«به برجام خوشبینیم و به آمریکا بدبین» این جمله آخرین سخن رئیس جمهور درباره برجام است. اتفاقاتی که تا به این جای امر افتاده ثابت کرده که آمریکایی‌ها پایبند عمل به تعهدات خود نیستند و بیم از مجازات‌های سنگین بانک‌های غربی و اروپایی را واداشته که از مراودات مالی با ایران و ایرانی خودداری کنند.
بانک‌های بزرگ اروپایی علت این امر را پابرجا بودن نظام تحریم‌ها و همچنین جریمه‌های سنگینی که پیش از این به آمریکا پرداخته‌اند، اعلام می‌کنند. با این شرایط آمریکایی‌ها خود به عنوان اصلی‌ترین کاسب تحریم شناخته می‌شوند؛ لقبی که در منازعات داخلی اصلاح‌طلبان و دولتی‌ها به منتقدان برجام می‌دادند.
حال اتفاق تازه‌ای افتاده و آن تفکیک برجام از آمریکاست که دولت یازدهم در آستانه ورود به چهارمین سال خدمت خود آن را کلید زده است. سؤال اساسی اینجاست که آیا ماهیت برجامی که دولت یازدهم آن را امضا کرد با نقش و اثر آمریکایی‌ها بر برجام تفکیک‌پذیر است؟ اگر نگاهی به روند مذاکرات هسته‌ای در دولت یازدهم بیندازیم تفاوت فاحشی را در نگرش دولت در این زمینه احساس می‌کنیم. دولت پیش از این کلید اصلی کار برجام را با آمریکایی‌ها زد و در این دولت بود که بیشترین مذاکرات هسته‌ای با ایالات متحده انجام شد.
در این روند کار به تماس تلفنی دو رئیس‌جمهور، قدم زدن دو وزیر خارجه ایران و آمریکا در خیابان‌های ژنو، دست دادن اوباما و ظریف در صحن سازمان ملل، ایستادن دو وزیر خارجه کنار پرچم کشور یکدیگر به نشانه دوستی و... کشید. این روند ادامه داشت تا وقتی که رئیس بانک مرکزی ایران در گفت‌وگو با تلویزیون بلومبرگ و در اثنای دیدار با وزیر خزانه‌داری آمریکا در این کشور بیان داشت که دستاوردهای برجام «تقریباً هیچ» است.
این در شرایطی بود که حسن روحانی که خود سابقه ریاست تیم مذاکره کننده هسته‌ای کشورمان را در شورای عالی امنیت ملی داشته است، در زمان انتخابات ریاست جمهوری یازدهم در توضیح چرایی اولویت مذاکره با آمریکایی‌ها در مقابل تروئیکای اروپایی بیان داشت که: «بنده معتقدم مذاکره با آمریکا راحت‌تر از مذاکره با اروپاست چرا که اروپایی‌ها به دنبال «آقا اجازه» از آمریکا هستند. ... آمریکایی‌ها کدخدای ده هستند، با کدخدا بستن راحت‌تر است و حالا که رهبر انقلاب در سخنان اول فروردین امسال راه مذاکره را باز گذاشتند دولت بعد با رعایت خطوط قرمز می‌تواند این رابطه را برقرار کند.» (دوشنبه 23 اردیبهشت 1392، در جمع دانشجویان دانشگاه صنعتی شریف).
این در حالی بود که رهبر معظم انقلاب در فروردین همان سال با بیان اینکه با مذاکره مستقیم با آمریکایی‌ها مخالف نیستم، بیان داشت: «آمریکایی‌ها مدتی است که از طرق گوناگون پیغام می‌دهند که خواهان مذاکره جداگانه با ایران در خصوص موضوع هسته‌ای هستند اما من براساس تجربه‌های گذشته به چنین گفتگوهایی خوشبین نیستم.»
ایشان در 11 مرداد ماه سال جاری نیز مطرح کردند: «برجام، به عنوان یک تجربه، بی‌نتیجه بودن مذاکره با آمریکایی‌ها، بدعهدی آنها و ضرورت بی‌اعتمادی به وعده‌های آمریکا را بار دیگر ثابت کرد و نشان داد راه پیشرفت کشور و بهبود وضع زندگی مردم، توجه به داخل است نه دشمنانی که مدام در منطقه و جهان در حال مانع‌تراشی برای ایران هستند.»
