در مبانی کلیات طب سنتی ایران آمده است هر غذایی بر حسب طعمی که دارد، دارای کیفیّت خاصی است که میتوان از آنها در حفظ سلامتی و درمان بیماریها استفاده کرد, گاهی شناختن خواص طعمهای مرکب مستلزم آن است که خاصیت مفرد آنها را دقیقا بدانیم در اینجا به برخی از این موارد اشاره میشود.
خاصیت غذاهای شیرین
غذاهای شیرین، خاصیّت غذایی زیادی دارد و باعث ایجاد حرارت معتدل میشود، فربهکننده بدن و سازگار با طبیعت است و به طور معتدل، پاککننده معده هستند؛ غذای شیرین، سردی غذاهای ترش و ضرر آنها بر اعصاب, حرکت و هیجان ریاح را برطرف میکند و جلوی عطش و گرمی ناشی از غذاهای شور را میگیرد.
خاصیت غذاهای شور
غذاهای شور، گرمکنندهتر از غذاهای شیرین و خشککننده است، خاصّیت غذایی ندارد و مانع عفونت است؛ مانع نفوذ غذای ترش در اعصاب میشود, از آروغ ترش و سوزش معده ناشی از غذاهای ترش جلوگیری میکند؛ غذای شور بیمیلی به غذا را از بین میبرد, اشتها باز میگرداند و سیری کاذب را بر طرف میکند.
خاصیت غذاهای ترش
خاصیّت غذاهای ترش، کم است؛ معتدل و مایل به سرد است, تلطیفکننده، لاغرکننده بدن و ناسازگار با طبیعت است, گرمی و تشنگی ناشی از غذای شیرین را رفع میکند و از تولید صفرا, تهییج خون و از ایجاد سدّه در بدن جلوگیری میکند.
خاصیت غذاهای چرب
غذاهای چرب، شوری, خشکیدگی و تحریک عصبی و زبری دستگاه گوارش که از خوردن غذای شور پدید آمده را از بین میبرد و در مقابل، غذاهای شور هم سستی دستگاه هاضمه را که بر اثر خوردن مواد چربی در بدن بروز کرده است، اصلاح میکند.
خاصیت غذاهای قابض
غذاهای قابض خاصیت اسهالی غذاهای شیرین و چرب را رفع کرده، از سستی معده که بر اثر خوردن آنها عارض شده، جلوگیری میکند و در مقابل، غذاهای شیرین خشونتی را که در سینه از خوردن غذاهای قابض عارض میشود, برطرف میکند و شدت قبض مزاج بر اثر خوردن غذای قابض را اصلاح میکند. (غذای شیرین مجاری هضم را پاک میکند اما این پاکسازی چندان قوی نیست)
غذای چرب نیز همین عمل را با غذای قابض انجام میدهد جز آنکه غذای چرب علاوه بر آن، خشونتی را که غذای قابض به وجود آورده، اصلاح میکند و مانع تولید خون سوداوی آن میشود.