنج کودکان
در مرکز درمانی مراقبت از راه هوایی و کنترل تشنج با استفاده از داروهای سرکوب کننده مغزی گام به گام صورت می گیرد و شرح حالی از سابقه بیمار به انجام اقدامات مناسب بعدی کمک می کند.
معمولا تظاهرات ثانویه، تب بیمار به صورت عفونت گوش، اسهال خونی و عفونت های تنفسیبروز می کند که به طور اختصاصی باید درمان شود. اگر اختلال تاخیر تکامل عصبی، تشنج مقاوم و مکرر یا سابقه صرع در بستگان وجود داشته باشد، بهتر است کودک مورد تصویربرداری مغزی و نوار مغز قرار گیرد تا اختلالات ساختاری و صرعی که ممکن است با یک تب و تشنج آغاز شود، تشخیص داده شود.
در صورت وجود نداشتن عوامل خطر معمولا به انجام اقدامات تشخیصی مذکور و حتی درمان دارویی اختصاصی نیازی نیست حتی در غیاب علل ثانویه می توان از انجام آزمایشات خون و اندازه گیری الکترولیت ها خودداری کرد. اگر در آزمایشات بیمار، کم خونیمشاهده شود، بهتر است درمان با آهن شروع شود زیرا هنگام کم خونی، عود حملات تشنج کودکان بیشتر است.
نکات مهم در برخورد با تشنج کودکان
۱- هرگاه کودک شما به علت سرماخوردگی یا هر عفونت دیگری دچار تب شدید شد حتماً با استفاده منظم از داروی ضد تب ( استامینوفن ) و پاشویه با آب ولرم تب کودک را کاهش دهید.
۲- هیچ گاه برای کاهش تب کودک از آسپرین یا آمپولهای تب بر استفاده نکنید.
۳- کودک را برای بررسی علت تب نزد پزشک ببرید.
۴- در صورتی که پزشک احتمال مننژیت را بدهد، کشیدن مایع نخاع کودک برای آزمایش و تشخیص بیماری ضروری است. در این زمینه با پزشک همکاری کنید.
۵- اگر کودک شما سابقه تب و تشنج دارد، با نظر پزشک در زمان تب شدید علاوه بر استامینوفن و پاشویه کردن کودک، از داروی ضد تشنج به مقداری که پزشک دستور داده، استفاده کنید تا از تشنج کودکان پیشگیری شود.
۶- اگر بعد از تشنج کودکان، پزشک دستور داد تا کودک شما به مدت طولانی ( حدود دو سال ) از داروهای ضد تشنج استفاده کند، حتماً این داروها را طبق دستور در زمان مناسب مصرف کنید و از کم کردن یا قطع کردن خودسرانه داروها بپرهیزید.
