عباس آخوندی وزیر راه و شهرسازی در نشست مدیران کل راه و شهرسازی استان‌های کشور که به همت معاونت حقوقی وزارت راه و شهرسازی در ساختمان دادمان برگزار شد گفت: شهرفروشی از دو منظر قابل‌بحث و بررسی است. معتقدم این شیوه کنونی اداره شهرها که با شهرفروشی و فروش تراکم است دیگر بازاری ندارد. زیرا معتقدم عرضه باید با تقاضا همراه باشد، در حالی که در حال‌حاضر آمارهای مختلفی که از میزان واحدهای‌مسکونی در تهران و سایر کلانشهرها داریم نشان می‌دهد که این شیوه نتوانسته است پاسخگوی مسایل مردم و شهروندان باشد.
وزیر راه و شهرسازی با اشاره به اینکه قیمت مسکن در سه سال گذشته و از ابتدای دولت یازدهم با تورم همراهی نکرد و قیمت ثابتی داشت افزود: در سه سال گذشته، قیمت مسکن حتی با تورم نیز همراهی نکرد و افزایش قیمت در مسکن نداشتیم.
عضو کابینه دولت تدبیر و امید با طرح این سوال که آیا ادامه روند شهرفروشی امکان‌پذیر است؟ تاکید کرد: ادامه روند شهرفروشی و فروش تراکم برای شهرها و کلانشهرهای ایران امکان‌پذیر نیست. فارغ از اینکه شهر فروشی و فروش تراکم باعث ایجاد فاصله طبقاتی و رواج فرهنگ عمومی بالای شهر و پایین شهر، محله‌های فقیر و محله‌های غنی می‌شود؛ موجب گرفتاری‌های فراوان دیگری از جمله ناامنی برای شهرها هم هست که همین مسائل نشان می‌دهد ادامه این روند نادرست برای اداره شهرها امکان‌پذیر نیست.
وی گفت: وقتی می‌پذیریم که شهر فروشی در شهرها امکان تداوم ندارند مطمئنا به راه‌حل‌های اجرایی آن فکر کرده و برنامه‌های مدونی نیز برای راه‌حل‌های پیشنهادی داریم. در حال‌حاضر، مشکلی که از نظر شهرسازی به آن مبتلاییم و شهرهای ما را با مشکلات و مسایل مختلفی روبه‌رو کرده، این است که بخش عمده‌ای از درآمدهای شهر مبتنی بر قانون نیست و به تبع آن، هزینه‌ها نیز مبتنی بر قانون نیستند و این مشکل پیچیده‌ای است که به آن مبتلا هستیم.
آخوندی با طرح پرسش‌های کلانی همچون بهینه‌بودن یا نبودن هزینه‌های مدیریت‌شهری به ویژه در کلانشهرها که در آنها تراکم‌فروشی و شهرفروشی رایج است و همچنین این پرسش که قیمت تمام‌شده مدیریت‌شهری در ایران چگونه است؟ گفت: نسبت به بهینه‌بودن قیمت تمام شده خدمات‌شهری کلانشهرها تردید دارم. البته روی صحبتم به شماری از شهرهای ایران که کم‌جمعیت و فاقد درآمد هستند نیست و معتقدم باید به شهرهای کوچک و کم‌درآمد برای بهبود وضعیت کمک شود. اما در عین حال در مورد کلانشهرها این نظر را ندارم و معتقدم وضعیت منابع مالی در کلانشهرها به گونه‌ای دیگر است.
شفاف‌سازی هزینه مدیریت شهری در ایران
وزیر راه و شهرسازی همچنین با طرح این پرسش که آیا اجرای اتوبان صدر و هزینه‌کردن بیش از یک میلیارد دلار واقعا نیاز شهری بود؟ ادامه داد: بسیاری از شهرسازان و حتی شهروندان توجه دارند که اصلا اجرای طرح اتوبان صدر مشکلی از شهر تهران حل کرده است که بیش از یک میلیارد دلار برایش هزینه شد؟ بنابراین مساله و سوال بعدی این است که اساسا قیمت تمام شده و هزینه مدیریت شهری در ایران چگونه است؟ معتقدم عدم کنترل در حوزه درآمد بزرگترین زیانش عدم‌کنترل در حوزه هزینه است که موجب افزایش قیمت تمام شده مدیریت شهری در ایران است.
آخوندی با اشاره به اینکه در حال‌حاضر شهروندان هزینه زیادی برای سکونت در شهرها می‌پردازند، ادامه داد: گرچه امروزه برای کسانی که در شهرها سکونت دارند به ظاهر هزینه چندانی متصور نیست اما شهروندان هر روز با سربی که استنشاق می‌کنند، با آلودگی شهرها، ترافیک و تمامی گرفتاری‌های شهری دارند هزینه‌های مدیریت‌شهری را بیش از حد مجاز پرداخت می‌کنند.
وزیر راه و شهرسازی تاکید کرد: شهروندان برای زندگی در کلانشهرها زندگی و درآمد و عمر خود را هزینه می‌کنند که عموما از دید مدیریت‌شهری پنهان است و این در حالی است که مدیریت شهری بخش عمده‌ای از درآمد خود را از طریق فروش تراکم دریافت می‌کند و جان شهروندان را به مخاطره می‌اندازد. همچنین این وضعیت مختص تهران نیست بلکه در تمامی کلانشهرها مردم دارند بابت زندگی در شهرها هزینه‌های گزافی می‌پردازند.
تفکیک سهم مالیات مردم در مالیه محلی و مالیه دولت ملی
عضو کابینه دولت یازدهم با تاکید بر اینکه وزارت راه و شهرسازی از طرح شفاف‌شدن سهم مالیات‌های مردم در هزینه‌های محلی و هزینه‌های دولت ملی پشتیبانی می‌کند گفت: ما در وزارت راه و شهرسازی از چند مساله پشتیبانی می‌کنیم و همواره در دولت نیز این کار را انجام داده‌ایم. نخست آنکه، باید معلوم بشود چه بخشی از مالیات مردم سهم هزینه‌های محلی است و چه بخشی نیز سهم هزینه‌های دولت ملی است. متاسفانه فروش تراکم با فروش شهر باعث شده که به مفاهیم مالیات محلی و مالیات ملی نپردازیم. در حالیکه در سایر کشورها همواره این دو مفهوم جدای از هم هستند و برای هرکدام ویژگی‌های مشخصی وجود دارد.
آخوندی با انتقاد از اینکه دیواری بین مدیریت شهری و محلی و مدیریت ملی کشیده شده گفت: مردم باید مبلغ مشخصی از درآمد خود را برای مالیات محلی و ملی بپردازند. در حالیکه ما دیواری کشیده‌ایم که شهرداری هرکاری خواست انجام دهد. در حال حاضر، مالیات محلی بدون نظارت به شهرداری‌ها پرداخت می‌شود و معتقدم ما تصویر روشنی از مالیات‌های شهروندان نداریم.
وی ادامه داد: باید بدانیم یک شهروند چقدر مالیات می‌دهد و از مالیاتی که پرداخت می‌کند چقدر برای بهبود شهرها هزینه می‌شود که منظور من از مالیات، شامل عوارض نوسازی تا مالیات بر درآمد است. باید مدافع این شویم که هزینه‌های مدیریت شهری و محلی کنترل و روشن شود و سهم مالیات ملی و مالیه محلی نیز تعیین تکلیف شود.
وزیر راه و شهرسازی با اشاره به اینکه از نظر وی تفکیک‌های درون‌شهری و برون‌شهری درست نیستند گفت: ما در وزارت راه و شهرسازی باید حداکثر حمایت را از مدیریت‌شهری داشته باشیم.
یی‌توجهی شهری یا نه طرح‌های‌جامع
او همچنین در مورد طرح‌های‌جامع و انتقادهایی که به آنها می‌شود گفت: معتقدم طرح‌های جامع به‌رغم نقدهای فراوانی که از آن می‌شود بسیار مفید بوده است. تصور کنید توسعه‌شهرها بدون طرح جامع به چه شیوه‌ای بود؟ مشکل شهرهای ما این است که به شهرنشینی آنها توجهی نشده نه آنکه چرا توجه شده است؟ مشکل ما مشکل بی‌توجهی است.
آخوندی همچنین با اشاره به اینکه در مورد برخی از شهرها برای چندمین بار است که طرح تهیه می‌شود گفت: در شهرهایی که صاحب طرح جامع هستند ملاک عمل تا زمانی که طرح جدید تهیه، مصوب و ابلاغ شود به قوت خود باقی است. ما در واقع باید به آن سمت برویم که برای ارتقا و بهبود کیفیت زندگی و حمل و نقل عمومی شهرها چاره‌اندیشی و در جهت بهبود آنها حرکت کنیم.
وزیر راه و شهرسازی با اشاره به اینکه قرار است ادارات راهداری هر استان از اداره کل راه و شهرسازی منفک شود و به ادارات کل حمل و نقل و پایانه‌های استان‌ها که زیر نظر سازمان راهداری هستند بپیوندد گفت: این تفکیک از این منظر انجام می‌شود تا کیفیت زندگی و حمل و نقل در ادارات کل راه و شهرسازی دنبال شود. اعتقادم بر این است که ادارات کل راه و شهرسازی باید به دفتر فنی شهرها تبدیل شوند.
آخوندی ادامه داد: یعنی اگر ما مثلا برای شهر کرمان سه بار طرح جامع تهیه کرده‌ایم در شرایط فعلی و با ایده جدید برای دفعه چهارم وزارت راه و شهرسازی طرح جامع تهیه نکند بلکه ادارات کل راه و شهرسازی بیایند و طرح جامع تهیه کنند. این بار اداره کل راه و شهرسازی باید توان حل مساله شهر خود را داشته باشد. اگرچه برای حل مسائل نیاز به مشاور طرح است که ما با مشاور مخالف نیستیم اما معتقدم هدف بسیار روشن است.
وی افزود: در حال حاضر ما برای بیشتر شهرهایمان طرح جامع و طرح تفصیلی داریم و می‌دانیم که در نقاط مختلف شهرها چه مشکلاتی داریم بنابراین اداره کل راه و شهرسازی ما باید قدرت حل مساله را داشته باشد و این قدرت حل مساله نه فقط در استان بلکه برای همه شهرهای استان باشد. در واقع هر شهری که قرار باشد برای بار سوم و چهارم برایش طرح تهیه شود، بخش اعظم اطلاعاتش موجود است. علت آنکه بیشتر گرایش به سمت بازآفرینی شهری پیدا کرده‌ام به همین دلیل است. در حال حاضر همه از ما نمی‌خواهند که کارها را از صفر شروع کنیم این نکاتی است که باید به آنها توجه ویژه‌ای شود.
