منطقه تاریخی حوزه جازموریان دارای آثاری است که نه از روی شواهد بلکه خود گواه از باستانی بودن دارند که متاسفانه مورد حفاظت قرار نگرفته ومورد غارت یغماگران تاریخی قرار رفته ویا به مرور زمان در حال نابودی هستند که در حال حاضر اقدامات باستانشناسی درمناطق تاریخی حوزه جازموریان مانند منطقه تاریخی قلعه گنج ، رودبارجنوب ، کهنوج ،منوجان و ... که هر یک از این شهرها دارای اثار تاریخی زیادی هستند کمتر مورد توجه قرار گرفته اند و یا بسیار محدود فعالیت های باستانشناسی در این مناطق صورت گرفته است .
آیا باید زمانی که به چپاول و نابودی رفتند از آنها حفاظت شود؟
از جمله آثار تاریخی حوضه جازموریان میتوان به شهر هزار هکتاری نهرندگان داری قدمت هفت هزارساله که هنوز بخشهای زیادی از شهرموجود هست، شهر 5 هزار ساله رمشک و تپه‌های تم‌سرخ، گنج‌آباد، چهل‌منی، زیارت‌بچه، قلعه منوجان ، قلعه دختر (کلات دختر)و تم خورک روستای مختار آبادو قله میش پدام واقع در رودبار جنوب ،قلعه کهنوج و ... اشاره کرد که فقط تعدادی از آثارمنطقه جازموریان است.
ظرف عجیب اور یا جام سفالین گفتگوی تمدنهای یکی از کشفیات یک گروه باستان شناسی است که طی سالهای ۷۸-۱۳۷۷ در دهستان رمشک کشف شد و متعلق به هزاره سوم قبل از میلاد است.
علت نام گذاری این جام به عنوان جام گفتگوی تمدنها وجود سمبل های مشترک ملت هایی است که هنرمندانه در هم تلفیق شده اند و این اشتراک روح ملت های قدیم را در یک دوره خاص به نمایش می گذارد توانسته دنیای از حیرت و شگفتی در ذهنها بیدار کند .
در کاوش های صورت گرفته در شهرستان قلعه گنج اشیاء و آثار ارزشمندی نظیر ریتونهای سفالی که به سر جانواران و حیوانات منتهی می گردد به دست آمده که در نوع خود شاهکاری هنری محسوب می شوند .
این اشیاء به همراه دیگر آثاری چون تنگ های سفالی ،کاسه ،جام ،اشیاءزینتی ،قمقمه های سفالی و.... کشف شده در شهرستان قلعه گنج نشانگر این است که ساکنین این منطقه در اداور تاریخی از نظر تکنیک و هنر سفالگری در درجه والای از این هنر قرار داشتند که وجود نسبتا زیادی ظروف سفالی با خمیر مایه خاکستری رنگ در ابعاد و اندازه ها و فرمهای متفاوت و نقوس هندسی گواه این سخنان می باشند که از تمدنی شکوفا در هزاره سوم قبل از میلاد در این منطقه خبر می دهد .
نقوش اشیاء سفالی و فلزی به دست آمده از منطقه باستانی حوزه جازموریان ضمن اینکه هنر و فرهنگ ایرانی را به عنوان خمیر مایه در خود دارنند دارای ویژگیهای فرهنگ هند و یونانی نیز هستند که در این میان جام سفالین یا جام گفتگوی تمدنها اوج تلفیق این هنرهاست .
یکی دیگر از صدها اثر و کشفیات تاریخی منطقه جازموریان می توان به شهر هزار هکتاری نهرندگان و قلعه رمشک اشاره کرد که قدمت و تاریخچه آنها با تمدن جیرفت هم عصر بوده که متاسفانه اثارتاریخی این شهرها وقلعه ها سر نوشتی بهتر از قلعه های دیگر در این مناطق و در حا نابودی هستند پیدا نکرده و همانند قلعه کهنوج ورمشک با نصب دکل تلویزیونی ویا منبع آب شهر بر بالای ان تا حدودی تخریب شد و قلعه رمشک پیش از این داری تونلی بود و به صورت اتفاقی کشف گردید و چند کیلومتر نیز امتداد داشت که با بررسیهای و باستان شناسی می توانست زوایای پنهان تاریخی بیشماری را روشن کند که با بی توجهی مسولین میراث فرهنگی متاسفانه دهانه تونل بعدها مسدود شد و بخشی از تاریخ کهن قلعه را با خود به گور برد .
کشف این آثار در حوزه تارخی جازموریان بیانگر این است که مردمی داری پیشینه تاریخی غنی ،هنرمند و صنعتگر در این پهنه جغرافیایی می زیسته اند و با مردمان هم عصر خویش در تمدنهای هم جوار در ارتباط تجاری و فرهنگی بودنند.
صد حیف که با مدیریت مدیران فرهنگی و سیاسی و میراث فرهنگی در طی این سالهای طولانی از همه اینها فقط حسرتش برای مردمان رودبار زمین باقیست.....!!
