در فرآیند زندگی ما انسان‌ها، فرصت‌های انتخاب بسیار زیادی فراهم می‌شود. برخی از این انتخاب‌ها با آرامش و آزادی عمل کامل صورت می‌گیرد و برخی دیگر با محدودیت‌ها و شرایط خاص همراه است. با این حال، همه اعتقاد داریم که انتخاب‌های درست و حساب‌شده می‌تواند زندگی‌مان را به سوی اهداف مورد نظر ما سوق دهد.
انتخاب در تمام مراحل زندگی مانند انتخاب رشته تحصیلی، شغل، مهارت، محل زندگی و… بسیار مهم و ضروری است و مسلماً آینده زندگی ما را تحت‌تأثیر قرار می‌دهد. در این میان، به نظر می‌رسد که انتخاب همسر از سایر زمینه‌های زندگی ما پر‌اهمیت‌تر است؛ چراکه نحوه انتخاب ما هم سبک زندگی خودمان و هم طرف مقابل یعنی همسرمان را تحت‌تأثیر قرار می‌دهد. زندگی فعلی ما انعکاس انتخاب‌هایمان در بدو ازدواج است. رابطه زناشویی موفقیت‌آمیز را با انتخاب خود شکل داده و حفظ می‌کنیم.
رابطه فعلی با همسرمان همان چیزی است که می‌خواسته‌ایم یا پذیرفته‌ایم. کیفیت فعلی رابطه زناشویی ما محصول تصمیماتی است که قبلاً اتخاذ کرده‌ایم؛ چه از این رابطه خرسند باشیم و چه نباشیم. اما به نظر می‌رسد در این زمانه صداقت، پاکی و روراستی گوهری نایاب شده است و همگان دنبال آن هستند. از هر کس سؤال شود، قطعاً صداقت و روراستی را تأیید می‌کند و شاید دیگران و حتی دنیا را به دورویی متهم کند اما در این میان، معلوم نیست چند نفر از ما دنبال پرورش این فضیلت اخلاقی هستیم. فضیلتی که ارزش و اهمیت خود را هر چه بیشتر در کانون خانواده و در رابطه زناشویی نشان می‌دهد.
وقتی رابطه‌ای توأم با صداقت و یکرنگی با همسر خود داشته باشیم، افکار، احساسات، دل‌تنگی‌ها و مشکلاتمان را راحت و بدون هیچ نگرانی با او در میان می‌گذاریم. اکثر زوجین عادت کرده‌اند که احساسات واقعی خود را نزد همسر خود انکار کنند و همین مسأله باعث ایجاد فاصله ارتباطی میان زوجین می‌شود ولی وقتی صداقت را انتخاب کرده و آن را برنامه کاری خود قرار دهیم، می‌توانیم احساسات و نگرانی‌های خود را با همسرمان بازگو کنیم تا همسرمان پی به احساسات درونی ما ببرد. به عنوان نمونه می‌گوییم: “از این‌که می‌بینم رابطه خوبی با مادرم نداری بسیار غصه می‌خورم” یا “از این‌که من و تو نمی‌توانیم در مورد اختلافات خود منطقی صحبت کنیم، نگرانم” و…
برای صداقت در رابطه زناشویی، شما نیازمند کسب مهارت‌های جدید و درک جدید هستید. مهم‌ترین نکاتی که در این رابطه باید بیاموزید عبارتند از:
- تمرین روراستی و صداقت با ابراز و بیان احساسات در لحظه، و تشویق همسرتان به این‌که بگوید چه چیزی شنیده و و چه حسی پیدا کرده است.
- صداقت جرأت می‌خواهد، خصوصاً جرات خطر کردن.
- زن و مرد صادق، خودپذیری را تمرین می‌کنند، مسؤولیت افکار و احساسات خود را می‌پذیرند، با یکدیگر همکاری می‌کنند و ارتباط روشن و صریحی دارند.
بیان افکار و احساسات
وقتی احساسات خود را در هر لحظه بیان می‌کنید، با همسرتان روراست هستید. در این صورت، اگر برنجید یا عصبانی شوید، آن‌قدر به همسرتان اعتماد خواهید کرد که احساساتان را با او در میان بگذارید و مطمئن باشید که به شما پرخاشگری نخواهد کرد. روراست بودن باعث می‌شود طرفین بدون حدس زدن، به احساسات یکدیگر پی ببرند.
نقش جرأت در صداقت
جرأت به خرج دادن مستلزم این است که علاوه بر بروز دادن احساسات و هیجانات خود، مسؤولیت آنها را بپذیرید. شرط روراستی این است که احساساتتان را طوری ابراز کنید که نشان می‌دهد مسؤولیت آنها را پذیرفته‌اید و نمی‌خواهید بگویید همسرتان آن را در شما ایجاد کرده است. یکی از راه‌های ابراز احساسات این است که احساسات خود را با “من- پیام‌ها” بیان کنید. “من- پیام” سه بخش است:
- توصیف رفتار؛
- بیان احساسات؛
- بیان پیامدهای احتمالی.
برای مثال:
“وقتی شب‌ها دیر می‌کنی….”: توصیف رفتار
“من نگران می‌شوم………”: بیان احساسات
“….. چون می‌ترسم اتفاقی برایت افتاده باشد”: پیامد رفتار را نشان می‌دهد.
خطر کردن
خطر کردن یعنی انجام دادن کاری که تا به حال انجام نداده‌اید یا انجام کارها به شیوه‌ای جدید. بسیاری از زن و شوهر‌ها به جای این‌که خودشان باشند، نقش بازی می‌کنند تا بلکه همسرشان آنها را بپسندد. خودافشایی، جرأت می‌خواهد. وجهه خوب از خود نشان دادن، آسان‌تر از افشای صادقانه احساسات است. با به جان خریدن خطر طرد شدن، می‌توانید جاافتاده‌ترین رابطه‌ها را عوض کنید. بنابراین اگر می‌خواهید در دام رابطه سطحی و عاری از صداقت نیفتید، باید خطر کنید.
خودپذیری
فردی که خودش را قبول دارد، بیشتر دنبال صداقت و روراستی است. فردی که خود را قبول ندارد، دنبال توجه، قدرت، انتقام و سرزنش است- یعنی آفت همکاری-. به این ترتیب خطر کردن، نتیجه و محصول خودپذیری است. در مقابل فردی که خود را قبول دارد، بیش از دیگران دنبال بازخورد است و بازخوردهای دیگران را بیشتر می‌پذیرد و در عین حال، نگران نیازها و رفاه همسرش است. روراستی در گرو خودپذیری و همکاری زن و شوهر است.
پرورش صداقت و روراستی
اگر می‌خواهید با همسرتان صادق باشید، باید بدانید در زندگی مشترک معمولاً چطور پاسخ می‌دهید. به جای پاسخ‌هایی که طبق عادت می‌دهید، به نحوی پاسخ دهید که احساساتتان را بروز دهد؛ آن‌هم طوری که به رابطه شما کمک کند.
جان گاتمن، “فن ویرایش” را توصیه می‌کند. ویرایش ارتباط شبیه به ویرایش مکتوبات است. ویرایش به شما کمک می‌کند ضمن حفظ پیام خود، آن را تا حد امکان روشن و صریح کنید.
هدف از ویرایش پاسخ‌ها در زندگی مشترک این است که ضمن حساسیت داشتن به نیازها و خاسته‌های همسر، افکارتان را راحت و صادقانه با او در میان بگذارید. ویرایش از این جهت در تحکیم زندگی مشترک به شما کمک می‌کند که شما با همسرتان مانند یک فرد غریبه، محترمانه و ملاحظه‌کارانه رفتار خواهید کرد و به جای ایجاد یک فضای رقابتی در فضای خانه، حس همدلی و همکاری را در همسرتان جلب می‌کنید.
در ادامه یک ارتباط ویراستاری‌نشده را ملاحظه می‌کنید:
وقتی از سر کار بر می‌گردید، همسرتان می‌گوید: “ممکن است امشب به منزل مادرت نریم؟ من خسته‌ام.”
شما هم جواب می‌دهید:” من هم خیلی خسته‌ام. این‌که دلیل نشد، چطور وقتی قراره منزل مادر جنابعالی برویم، باید سر وقت آن‌جا باشیم؟ تنبلی نکن. لباس‌هات رو عوض کن تا ساعت هفت از خونه بیرون می‌ریم”.
اما اگر همین پاسخ را ویرایش کنید، خواهید گفت: “بهتره هر دو چند دقیقه استراحت کنیم. من هم با منزل مادرم تماس می‌گیرم می‌گم برای شام نمی‌تونیم بیایم و برای برای شب‌نشینی و صرف چای خودمون رو می‌رسونیم”.
در این پاسخ، هم راحت و صادق بوده‌اید و هم ملاحظه همسرتان را کرده‌اید. سعی کنید برای ویرایش پاسخ خود، پاسخ دادن را قدری به تعویق بیندازید (مکث ارادی) تا فرصت کافی برای ویرایش و پاسخگویی به همسرتان داشته باشید.
