دکتر دیوید فریدمن (Dr.David Friedman)، متخصص قلب در نیویورک می گوید: هنگامی که در یک روز سرد از خانه بیرون می روید، در این صورت، ممکن است که در انگشتان دست خود، سرمای بسیار زیادی را احساس کنید.این حالت عادی و طبیعی است. در هوای سرد، بخش های انتهایی بدن، خصوصا دست و پا، تمایل به کمی سردتر شدن دارند، زیرا در این موقع، قبل از هر چیز، بدن، خون و گرما و حرارت بیشتری را به سوی اندام های حیاتی، یعنی قلب، مغز و شش ها می فرستد.
با این وجود، اگر انگشتان شما حتی در دمای گرم تر، همیشه سرد و یخ زده احساس می شود، در این صورت، آن می تواند نشانه ای از اختلالی دیگر باشد. در اینجا، چند علت شایع برای سرد بودن دایمی انگشتان بیان شده است:
1- سندرم رینود (Raynaud’s Syndrome)
سندرم رینود، یک علت شایع سردبودن انگشتان دست است. اورین تروم (Orrin Troum)، پزشک و متصخص روماتولوژی در سانتا مونیکا در کالیفرنیا می گوید: «رینود، عارضه ای است که در آن، مویرگ های مربوط به انگشتان دست و گاهی انگشتان پا، گوش ها و بینی در واکنش نسبت به سرما و یا استرس های احساسی و عاطفی تنگ می شوند.»
در هنگام یک جادثه و اتفاق، انگشتان دست به دلیل آن که خون بسیار کمی در آنها جریان دارد و یا به دلیل آن که اصلا خونی در این ناحیه جریان ندارد، سفید و سپس آبی می شوند و آنگاه به محض باز شدن مویرگ ها و بازگشت مجدد جریان خون در آنها، قرمز می شوند. اغلب اوقات در طی یک صدمه و حمله عاطفی، انگشتان دست، سرد، بی حس، همراه با خارش و سوزش و یا دردناک می شوند. بسیاری از موراد در سندرم رینود، دلیل مشخص و شناخته شده ای ندارند.
خبر خوش، در این مورد این است که سندرم رینود، معمولا بجای زیان بخش بودن، پردردسر است. در این عارضه، شیوه زندگی تغییر می کند، مانند پوشیدن لباس های گرم و دستکش در محیط های سرد (حتی در هنگام برداشتن غذا از یخچال که خود بستگی به میزان شدت واکنش شما نسبت به سرما دارد) و اجتناب از استرس های احساسی و عاطفی که معمولا برای کنترل و مهار این بیماری کافی است.
2- بیماری های خودایمن
تروم می گوید: «گاهی اوقات یک بیماری نهفته می تواند باعث بروز بیماری لوپوس (Lupus) شود، لوپوس عارضه ای است که در آن، سیستم ایمنی بدن به بافت خودش حمله می کند و اسکلرودرمی (Scleroderma)، بیماری است که منجر به سفت و سخت شدن پوست و بافت های همبند و بروز لکه هایی بر روی آن می شود؛ و روماتوئید آرتریت و بیماری های خودایمن دیگر می توانند منجر به بروز سندرم رینود شوند، اما پزشکان دقیقا از علت وجود این ارتباط مطمئن نیستند.» و آن به عنوان سندرم ثانوی رینود شناخته می شود. هنگامی که علت نهفته ای وجود دارد، معمولا علایم و نشانه های دیگری موجود است. به محض تشخیص بیماری اصلی و تحت کنترل قرار گرفتن آن، علایم و نشانه های سندرم رینود رو به بهبود می روند.
3- کم کاری غده تیرویید (هیپوتیروییدی، Hypothyroidism)
اگر غده تیرویید شما دچار اختلال شده است، در این صورت، سرد بودن انگشتان دست، حالتی عجیب و غیرعادی نمی باشد. غده تیرویید در اصل، ترموستات بدن است. هنگامی که آن، کم کار می شود، روند اکثر فعالیت ها و عملکردهای بدن کند شده و علایمی مانند خستگی، یبوست، اضافه وزن و احساس همیشگی سرما، از جمله در انگشتان دست ظاهر می شود. کم کاری غده تیرویید در خانم ها و افراد بالاتر از 50 سال شایع تر است.
4- اختلال در گردش خون
اغلب افراد تصور می کنند که سرد بودن انگشتان دست، احتمالا ناشی از اختلال در گردش خون است. فریدمن می گوید: «کم شدن گردش خون، زمانی رخ می دهد که جریان خونی که غنی از اکسیژن و مواد غذایی است، در هنگام گردش یافتن در بدن، در اثر کم شدن قابلیت و توانایی قلب در پمپاژ خون (همانند آنچه که در نارسایی قلبی رخ می دهد) و یا در اثر انسداد شریان های بزرگ و یا مویرگ های کوچک تر از کلسترول و یا به دلایل دیگر کاهش می یابد.»
هنگامی که قلب نمی تواند آنچنان که باید، به میزان کافی به سراسر بدن خون رسانی کند، در این صورت، شما بروز این اختلال را در دست ها و پاهای خود به دلیل فاصله زیاد آنها از قلب، به صورت سرد و بی حس شدن و یا گزگز کردن احساس خواهیدنمود.
5- کم خونی
کم خونی هنگامی رخ می دهد که بدن به میزان کافی دارای گلبول قرمز نباشد و یا میزان هموگلوبین در خون پایین باشد. کم خونی از کاهش ذخیره اکسیژن در بدن ناشی می شود که می تواند باعث سردشدن دست ها شود. برخی از دلایل کم خونی، شامل عدم دریافت آهن کافی از مواد غذایی، از دست دادن خون (در اثر عادت ماهانه شدید، زخم معده و خونریزی دستگاه گوارش)، بروز برخی از سرطان ها و اختلالات و ناراحتی های گوارشی (مانند بیماری سلیاک، Celiac: ناتوانی در گوارش و یا بیماری کرون، Crohn: التهاب مزمن روده) است.
علاوه بر سرد شدن دست ها، کم خونی می تواند باعث بروز خستگی، سردرد، سرگیجه، تنگی نفس و رنگ پریدگی پوست گردد. در اکثر موارد، کم خونی ناشی از کمبود آهن و علایم و نشانه های آن می تواند با مصرف مکمل آهن درمان شود.
6- کمبود ویتامین b12
ویتامین B12 که در گوشت، مرغ، تخم مرغ، شیر و سایر فراورده های لبنی یافت می شود، در تشکیل گلبول های قرمز نقش مهمی دارد. کمبود این ویتامین، می تواند به کاهش ساخت گلبول های قرمز و در نهایت کم خونی منجر گردد. کمبود ویتامین B12 در میان اشخاص گیاهخوار شایع است و ممکن است بسیاری از افراد بالاتر از 50 سال، توانایی جذب این ویتامین از طریق مواد غذایی را از دست بدهند و این شامل افرادی که دچار ناراحتی ها و اختلالات گوارشی مانند بیماری های کرون (التهاب مزمن روده) و سلیاک (ناتوانی در گوارش) می باشند نیز می شود.
یک آزمایش ساده خون می تواند مشخص کند که آیا سرد بودن انگشتان دست، ناشی از کمبود ویتامین B12 می باشد؟ و اگر در اثر کمبود این ویتامین باشد، در این صورت، مصرف مکمل ها معمولا کمک نموده و علایم آن در ظرف چند هفته تا یک ماه، برطرف می شوند.
7- فشار خون پایین
پایین بودن فشار خون می تواند به دلایل متفاوتی از جمله کاهش آب بدن، از دست دادن خون، مصرف بعضی از داروها و ناراحتی ها و اختلالات مربوط به غدد مترشحه داخلی باشد. هنگامی که میزان فشار خون شما پایین است، رگ ها، خون را از بخش های انتهایی بدن به سمت اندام های حیاتی هدایت می کنند که این باعث احساس سردی در انگشتان دست شما می شود. اگر شما دارای علایم فشار خون پایین مانند سرگیجه، تاری دید، خستگی، حالت تهوع، احساس ضعف و بی حالی هستید، در این صورت، با پزشک خود مشورت نمایید.
8- استرس و احساس اضطراب و نگرانی
شما می دانید که استرس می تواند تاثیرات متعددی بر روی اندام های بدن داشته باشد که دست های شما نیز ار آن مستثنی نیست. هنگامی که شما استرس مزمن را تجربه می کنید، بدن تان در وضعیت مبارزه و یا فرار قرار می گیرد. در این حالت، ترشح آدرنالین افزایش می یابد و یکی از نتایج آن، تنگ شدن عروق در بخش های انتهایی بدن است که آن منجر به سردشدن انگشتان دست ها و پاها می شود. کنترل استرس می تواند علایم را کاهش دهد.
9- مصرف بعضی از داروها
ممکن است این مورد، نامعقول به نظر برسد که مصرف بعضی از داروها می تواند باعث سردشدن انگشتان دست شود. فریدمن می گوید: «داروهای بسیار زیادی وجود دارند که می توانند باعث تنگی عروق، به ویژه سرخرگ ها گردند و هنگامی که این داروها بدین گونه عمل می کنند، یکی از عوارض جانبی آنها بروز سندرم رینود است.»
بعضی از این داروها، شامل بتا بلاکرها (Beta- Blokers برای تنظیم و کنترل فشار خون تجویز می شوند)، برخی از داروهای مربوط به درمان سرطان، داروهای میگرن و داروهای ضداحتقان که تنها با نسخه پزشک خریداری می شوند، هستند. با پزشک خود و یا دکتر داروساز مشورت نمایید تا دریابید که آیا هیچ کدام از داروهای مصرفی شما می توانند باعث بروز این علایم در شما شوند؟
10- استعمال دخانیات
فریدمن می گوید: اگر تاکنون دلایل کافی برای ترک سیگار وجود نداشته است، در اینجا دلیل دیگری وجود دارد: نیکوتین موجود در سیگار، باعث تنگی عروق می شود و همچنین آن می تواند موجب افزایش رسوب در سرخرگ ها و کاهش جریان خود در اندام های انتهایی بدن گردد.
