در آیه 31 سوره نور خداوند نام کسانی را که لازم نیست زنان در مقابلشان حجاب داشته باشند، ذکر می کند. یکی از این مردان با نام «التَّابِعین غَیْرِ أُولِی الْإِرْبَةِ» مشخص شده اند.
«وَ قُلْ لِلْمُؤْمِناتِ یَغْضُضْنَ مِنْ أَبْصارِهِنَّ وَ یَحْفَظْنَ فُرُوجَهُنَّ وَ لا یُبْدینَ زینَتَهُنَّ إِلاَّ ما ظَهَرَ مِنْها وَ لْیَضْرِبْنَ بِخُمُرِهِنَّ عَلى جُیُوبِهِنَّ وَ لا یُبْدینَ زینَتَهُنَّ إِلاَّ لِبُعُولَتِهِنَّ أَوْ آبائِهِنَّ أَوْ آباءِ بُعُولَتِهِنَّ أَوْ أَبْنائِهِنَّ أَوْ أَبْناءِ بُعُولَتِهِنَّ أَوْ إِخْوانِهِنَّ أَوْ بَنی إِخْوانِهِنَّ أَوْ بَنی أَخَواتِهِنَّ أَوْ نِسائِهِنَّ أَوْ ما مَلَکَتْ أَیْمانُهُنَّ أَوِ التَّابِعینَ غَیْرِ أُولِی الْإِرْبَةِ مِنَ الرِّجالِ أَوِ الطِّفْلِ الَّذینَ لَمْ یَظْهَرُوا عَلى عَوْراتِ النِّساءِ وَ لا یَضْرِبْنَ بِأَرْجُلِهِنَّ لِیُعْلَمَ ما یُخْفینَ مِنْ زینَتِهِنَّ وَ تُوبُوا إِلَى اللَّهِ جَمیعاً أَیُّهَا الْمُؤْمِنُونَ لَعَلَّکُمْ تُفْلِحُون»[1]
کلمه "اربه" از ریشه "ارب" به معنای حاجت است، و "اولی الاربه" به معنای کسی است که حاجتی دارد. منظور از حاجت در این آیه شهوتی است که مردان را محتاج به ازدواج می کند. بنابراین "غیر اولی الاربه" کسی است که نیاز جنسی و شهوانی را نسبت به زن ندارد. اکثر مفسران منظور از " التَّابِعین غَیْرِ أُولِی الْإِرْبَةِ" را افراد سفیه دانسته اند که تحت سرپرستی دیگران هستند و شهوت جنسی ندارند.[2] و از این جهت به آنها تابع گفته شده است که تحت حمایت و تابعِ سرپرست و وصى خود هستند،[3] یا به گفته برخی دیگر منظور مرد ابلهی است که جیره خوار زن است و به زن توجه ندارد و یا منظور پیرمردان است. اما به هر حال منظور مردى است که به علتى تمایل به زن ندارد و همه چیز برایش یکسان است.[4] به همین دلیل می توان در مقابل چنین مردانی حجاب نداشت؛ چرا که ایشان درکی از مسائل جنسی ندارند.
ولى به هر حال مفهوم آیه این نیست که این دسته از مردان همانند محارمند، قدر مسلّم این است که پوشیدن سر یا کمى از دست و مانند آن در برابر این گروه واجب نیست.[5]
پی نوشت:
[1] . و به افراد با ایمان بگو چشمهاى خود را (از نگاه هوس آلود) فروگیرند، و دامان خویش را حفظ کنند و زینت خود را- جز آن مقدار که نمایان است- آشکار ننمایند و (اطراف) روسرى هاى خود را بر سینه خود افکنند (تا گردن و سینه با آن پوشانده شود)، و زینت خود را آشکار نسازند مگر براى شوهرانشان، یا پدرانشان، یا پدر شوهرانشان، یا پسرانشان، یا پسران همسرانشان، یا برادرانشان، یا پسران برادرانشان، یا پسران خواهرانشان، یا زنان همکیششان، یا بردگانشان [کنیزانشان]، یا افراد سفیه که تمایلى به زن ندارند، یا کودکانى که از امور جنسى مربوط به زنان آگاه نیستند و هنگام راه رفتن پاهاى خود را به زمین نزنند تا زینت پنهانیشان دانسته شود (و صداى خلخال که برپا دارند به گوش رسد). و همگى بسوى خدا بازگردید اى مؤمنان، تا رستگار شوید!
[2] . ترجمه تفسیر المیزان، دفتر انتشارات اسلامى جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، 1374، ج15، ص: 156؛ دائره المعارف قرآن کریم، پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی،1382، ج10، ص451
[3] . تفسیر أحسن الحدیث، سید علی اکبر قرشی، بنیاد بعثت، تهران،1377، ج7، ص: 213
[4] . ترجمه مجمع البیان فی تفسیر القرآن، انتشارات فراهانى ، تهران،1360، ج17، ص: 129
[5] .تفسیر نمونه، جلد 14، صفحه 484.
