با توجه به چالش‌ها و کمبودهایی که در تامین اعتبار تسهیلات مسکن در سطح کشور به ویژه شهرهای کلان وجود دارد و از سویی دیگر تامین وام و تسهیلات آن به عنوان کمک هزینه به طور انحصاری از طریق بانک مسکن انجام می‌شود، تصمیمات اخیر بانک مرکزی و شورای پول و اعتبار به ایجاد موسسات پس‌انداز و تسهیلات مسکن انجامیده است.
گرچه در حال حاضر بانک مسکن چند گزینه مختلف و با شرایط متفاوت برای تسهیلات‌دهی در حوزه مسکن پیش‌روی متقاضیان قرار می‌دهد، اما به هر صورت تنها نماینده شبکه بانکی در تامین بخشی از هزینه‌های مسکن بوده و طبیعتا این نمی‌تواند تمامی تقاضاهای موجود را با توجه به قیمت فعلی مسکن پاسخگو باشد.
براین اساس، قرار بر این شد تا با مجوز بانک مرکزی، موسسات پس‌انداز و تسهیلات مسکن که البته این طرح تا حدودی در سایر کشورها نیز مرسوم است، ایجاد شده تا بتواند از طریق جذب پس‌اندازهای خرد و اعطای تسهیلات مسکن به تامین مالی این حوزه بپردازد.
ویژگی این موسسات این است که تامین اعتبار بخش مسکن را به‌طور اختصاصی در مناطق جغرافیایی مشخص از طریق جذب سپرده انجام می‌دهد که در این حالت می‌تواند هزینه تعداد بیشتری از خریداران مسکن را پوشش دهد.
براساس دستورالعمل اجرایی «تاسیس، فعالیت و نظارت بر موسسات پس‌انداز و تسهیلات مسکن» که به تازگی اعلام و ابلاغ شده است، حداقل سرمایه لازم جهت تاسیس و فعالیت موسسات در تهران ۵۰ میلیارد تومان و در سایر کلانشهرها و مراکز استان‌ها تا ۳۰ میلیارد تومان تعیین شده است که البته شورای پول و اعتبار اعلام کرده بانک مرکزی می‌تواند در مقاطع دوساله و طبق شرایطی که پیش می‌آید نسبت به تغییر و افزایش حداقل سرمایه اقدام کند و این موضوع به‌طور حتم باید با تصویب شورای پول و اعتبار انجام می‌شود.
اما برای فعالیت موسسات پس‌انداز و تسهیلات مسکن نیز چارچوب تعیین شده است به‌طوری که آنها باید در چند مورد خاص اقدام کنند؛ قبول سپرده‌گذاری مدت‌دار، صدور گواهی سپرده عام و خاص، دریافت تسهیلات بلندمدت از موسسات اعتباری، دریافت کمک و وام‌های خارجی از موسسات مالی و توسعه بین‌المللی با مجوز بانک مرکزی، دریافت کمک از دولت، شرکت‌های دولتی، موسسات عمومی غیردولتی و شهرداری‌ها، صدور ضمانت‌نامه به درخواست سپرده‌گذاران فقط در بخش مسکن، سپرده‌گذاری در بانک مسکن، انتشار و فروش اوراق بهادار، ارائه‌ی خدمات نقل و انتقال وجوه ریالی به سپرده‌گذاران از طریق بانک مسکن، صدور کارت برداشت برای سپرده‌گذاران، افتتاح حساب امانی در حوزه پیش‌فروش مسکن و چند مورد دیگر از جمله فعالیت‌هایی است که در موسسات پس‌انداز مسکن انجام خواهد شد.
آن‌طور که پیش‌تر بت‌شکن - مدیر عامل بانک مسکن - اعلام کرده بود: موسسات جدید در قالب شخصیت حقوقی و سهامی عام پذیره‌نویسی شده و با سرمایه بخش خصوصی فعالیت می‌کند ۲۰ درصد سهام مربوط به بانک مسکن و مابقی توسط بخش مسکن و سایر حوزه‌ها خریداری می‌شود.
