در هزاره سوم یکی از عوامل مهم و تهدیدکننده سلامتی بشر، گستردگی رو به افزودن اضافه وزن، چاقی مفرط و تبعات ناشی از آن در اقصی نقاط جهان از جمله ایران است. حدود 30 تا 50 درصد کسانی که دوران رشد خود را سپری می کنند، بیش از حد متعارف و طبیعی نسبت به قد خود افزایش وزن پیدا کرده اند. از این رو پرداختن به موضوع کاهش وزن را باید از همین امروز شروع کنید. باید توجه داشت که در راستای رسیدن به وزن مطلوب باید به نحوی عمل کنید که از چاله به چاه نیفتید چرا که در این آشفته بازار، سودجویانی با اقدامات غیر اصولی، بی پایه و خطرناک صدمات جبران ناپذیری به مراجعه کنندگان خود وارد می کنند.
دکتر سید ضیاء الدین مظهری؛ متخصص تغذیه و رژیم درمانی- رییس انجمن علمی غذا و تغذیه حامی سلامت ایران
سازمان جهانی بهداشت اعلام کرده که چاقی یک همه گیری است و طبق اعلام مرکز کنترل بیماری های ایالات متحده آمریکا، یکی از اهداف جمعیت سالم در سال 2010 میلادی کاهش میزان بزرگسالان چاق به 15 درصد و گسترش اقداماتی برای پیشگیری از اضافه وزن و چاقی بوده است.
در تعریف چاقی اینطور آمده است: چاقی ناشی از افزایش نسبت دریافت انرژی به مصرف انرژی است. زمانی که انرژی ورودی به بدن (به شکل غذا) بیش از انرژی مصرفی باشد، وزن بدن افزایش می یابد.
به ازای هر 9.3 کیلوکالری انرژی مازاد بر نیاز که وارد بدن می شود، یک گرم چربی ذخیره می گردد.
به فردی که دارای وزنی حدود 20 درصد بالاتر از وزن مطلوب باشد، چاق گفته می شود و در چاقی شدید، فرد 40 درصد بالاتر از وزن مطلوبش وزن دارد.
در حال حاضر در اکثر کشورهای جهان چاقی نه تنها مبین سلامتی نیست بلکه در بعضی موارد نمونه ای از فقر افراد نیز به شمار می رود.
گرچه تشخیص چاقی در اکثر موارد با مشاهده و مقایسه فرد چاق با سایر افراد دارای اندام موزون و طبیعی عملی است، ولی به دلیل اهمیت درجه چاقی در روند نوع درمان، اندازه گیری وزن و قد و مقایسه آن با معیارهای استاندارد، ساده ترین وسیله تشخیص است.
اندازه گیری وزن در بعضی موارد به دلیل وجود تفاوت های فردی نمی تواند شاخص خوبی برای تعیین درجه چاقی باشد. زیرا بسیاری از افراد درشت هیکل عضلانی نیز بدون اینکه چاق باشند، دارای وزنی بیش از 20 درصد معیار داده شده در شاخص های تعیین شده هستند.
وزن مناسب و مطلوب به وزنی اطلاق می شود که افراد با داشتن چنین وزنی که متناسب با قد و جنسیت آنها است، از سلامتی برخوردار باشند و ظاهرا نیز اندام متناسب و موزون داشته باشند.
از میان رایج ترین روش های تشخیص چاقی، شاخص نمایه توده بدن را می توان توضیح داد. سازمان جهانی بهداشت معیار چاقی افراد را تعیین وزن ایده آل بر مبنای شاخص توده بدن معرفی کرده و برابر است با عددی که از تقسیم کردن وزن بر حسب کیلوگرم بر قد بر حسب متر به توان 2 به دست می آید.
جهت محاسبه وزن خود، صبح ناشتا و بعد از تخلیه مثانه و روده ها با یک ترازوی دقیق وزن خود را اندازه گیری کنید. در این خصوص بانوانی که در سنین باروری هستند و به طور مرتب عادت ماهیانه می شوند، این اندازه گیری باید بعد از اتمام کامل سیکل ماهیانه انجام شود چرا که تفاوت وزنی بین نیم تا چند کیلو در نزدیکی ایام سیکل ماهانه، در بانوان دیده می شود:
جدول 1: ارتباط شاخص توده بدن و سن از کمترین تا بیشترین مقدار قابل انتظار:
|
شاخص توده بدن |
سن به سال |
|
24-19 |
24-19 سال |
|
25-20 |
34-25 سال |
|
26-21 |
44-35 سال |
|
27-22 |
54-45 سال |
|
28-23 |
64-55 سال |
|
29-24 |
65 و بالاتر از 65 سال |
جدول 2: تفسیر شاخص توده بدن بر حسب جنس:
|
شاخص توده بدنی زنان |
شاخص توده بدنی مردان |
تفسیر |
|
زیر 19 یا کمتر |
زیر 20 |
کم وزن (لاغر) |
|
24-19 |
25-20 |
محدوده طبیعی ازکمترین تا بالاترین مقدار |
|
30-24 |
30-25 |
اضافه وزن از کمترین تا بالاترین مقدار |
|
35-30 |
35-30 |
چاقی درجه 1 |
|
40-35 |
40-35 |
چاقی درجه 2 |
|
بیش از 40 |
بیش از 40 |
چاقی درجه 3 |
