شهرستان تاریخی کازرون یکی از مقاصد گردشگران داخلی و خارجی در استان فارس است که با 330 اثر تاریخی در زمره مهم‌ترین شهرهای ایران به حساب می‌آید. شهر تاریخی بیشاپور و تنگ چوگان از شاخص‌ترین بناهای این شهرستان است.
در فاصله 23 کیلومتری شمال غربی کازرون، در مجاورت رودخانه شاپور و در کنار جاده شاهی که پایتخت ساسانیان یعنی تیسفون را به تخت جمشید و تخت جمشید را به شوش متصل می‌ساخت، شهر تاریخی بیشاپور ساخته شد که به جهت نزدیک بودن به سواحل جنوبی خلیج فارس برای ساسانیان بسیار با اهمیت بود.
این شهر در مدخل دره‌ای خوش آب و هوا و پر از درختان لیمو، پرتقال، خرما، بیشه‌زار و چشمه‌سارها قرار گرفته که به جهت داشتن حجاری‌ها و نقوش برجسته مهم دوره ساسانی یادآور عظمت و‌آبادانی دولت ساسانی به شمار می‌رود. بیشاپور با 200 هکتار وسعت، از شهرهای مهم آن زمان بوده و اهمیت ارتباطی داشته است.
این شهر از قدیمی‌ترین شهرهایی است که تاریخچه ساخت آن به صورت مکتوب در سنگ نوشته‌ای موجود است. این شهر تا قرن هفتم هجری آباد و مسکونی بوده و پس از آن ویران شده و دارای گنجینه‌ای از آثار ارزشمند دوره ساسانی مانند معبد آناهیتا است.
این شهر را می‌توان در ردیف بزرگترین شهرهای دوره ساسانی به حساب آورد که با شهرهای مهم جهان آن روز مثل انطاکیه و بیزانس رقابت داشته است.
بزرگترین و تنها مجسمه سنگی دوره ساسانی مجسمه شاپور اول، 9 نقش برجسته از 30 نقش برجسته دوره ساسانی شهر تاریخی بیشاپور، بزرگترین کتیبه دیواری عهد ساسانی معروف به کتیبه کریتر، پرستشگاه (آبکده) آناهیتا (الهه آب)، آتشکده‌های متعدد و جاده شاهی از جمله آثار به جای مانده از دوره ساسانی در این دیار است.
بیشاپور 2 کیلومتر مربع وسعت دارد و جزء نخستین شهرهای باستانی است که دارای تاریخ مکتوب شهرسازی است. این تاریخ سنگ نبشته‌ای است که با دو خط اشکانی و ساسانی روی ستون بنای یادبود بیشاپور حک شده است. در ضلع شمالی جنوبی و شرقی غربی این شهر برج و باروهای بلند و استوار به صورت قلعه‌ای مستحکم ساخته شده و چهار دروازه به نام‌های دروازه هرمز، مهر، بهرام و دروازه شهر و دو آتشکده به اسامی ساسان و گنبد گلوشن داشته است.
در بخش شمالی شهر پرستشگاه زیبای آناهیتا (آبکده)، تالار تشریفات و بقایای برج و بارو یافت شده و در بخش جنوبی آن بقایای مسجد حکایت از اسلامی بودن است. شهر بیشابور با روش مهندسی یونانیان که توسط هیپوداموس ابداع شده بود در زمینی مستطیل به گونه‌ای طراحی شد که 4 دروازه و 2 خیابان آن، یکدیگر را قطع می‌کردند.
تنگ چوگان
تنگ چوگان در 23 کیلومتری شهر کازرون و روبه‌روی شهر باستانی بیشاپور واقع شده و رودخانه شاپور در جهت شمال شرقی به جنوب غربی از دل این تنگه می‌گذرد و چشمه زیبای ساسان در قسمتی از این تنگه فوران می‌کند. این چشمه در طول سالیان بسیار زیاد استمرار داشته و امروز نیز قسمتی از آب شرب شهرستان کازرون را تامین می‌کند و قسمتی از آن هم برای آبیاری زمین‌های زیر کشت کشاورزان منطقه مورد استفاده قرار می‌گیرد.
این تنگ طبیعی و تاریخی در کنار ویرانه‌های شهر تاریخی بیشاپور قرار دارد و دارای 3 روستای تنگ چوگان بالا، تنگ چوگان پایین، تنگ چوگان وسطا است. راه دسترسی اهالی به این روستاها جاده‌ی آسفالته‌ای است که از قسمت جنوبی چوگان وارد می‌شود و بر اساس شواهد تنگ چوگان محل بازی سنتی چوگان، توسط شاهان ساسانی بوده است.
تنگ چوگان گنجینه‌ای بی‌نظیر از آثار و حجاری‌های دوره ساسانیان را دارد علاوه بر 6 نقش برجسته مربوط به شاپور اول و بهرام اول و دوم، این دره مجسمه عظیمی از شاپور اول به ارتفاع 6 متر را در غار شاپور که در ارتفاعی نزدیک به 800 متر از بستر رودخانه قرار دارد، در خود جای داده است.
نقش برجسته‌های موجود در این تنگه نسبت به سایر نقش‌های دوره ساسانی بزرگتر و شلوغ‌تر است. در این تنگه 6 نقش برجسته کنده شده که تقریبا همگی نزدیک به ورودی آن و در فاصله‌ای کمتر از 500 متر از شهر باستانی بیشابور قرار دارند. این تنگه با شماره 158 در 15دی سال 1310 به ثبت ملی رسیده است.
