وبسایت «دیپلمات» در مطلبی نوشت: روابط ایران و آمریکا یک معمای حل نشده است. تهران و واشینگتن 38 سال است هیچ گونه رابطه رسمی و دیپلماتیک با یکدیگر نداشته اند.
برنامه جامع اقدام مشترک (برجام)، که در سال 2015 میان ایران و کشورهای 1+5 به امضا رسید، اولین توافق رسمی ایران و آمریکا از سال 1979 بود. دوران پسابرجام فضای خوبی برای بهبود روابط دو طرف ایجاد کرد؛ اما پیش بینی برقراری روابط بهتر میان دو کشور هنوز امری دشوار است. در حقیقت از آغاز اجرای برجام تاکنون هیچ تغییر خاصی در روابط تهران و واشینگتن ایجاد نشده است.
این مطلب قصد دارد آینده روابط ایران و آمریکا را پیش بینی کند. می توان 3 گزینه برای آینده روابط دو کشور متصور بود:
1. برقراری مجدد روابط دیپلماتیک
آمریکا در سال 2015 روابط دیپلماتیک خود را با کوبا دوباره برقرار کرد. اوباما پیش از این نیز در سال 2009 به طور مستقیم از مقامات ایرانی خواست تا برای برقراری مجدد روابط وارد مذاکره شوند. اما بر خلاف کوبا، اوباما درخصوص ایران نتوانست راه به جایی ببرد. رهبر معظم ایران به صراحت پیشنهاد اوباما را برای برقراری روابط مجدد تهران و واشینگتن رد کرد. ایران در طول مذاکرات هسته ای و بعد از آن نیز نشان داد هیچ تمایلی به گسترش روابطی فراتر از گفتگوهای هسته ای ندارد.
رهبر معظم ایران به پیروی از بنیانگذار جمهوری اسلامی، آمریکا را «شیطان بزرگ» می داند که به دنبال استثمار دیگر جوامع و تهاجم فرهنگی به آنهاست. بعید است آیت الله خامنه ای دیدگاه انقلابی خود درخصوص آمریکا را تغییر دهد.
همچنین بن بست توافق هسته ای و برجام نشان داد اجتناب از مذاکرات مستقیم میان دو کشور امر بیهوده ای است و تنها یک دیپلماسی جدی می تواند روابط دو کشور را بهبود ببخشد.
2. حفظ وضع موجود
در صورت نبود اراده سیاسی جدی برای تنش زدایی و بهبود روابط، ایران احتمالا رابطه خود با آمریکا را در سطح کنونی حفظ خواهد کرد و همکاری و روابط غیر رسمی نیز با آمریکا خواهد داشت.
دولت حسن روحانی تاکنون هیچ تمایلی به بدتر کردن روابط ایران و آمریکا نشان نداده است. آزاد کردن سریع نظامیان آمریکایی که وارد آب های ایران شده بودند، نمونه ای از اجتناب دولت روحانی از رویارویی با آمریکاست.
آمریکا نیز با توجه به وضع بی ثبات منطقه، هیچ تمایلی به ایجاد تنش در خلیج فارس ندارد. ایران حضور آمریکا در خلیج فارس را یک تهدید امنیتی بزرگ قلمداد می کند. از سوی دیگر، آمریکا نیز برخی اقدامات ایران، از جمله آزمایش موشک های بالستیک و فعالیت نظامی در سوریه و یمن، را مخالف منافع خود می داند.
با وجود این اختلافات، ایران و آمریکا زمینه های مشترکی نیز برای همکاری با یکدیگر دارند. جنگ با گروه تروریستی داعش یکی از این همکاری های مشترک است. البته هر دو کشور هرگونه همکاری رسمی با یکدیگر را در جنگ با داعش انکار می کنند. با این وجود، مقامات دو کشور درخصوص تحولات منطقه به طور مستمر با یکدیگر در حال تماس و گفتگو هستند.
3. شکست برجام و بدتر شدن روابط
اگر برجام و توافق هسته ایران با شکست مواجه شود، روابط دو کشور نیز تضعیف خواهد شد. اوضاع زمانی بدتر خواهد شد که دو کشور درصدد انجام اقدامات تلافی جویانه بر آیند. ایران تمامی تعهدات خود در قبال برجام را رها خواهد کرد و به فعالیت های هسته ای با شدت و سرعت بیشتری ادامه خواهد داد. آمریکا نیز تحریم های شدیدتری علیه ایران اعمال خواهد کرد.
همچنین ممکن است شکست برجام تنش هایی را در منطقه خلیج فارس ایجاد کند. در حال حاضر گروه های بسیاری وجود دارند که تمام تلاش خود را برای فروپاشی توافق هسته ای ایران به کار گرفته اند. در ایران مخالفان زیادی دولت روحانی را مورد انتقاد قرار می دهند. آنها معتقدند دولت روحانی دستاوردهای بزرگ هسته ای ایران را از دست داده است و درعوض هیچ بازده عملی دریافت نکرده است.
آخرین نظرسنجی ها در خصوص توافق هسته ای در ایران نشان می دهد آمار حمایت از این توافق از 75 درصد در سال 2015 به 62 درصد رسیده است. از سوی دیگر، دولت اوباما نیز تحت فشارهای شدیدی از جانب جمهوری خواهان و کنگره است. آنها هر اقدامی را برای فروپاشی توافق هسته ای انجام می دهند.
در ادامه این مطلب آمده است: با وجود تمامی این فشارها، لازم است هر دو طرف به تعهدات خود در قبال برجام پایبند بمانند. آمریکا باید تمام تلاش خود را برای تسهیل معاملات تجاری ایران با سایر کشورها به کار گیرد. دولت بعدی آمریکا نیز باید به تعهدات این کشور در قبال برجام پایبند باشد. انتخابات آتی آمریکا تاثیر شگرفی بر آینده برجام خواهد داشت. در حالی که ترامپ مخالف سرسخت توافق هسته ای ایران است، کلینتون حمایت خود را از این توافق اعلام کرده است.
در انتهای این مطلب آمده است: ایران و آمریکا هر کدام دلایل قابل توجهی برای بی اعتمادی به یکدیگر دارند. با این حال، برجام نشان داد مذاکره و دیپلماسی می تواند اختلافات موجود را حل کند. از سوی دیگر، تاریخ سیاه اقدامات آمریکا در ایران، بی اعتمادی شدید مردم این کشور نسبت به واشینگتن و همچنین نبود تمایل از سوی رهبر معظم ایران برای برقراری رابطه با آمریکا، پیش بینی هرگونه تغییر در روابط فعلی را غیرممکن می کند.
