سفر به مقصد شهرستان ازنا و محل احداث سد مخزنی کمندان آغاز می‌شود، پس از عبور از پیچ‌وخم جاده بالاخره به محل احداث سد می‌رسیم. با نزدیک شدن به سد چشممان به جمعیت انبوه مردم خیره می‌شود البته حضور این جمعیت تعجبی ندارد و بدون خواندن بنر مقابلشان می‌توان فهمید که این جماعت همان مردم روستای کمندان هستند که بارها برای گرفتن حق و حقوشان اعتراض کرده و راهی درب مجلس و وزارت نیرو شده‌اند.
مردم روستای کمندان امروز نیز در محل احداث این سد تجمع کردند تا در حضور استاندار لرستان و نماینده وزیر نیرو بار دیگر طالب مطالبات و جابه‌جایی روستای خود شوند.
ساعات می‌گذرد و مردم همچنان در کنار سالن جلسه محقر این پروژه منتظر حضور استاندار و مسئولان هستند تا شاید گره‌ای از مشکل چندین ساله‌شان باز شود.
در پی تجمعی که مردم روستای کمندان در مقابل مجلس شورای اسلامی داشتند خبرگزاری تسنیم لرستان در گزارشی با عنوان «خانه و کاشانه‌ای که به زور از مردم گرفته می‌شود/ محقق نشدن یک وعده پس از گذشت 4 دولت» به مشکلات مردم این روستا پرداخت و اکنون نیز در فرصت پیش‌آمده به‌پای صحبت این مردم می‌نشینیم تا بار دیگر گرفتاری‌هایشان را به مسئولان گوش زد کنیم تا شاید هرچه زودتر مشکلاتشان برطرف شود.
یکی از اهالی روستای کمندان در گفت‌وگو با تسنیم می‌گوید: حدود 14 سال پیش بود که طرح سد کمندان را شروع کردند و در قبال زمین‌های که از ما گرفتند قرار بود شغل برایمان ایجاد کنند اما پس از گرفتن زمین‌های کشاورزی هیچ‌گونه شغلی به ما ندادند و در این روستا گرفتار شدیم.
خریداری زمین‌های کشاورزی روستای کمندان با هکتاری 8 میلیون تومان
وی می‌افزاید: حدود سال 85 بود که زمین‌های کشاورزی ما را غیرمنصفانه و با هکتاری 8 میلیون تومان از ما خریداری کردند در حالی که اکنون هزینه اجاره هر هکتار زمین 12 میلیون تومان است.
اهالی روستای کمندان جمعیت ساکن در روستای کمندان ازنا را حدود یک هزار و 200 نفر برمی‌شمرد و عنوان می‌کند: با از دست دادن زمین‌های کشاورزی متأسفانه اکنون حدود 400 جوان بیکار در این روستا هست که با بی‌پولی هیچ کاری از دستشان برنمی‌آید.
وی بیان می‌کند: حدود یک هکتار زمین داشتم که مخارج خانواده‌ام از این‌یک هکتار تأمین می‌شد اما دولت آن را از من گرفت و به وعده اشتغالی هم که داده بود عمل نکرد.
نبود زیرساخت در روستای کمندان ازنا
اهالی روستای کمندان می‌گوید: تاکنون هیچ‌گونه خدماتی به روستای ما ارائه نشده و در طول این 14 سال به هر اداره‌ای که مراجعه می‌کنیم می‌گویند چون باید کوچ کنید خدماتی به شما تعلق نمی‌گیرد.
وی می‌افزاید: از روز اول قرار بر این بود که از پشت سد به ما اسکان بدهند اما اکنون می‌گویند پشت سد برای آب شرب است و شما نمی‌توانید اسکان پیدا کنید درصورتی‌که چهار روستای دیگر پشت این سد هستند.
اهالی روستای کمندان عنوان می‌کند: تاکنون هیچ‌گونه هزینه‌ای برای جابه‌جایی مسکن به اهالی روستا پرداخت‌نشده و باید گفت نخستین بار است که چنین جلسه‌ای برای بررسی وضعیت مردم روستا تشکیل می‌شود چراکه در طول این چند سال کسی حاضر نشده مشکلات مردم این روستا را بشنود.
وی بیان می‌کند: برای ساخت این سد هر جا زمین و خانه‌ای خواستند تخریب کردند و گرفتند درحالی‌که پول اندک آن جوابگوی زندگی‌مان نشد و اکنون هرکدام از اهالی چندین فرزند بیکار در خانه‌دارند.
انفجارهای ساخت سد و تخریب منازل روستائیان
اهالی روستای کمندان تصریح می‌کند: انفجارهای مکرر در این منطقه سبب شد تا بسیاری از منازل مسکونی مردم روستا تخریب و ترک بردارد و این در حالیست که ما اجازه هیچ‌گونه ساخت و سازی نداریم و مجبوریم گوشه همین خانه‌های تخریبی زندگی کنیم.
وی می‌گوید: از مسئولان کشور تقاضا داریم به داد مردم این روستا برسند و بیایند از نزدیک روستا را ببینند که چقدر ظلم در حق آن‌ها شده است.
پای درد و دل یکی دیگر از اهالی روستا می‌نشینیم تا او نیز از وضعیت مردم روستایش برایمان بگوید که این‌گونه صحبتش را شروع می‌کند: قرار بر این نیست درجایی که پروژه‌ای اجرا می‌شود یک عده از مردم بدبخت و آواره شوند؛ این پروژه هیچ سودی به حال این مردم نداشته است، جاده آسفالت ما را تخریب کردند اکنون باید با هزینه‌های زیاد در این مسیر تردد کنیم.
وی می‌گوید: هر مدیر و وزیری که روی کار می‌آید حرف مدیر و وزیر قبلی را کنار میزند، روز اول زمین را از ما گرفتند و به ما قول اشتغال دادند اما اکنون باوجود چهار فرزند بیکار هیچ‌گونه منبع درآمدی برای خانواده‌ام ندارم.
واگذاری 150 هکتار از اراضی کشاوری کمندان برای ساخت سد
اهالی روستای کمندان میزان زمین‌های واگذارشده مردم روستا را حدود 150 هکتار برمی‌شمرد و می‌افزاید: دولت هر تعهدی از ما گرفت عملی کرد اما هر تعهدی که خودش داد عملی نکردند درحالی‌که قرار بود نیروی‌های ساخت این سد از مردم روستا تأمین شود اما این وعده نیز عملی نشد و تنها در حد یک‌بار خالی کردن از ما استفاده کردند و نیروهایشان را از استان‌هایی مانند آذربایجان، نیک شهر، زابل، اردبیل، شهرکرد و سایر استان‌ها دیگر به کار گرفتند.
وی عنوان می‌کند: وزیر نیروی وقت، روز کلنگ زنی گفت اگر خانه شما تخریب شد بالای سد یا هر نقطه‌ای که خواستید به شما اسکان می‌دهیم اما این وعده عملی نشد و اکنون 14 سال است که بدون جابه‌جایی و داشتن امکانات در این روستا زندگی می‌کنیم.
استفاده از بخاری‌های نفتی و بروز بیماری در بین کودکان و سالمندان روستا
اهالی روستای کمندان به انفجارهای مکرر برای ساخت تونل‌های این سد اشاره و بیان می‌کند: براثر انفجارهای مکرر خانم بارداری بچه خود را از دست داد و وقتی به این وضعیت مکرر اعتراض‌ها شد انفجارها را کم کردند، البته همه تونل‌ها را زده‌اند و دیگر انفجاری نمانده است!
وی تصریح می‌کند: ازآنجاکه گاز کشی برای این روستا انجام‌نشده مردم مجبورند خانه خود را با بخاری‌های نفتی گرم کنند که دود همین بخاری‌ها سبب بیماری سل در بین کودکان و سالمندان شده و گاهاً مردم هزینه‌ای برای درمان ندارند.
عدم پرداخت تسهیلات ازدواج به جوانان روستای کمندان
اهالی روستای کمندان می‌گوید: با احداث این سد از همه‌چیز محروم شده‌ایم و حتی وام ازدواج نیز به فرزندانمان پرداخت نمی‌شود و متأسفانه هیچ مسئولی هم پاسخ‌گو نیست.
وی می‌افزاید: برای این مشکلات مردم روستا سه بار به تهران رفته‌اند اما به نتیجه‌ای نرسیدند اکنون بعد از 14 سال بلاتکلیف هستیم و از مسئولان درخواست داریم برای رضای خدا به فریادمان برسند چراکه خانه‌هایمان بر سرمان خراب می‌شود و هیچ کاری از دستمان برنمی‌آید.
آری اینجا چرخ زندگی دیگر نمی‌چرخد و مردم با حسرت از زمین‌های کشاورزی یاد می‌کنند که دیگر نیست و از سرپناه‌هایی سخن می‌گویند که دیگر امن نیست و خشت خشت آن به دلیل انفجار فروریخته است.
زمان می‌گذرد و هنوز خبری از آمدن مسئولان نیست ترجیح می‌دهیم با دو تن از اهالی روستا راهی سکونتگاه این مردم شویم تا از نزدیک وضعیت زندگی‌شان را ببینیم. پس از دقایقی به روستای کمندان می‌رسیم، روستایی که تا محل احداث سد فاصله چندانی ندارد. با ورود به روستا بانویی با خوش‌رویی به استقبالمان می‌آید و بلافاصله گرفتاری‌های مردم روستایش را برایمان شرح می‌دهد و سپس ما را راهنمایی می‌کند تا چند قدم جلوتر منزل پسرش را که براثر انفجار تخریب‌شده است به ما نشان دهد.
از کوچه‌هایی که برگ‌ریزان پاییز جلوه زیبایی به آن داده است عبور می‌کنیم تا جلوهای دیگری از تخریب منازل مردم این روستا را لحظاتی نظاره‌گر باشیم.
به روستا برمی‌گردیم و لحظاتی بعد با حضور استاندار اتاقک کوچک مملو از جمعیت می‌شود، جمعیت کثیری از مردم که هرکدام آمده‌اند تا بگویند زندگی بدون امکانات چقدر سخت و طاقت‌فرسا شده است؛ ازآنجا این اتاق کوچک ظرفیت حضور این‌همه جمعیت را ندارد به پیشنهاد استاندار همگی راهی مسجد روستا می‌شوند تا در آنجا به حرف دل این مردم گوش‌داده شود تا شاید با حضور نماینده وزیر نیرو چاره‌ای اندیشیده شود.
وعده 45 روز استاندار برای جابه‌جایی رو رفع مشکل مردم روستای کمندان
درنهایت استاندار لرستان پس از شنیدن صحبت‌های مردم روستای کمندان به آن‌ها قول داد که از حق‌وحقوق آن‌ها دفاع و در این زمینه نیز با وزارت نیرو مذاکره می‌کند تا این قائله ظرف 45 روز ختم شود.
پس‌ازاین دیدار مردمی و بازدید از وضعیت بالادست و پایین‌دست سد با حضور مسئولان حاضر جلسه‌ای در محل احداث سد تشکیل شد تا بررسی بر روی این موضوع انجام شود که در این جلسه نیز استاندار لرستان به مشکلات مردم روستای کمندان اشاره می‌کند و می‌گوید: حدود 13 سال است که مردم این روستا گرفتارشده‌اند و باید هرچه زودتر وضعیت آن‌ها تعیین تکلیف شود.
وی می‌افزاید: وقتی اهالی روستا کمندان برای رفع مشکل خود با مشقت زیاد خود را به درب مجلس و وزارت نیرو می‌رسانند نشان از این است که سختی زیادی متحمل شده‌اند بنابراین باید تعیین تکلیف شوند.
استاندار لرستان عنوان می‌کند: اینکه وزیر می‌گوید بالادست سد روستا نسازید ممکن است حرف درستی باشد اما آیا واقعاً در کشور توانسته است این مسئله را اجرایی کند و هیچ روستایی در بالادست سدی وجود ندارد؟! پس باید شرایط برای حل مشکل این مردم فراهم شود.
لزوم همراهی وزارت نیرو برای حل مشکل مردم روستای کمندان
وی بیان می‌کند: تملک این روستا بدون حضور و مشارکت مردم کار بسیار سختی است و به‌راحتی انجام نمی‌شود بنابراین اگر مردم تمایل دارند که 650 متر فاصله تا سد را رعایت کنند و به بالادست بروند با آن‌ها موافقت شود تا مشکل حل شود.
بازوند تصریح می‌کند: ما باید خود را جای این مردم بگذاریم؛ اکنون حدود 13 سال است که بدون امکانات زیرساختی و توسعه‌ای در این روستا گرفتارشده‌اند و حق اظهارنظر به آن‌ها داده نشده و با این وضعیت معلوم است که برای جابه‌جایی استقبال نمی‌کنند.
وی با تأکید بر اینکه پروژه‌های عمرانی باید پیوست فرهنگی داشته باشند، می‌گوید: متأسفانه در بسیاری از اوقات مشاوران در اجرای یک پروژه فکر مسائل اجتماعی مردم نمی‌کنند و مشکلاتی برای آن‌ها به وجود می‌آید.
لزوم رعایت استاندارهای لازم در سد کمندان
نماینده وزیر نیرو در پاسخ به استاندار عنوان می‌کند: واژه جابه‌جایی سختی دارد و طبیعتاً در تمام سدهایی که ساخته می‌شود مشکلات اجتماعی و جابه‌جایی بسیار زیاد است اما بزرگ‌ترین عامل موفقیت این طرح‌ها یکدلی مسئولان و روسای ادارات است در بحث مشکلات اجتماعی مردم سد کمندان نیز باید گفت مردم حق‌دارند اما باید ملی‌تر فکر کنیم و استانداردهای مدنظر رعایت شود.
وی بیان می‌کند: در اجرای سد کمندان ابتدا بحث تأمین آب شرب مطرح نبود اما بعداً که کمبودهایی در آب شرب لرستان مطرح شد آب این سد یکی از منابع تأمین آب مردم شد و باید استانداردهای تأمین آب شرب رعایت شود.
نماینده وزیر نیرو تصریح می‌کند: اگر مجموعه استان تصمیم بگیرند که مردم روستای کمندان در بالادست سد ساکن شوند ما نیز سعی می‌کنیم قوانین را به‌گونه‌ای حل کنیم که مشکلی پیش نیاید ولی بحث میکروبی بودن آب مطرح است که با کلرزنی هم نمی‌شود ضدعفونی کرد.
وی می‌گوید: ظرف 45 روز آینده 100 درصد موضوع جابه‌جایی مردم روستای کمندان را جمع‌بندی می‌کنیم اما باید گفت در این زمینه فاکتورهای مختلفی وجود دارد که باید به آن توجه شود.
مناسب بودن پایین دست روستا برای اسکان مردم روستای کمندان
نماینده وزیر نیرو می‌افزاید: شاید یکی از علت‌های مشکلات پیش‌آمده این باشد که ما نتوانسته‌ایم روستائیان را قانع کنیم که مکانی که در پایین‌دست روستا برای آن‌ها در نظر گفته‌شده است پارامترهای زیرساختی بهتری دارد.
حسن نژاد نماینده محیط زیست در وزارت نیرو این طرح نیز با اشاره به حساسیت موضوع آب شرب و سلامت مردم عنوان می‌کند: سه سال پیش کاربری این سد برای آب شرب نبود اما وقتی مردم در فصل تابستان با مشکل آب شرب مواجه شدند کاربری این سد نیز تغییر کرد و برنامه این بود که سد کمندان تأمین آب شرب مطمئنی داشته باشد و بتوانیم نیازهای کنونی و آتی شهرستان‌های ازنا و الیگودرز را تأمین کند.
وی بیان می‌کند: ازنظر فنی محلی که در پایین‌دست سد برای مردم در نظر گرفته‌شده مکان مناسبی است اما در بالادست این سد نمی‌توانیم توسعه‌ای برای آینده داشته باشیم از طرفی اسکان در بالادست مستلزم صرف هزینه برای ارتقاء سیستم تصفیه‌خانه است که باید پرداخت کنیم.
اهمیت سدسازی برکسی پوشیده نیست و با توجه به خشکسالی‌های متعدد در لرستان یکی از اقدامات مؤثر ساخت سدهایی مانند کمندان است تا مردم در بحث آب شرب با مشکل مواجه نشوند از طرفی ساخت سدهایی که با کاربری کشاورزی و صنعت احداث می‌شود خود گام مؤثری برای توسعه کشاورزی و رونق تولید به شمار می‌رود اما در کنار این کار بزرگ لازم است مسئولان ابتدا بستر مناسب را برای رفاه حال مردمی که همین سدها برای رفع مشکلات آن‌ها ساخته می‌شود فراهم کنند تا سختی‌هایی 13 ساله‌ای سبب نشود مردم اجرای پروژه‌ای را عامل بدبختی خود بدانند و در پایان امیدواریم با همت مسئولان امر قائله وضعیت مردم روستای کمندان واقعاً ظرف 45 روز ختم بخیر شود.
