روز گذشته خبر درگذشت عباس کیارستمی کارگردان نام آشنای سینما ایران واکنشهای متفاوتی در جامعه هنری ایران و جهان در پی داشت. صفحات شبکه های اجتماعی از عکسها، نقل قولها و دیالوگ فیلمهای کیارستمی پر شده بود.
آنچه می خوانید تنها بخشی از یادداشتها و مصاحبه های جامعه هنری است که از مرگ ناگهانی کیارستمی شکه شدند:
پیام ابراهیم حاتمی‌کیا در پی درگذشت عباس کیارستمی
ابراهیم حاتمی‌کیا که چندباری در رسانه‌ها از عباس کیارستمی انتقاد کرده بود، چندی پیش در یک برنامه سینمایی گفت: «در برابر سینمای او خضوع دارد.»
این کارگردان سینمای کشورمان، در پی درگذشت کیارستمی نوشت: «روحت قرین رحمت اصل ترین قلندر سینمای ایران».
پیام مسعود فراستی در پی درگذشت کیارستمی
منتقد سینمایی که سال‌ها به نقد آثار کیارستمی پرداخته است ، دریادداشتی می‌نویسد:
«زندگی‌اش و دیگر هیچ
مرثیه‌ای برای یک دوست: عباس کیارستمی
از وقتی عکس‌اش را در بستر بیماری دیدم دلم گرفت. هی این دست و آن دست کردم که چیزی برایش بنویسم و به او بگویم بمان رئیس. جا نزن. بمان باز فیلم بساز، تا نقد کنم. تو تنها فیلمساز جشنواره‌ای ما هستی که لیاقت نقد داری و برای جایزه جشنواره‌ها، وطن نمی‌فروشی، خودت را هم نمی‌فروشی؛ حداکثر از خودت دور می‌شوی. خودی که با فیلم‌هایت چیز مهمی از آن برایمان نگفتی _که کاش می‌گفتی_ آن وقت قطعا من نوعی دیگر درباره‌شان می‌نوشتم.
یاد خاطره‌ای می‌افتم مربوط به سال‌ها قبل _شاید بیست سال پیش_ جلوی سینما شهر قصه با بهزاد رحیمیان ایستاده بودم که کیارستمی آمد. بسته‌ای به بهزاد داد یا از او گرفت. بهزاد معرفی کرد و او در نهایت متانت و مهربانی دست داد و گفت: «من همه نقد‌هایت را می‌خوانم بخصوص درباره خودم، و لذت می‌برم.» با لبخند گفتم امیدوارم. ادامه داد که «نقد کلوزآپ‌ات خیلی خوب است و می‌توانم بگویم چیزهایی که گفته‌ای درست است و بدرد بخور. شاید از دوستانی که بیست سی سال من را مىشناسند، بیشتر مرا مى‌شناسی. فقط با لحن نقد‌ات مشکل دارم.» گفتم حدس می‌زدم، ببخش.
مدتی است فکر میکنم آن تنها نقد من است که لحن‌اش درست نیست و از کار بیرون می‌زند. اساسا به جای فیلم به فیلمساز پرداخته و بسیار هم تند و بی‌محابا.
از آن پس هر وقت جایی همدیگر را می‌دیدیم بسیار دوستانه خوش و بش می‌کردیم. آخرین بار در یک دیزی فروشی در محله قبلیمان دارآباد بود که تعارف به غذا کرد و....
آری او ظرفیت نقد داشت؛ آن هم نقدی به تندی «ترس در کلوزآپ» که یک صدم‌اش را دیگران تاب نمی‌آورند و خنجر می‌کشند. جز او، بیضایی هم و بهروز (افخمی) چنین روحیه‌ای دارند.
او را دوست می‌داشتم بدون اینکه فیلم‌هایش را دوست بدارم. دلتنگ‌اش هستم. امیدوارم قبل از رفتن‌اش لبخند زده باشد و با آرامش کات داده باشد.
روحش شاد.»
روایت اصغر فرهادی از آخرین دیدارش با کیارستمی
اصغر فرهادی، کارگردان برگزیده اسکار در آخرین اظهارنظرش در خصوص درگذشت کیارستمی گفت: در آخرین دیداری که با او داشتم، بیشتر درباره آینده حرف زدیم تا گذشته و من وقتی از آن خانه بیرون آمدم مطمئن بودم که سال‌های سال زنده خواهد بود. برایم قابل باور نیست و بسیار دلتنگ حرف‌هایش هستم.
فرهادی ادامه داد: آنقدر از شنیدن این خبر شوکه هستم که هنوز نتوانستم باور کنم چه اتفاقی رخ داده است. فکر نمی‌کنم فقط یک فیلمساز بزرگ از دنیا رفته است بلکه امشب دنیا یک انسان بزرگ را از دست داد.
این برنده جایزه اسکار همچنین اشاره کرد که موفقیت کیارستمی به نسل‌های بسیاری از فیلمسازان ایرانی کمک کرد.
روایت اسکورسیزی از کیارستمی
اسکورسیزی نیز در بخشی از یادداشت خود آورده است:
من افتخار آشنایی با عباس را برای 10یا 15 سال اخیر داشتم. او انسان بسیار خاصی بود: آرام، دلپذیر، متواضع، شیوا و به شدت مشا‌هده‌گر (فکر نمی‌کنم چیزی از نظرش پنهان می‌ماند). راه ما کمتر به هم می‌رسید ولی وقتی این اتفاق می‌افتاد من همیشه خوشحال می‌شدم.»
روزنامه لوموند در پی فقدان این کارگردان مشهور سینما نوشت:
«در گذشت عباس کیارستمی را ضایعه ای بزرگ برای جامعه سینمای جهان دانست که فقدان این کارگردان، عکاس، شاعر و نقاش در تاریخ سینمای جهان ردی فراموش نشدنی از خود برجای خواهد گذاشت.
عباس کیارستمی در سن 76 سالگی دوشنبه بر اثر سرطان درگذشت. وی برای ساخت فیلم سینمایی «زندگی و دیگر هیچ» موفق به دریافت جایزه های متعددی شد. در این فیلم دو کاراکتر اصلی که پدر و پسر هستند از محل اصلی فیلمبرداری فیلم قبلی وی «خانه دوست کجا است» به دنبال گمشده خود به منطقه زلزله زده «گیلان»می روند.
کیارستمی در این فیلم در یک چشم انداز به صورت هم زمان مرگ و زندگی را به صورت انسانگرایانه در مقابل نفسهای محبوس امخاطب به نمایش گذاشته است. وی به دلیل نگاه واقع گرایانه اش در سینما بسیار مورد تحسین و پذیرش قرار گرفت. کار شجاعانه ای که به خوبی توانست از زیر ممیزی دوران خود بیرون اید و به این ترتیب در جامعه سینمای ایران تاثیر بسزایی برجای بگذارد.»
تسلیت توییتری رئیس جمهور برای درگذشت کیارستمی
حسن روحانی در پیامی توئیتری درگذشت عباس کیارستمی را تسلیت گفت.
«نگاه متفاوت و عمیق عباس کیارستمی به زندگی و دعوت انسان ها به صلح و دوستی، دستاوردی ماندگار در هنر هفتم خواهد بود.»
همچنین محمد جواد ظریف وزیر امور خارجه جمهور اسلامی ایران، فرانسوا اولاند رئیس جمهور فرانسه و لوران فابیوس وزیر امور خارجه سابق فرانسه با صدور پیامهای جداگانه ای درگذشت عباس کیارستمی را تسلیت گفتند.
پیام تسلیت رضا میرکریمی رئیس خانه سینما
«به نام دوست
سلام استاد عباس کیارستمی،خسته نباشی، خانه ات آباد که سینمای ما را آباد کردی . پرسیدم اگر نباشی دلت برای چه چیز اینجا تنگ می شود.، گفتی برای تغییر فصلها ، برای پاییز بعد از تابستان، و برای بهار پس از زمستان. حالا دل سینمای جهان در فصل های پی در پی بی تو تنگ میشود و تو آسوده و بی درد و آرام باش ، که رسیدی، و خانه دوست همان جاست.»
کمال تبریزی: استاد آرام سینما به آرامی رفت
«در میان بزرگان سینما فیلم‌هایش بیش از همه مرا دچار حیرت می‌کرد و با دیدن آن‌ها تحت تأثیر عجیب و غیرقابل توصیفی قرار می‌گرفتم؛ حسی کاملا نزدیک به حقیقت زندگی و به شدت متفاوت با دنیای سینما! دنیایی مختص کیارستمی و منحصر به فرد. آرامشی دوست‌داشتنی که مطمئنم حالا که پیش ما نیست، آرام‌تر است! طعم گیلاسش نشانه خوبی از حال فعلی اوست؛ حالی که مرا به آرامش دعوت می‌کند. به حالش غبطه می‌خورم. مثل فیلم‌هایش دوباره دچار حیرتم کرده است! استاد آرام سینما به آرامی رفت! آرامش نشانه انسان‌های بزرگ است.»
پیام تسلیت وزیر بهداشت در پی درگذشت عباس کیارستمی
«انا لله و انا الیه راجعون
عباس کیارستمی، فیلمساز صاحب سبک و بدون جایگزین سینمای کشورمان درحالی با دنیای مادی وداع کرد که آوازه هنرش در جهان طنین انداز است و اهل هنر و نیز منتقدان صاحبنظر، نگاه روان و شاعرانه او به انسان و جهان و آثار منحصر به فردش را می‌ستایند.
آن هنرمند افتخار آفرین که علاوه بر سینما در عرصه‌های گوناگونی چون شعر، عکاسی، طراحی، نقاشی و... فعالیت داشت؛ نگاه ناب و اصالت فرهنگی هنرمندان ایرانی را در عرصه گیتی امتداد داد.
ضایعه درگذشت این نابغه هنر هفتم را به خانواده و عموم بازماندگان، دوست دارانش و اهالی فرهیخته و نجیب فرهنگ و هنر تسلیت می‌گویم و برای او که در آخرین شب ماه مبارک رمضان از این جهان به «خانه دوست» رفت تا در ضیافت رحمتش «زیر درختان زیتون» آرامشی ابدی یابد؛ رحمت و غفران الهی را مسئلت می‌نمایم.»
دل‌نوشته‌ای از سید شهاب‌الدین حسینی
«عباس کیارستمی عزیز. تو همواره برای ما الگویی ملموس و قابل استناد برای خود ساختگی، استقلال اندیشه و ترسیم شخصیت جهانی و قابل افتخار و احترام بودی. براستی تو در حافظه تاریخی ما، جاودان خواهی بود. همواره از تو به عنوان نخستین پرچم دار جهانی عزت سینمای این مرز و بوم یاد خواهیم کرد و راهت را در جهان اندیشه ادامه خواهیم داد. تنها لحظه ای به خود بالیدم که نامم را در کنار نامت، در ادامه راهت، برای سربلندی این سرزمین دیدم هر چند که تو نیز شایسته، تقدیر نشدی و درک احوالت تحمل گرانبار آن را بر من آسان تر کرد.
و میدانم دنیا برای تفکر دانایانی چون تو هر روز تنگ تر میشود و پرواز اندیشه ات سخت تر و سقف برایت کوتاهتر. بنابراین با اینکه دلمان از عروجت میگیرد و برای دیدن و شنیدنت تنگ میشود اما حضور حالت را در جهان نا محدودیت ها شاد باش می‌گویم. وصالت را تبریک و بازگشت قطره زلال وجودت را به اقیانوس عشق الهی برایت نوش و گوارا آرزومند و امیدوارم.
از شاگردان غیر حضوری محضر استادانه ات، سیدشهاب‌الدین حسینی»
علیرضا تابش مدیرعامل بنیاد سینمایی فارابی می‌نویسد:
«باورش سخت است که کیارستمی افتخار سینمای ایران در جهان، دیگر فیلم نمی سازد، گویا ناگزیر به خداحافظی با بخش بزرگی از سینمای ایران شده ایم و با فقدان عباس کیارستمی حس سنگینی به همه ما دست می‌دهد.
تسلیت به همه دوستداران سینما و هنرمندان ارزشمندی که برای اعتلای نام سینمای نجیب ایران در جهان ، تلاش ها کرده اند .... روحش شاد.»
پیامی از محمد حیدری دبیر سی و پنجمین جشنواره فیلم فجر
«خبر کوتاه بود اما شوکه کننده؛ شوکی که تا مدت‌ها از بدن سینمای ایران خارج نمی‌شود. همانگونه که یاد کیارستمی و آثاری که خلق کرد هرگز از یاد علاقه‌مندان سینمای ایران و جهان پاک نمی‌شود.
امروز فقط ما به عنوان یک هموطن ایرانی داغدار نیستیم بلکه همه سینمای جهان داغدار است؛ داغدار مردی که باید سال‌ها بگذرد تا آنهم شاید فردی مشابه او در سینما به دنیا آید.
درگذشت مرد تکرارنشدنی سینما را به همه سینمادوستان جهان تسلیت می‌گویم.»
فرید فرخنده‌کیش، مدیرعامل انجمن سینمای جوانان ایران نیز نوشته است:
«انا لله و انا الیه راجعون
آرام بخواب افتخار ایران، «طعم گیلاس» گوارایت استاد، در بهشت برین «زیر درخت زیتون» آرامش بگیر‌ای مظهر صلح و دوستی، خانه را خالی کردی و دیگر نمی‌دانیم «خانهٔ دوست کجاست؟» ولی دوست همیشگی ما خانه تو در قلب ماست و یادت همیشگی، چه کسی می‌گوید «زندگی و دیگر هیچ» زندگی سینمای ملی همه‌اش مدیون توست، «باد ما را خواهد برد»، همهٔ ما را، ولی تو چه زود رفتی، از این به بعد «مشق شب» ما نوشتن مکرر افسوس است، افسوس، افسوس...
«زنگ تفریح» تمام شد، «تجربه» با تو تکرار نشدنی است، «نان و کوچه» ما تلخ و تاریک است، چه کسی می‌گوید «دو راه حل برای یک مساله وجود» دارد، یک راه حل بیشتر وجود ندارد، تحمل و پذیرش حقیقت، بزرگمرد خداحافظ، سخت دلتنگت خواهیم شد ولی این مساله یک راه دارد تحمل واقعیت، حقیقت دارد، سینمای ایران دیگر تو را ندارد ولی خاطراتت جاویدان است و یکتا، خدا حافظت در بهشت برین باشد، تو را به او می‌سپاریم گوهر یکتا.»
پیام تسلیت علی مرادخانی معاون هنری وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی
«انالله و انا الیه راجعون
با کمال تاسف و تاثر جامعه هنری ایران داغ دار یکی از شخصیت‌های ممتاز و هنرمندان طراز اول خود گردید.
عباس کیارستمی هنرمند فرهیخته و گرانمایه کشورمان در پی بیماری و دوره طولانی درمان دار فانی را وداع گفت و جمع کثیر دوستان، شاگردان و ارادتمندانش را به سوگ نشاند.
کارنامه درخشان فعالیت‌های هنری و نمایه بلند آثار او که جملگی نماد بلوغ، تفکر و خلاقیت هنری وی به ویژه در کارگردانی سینما و هنرهای تجسمی است برای همیشه نام و یاد او را در تاریخ فرهنگ و هنر این مرز و بوم ثبت و ضبط خواهد نمود.
بی‌گمان مام وطن در پرورش فرزندانی چون کیارستمی برخود می‌بالد هرچند سال‌ها انتظار و صبر می‌باید تا دگرباره فرزندی چون او رخ نماید و هم پایه وی آثار و خدمات ماندگار برجای نهد.
اینجانب ضمن عرض تسلیت به جامعه هنری کشور و عموم علاقمندان استاد، از خداوند بزرگ برای روح بلند آن مرحوم آمرزش و آرامش و برای بازماندگان به ویژه خانواده معظم و فرزند برومند ایشان صبر و شکیبایی مسألت دارم.»
سید روح الله حسینی مدیر مدرسه ملی سینمای ایران در پیامی نوشته است:
«برای عباس سینمای ایران
«به جستجوی تو، بر درگاه کوه می‌گریم، در آستانه دریا و علف...»
با تو خیالمان راحت بود و سرمان بلند؛ هر جا که نام هنر بود و حرف ایران بود و عزت و شرف و ایمان. ایمان به عشق و به زندگی. به پریدنهای بالا‌تر و بالا‌تر.
«... به جستجوی تو، در معبر باد‌ها می‌گریم، در چار راه فصول، در چارچوب شکسته پنجره‌ای که آسمان ابرآلوده را قابی کهنه میگیرد...»
با تو سینمای ایران، سینمای ایران شد: ایستاده بر بامهای جهان. تو بال بودی برای او و او پر برای تو. بی‌تو تنها میشود حالا، تنها شده است سینمای ایران.
«... به انتظار تصویر تو، این دفتر خالی تا چند، تا چند، ورق خواهد خورد؟...»
قلم امروز که به نام نامی اوست، سوگوار توست. اشک سیاه قلم برای تو بر چهرهی کاغذ روان است. راستی چقدر این قلم به نام تو میآید!
«... جریان باد را پذیرفتن، و عشق را، که خواهر مرگ است، و جاودانگی، رازش را، با تو در میان نهاد...»
و تو پرکشیدی، درست لحظهای که برای کبوتر چشمانت آب و دانه تدارک دیده بودیم، در میهنت، در ایرانت، در جانت؛ تا برگردی، شادمان و سرحال. راستی مگر قرار نبود فیلم بسازی، دوباره و همواره؟
«... پس به هیات گنجی در آمدی، بایسته و آزانگیز، گنجی از آن دست، که تملک خاک را و دیاران را، از این سان، دلپذیر کرده است...»
اینجا جای توست. سرای توست عباس. دلمان تنگ میشود برایت. دلمان تنگ شده همین حالا.
«... نامت سپیده دمی که بر پیشانی آسمان می‌گذرد، متبرک باد نام تو، و ما همچنان، دوره می‌کنیم، شب را و روز را، هنوز را.»
پیام تسلیت مدیرعامل موسسه رسانه های تصویری به مناسبت درگذشت عباس کیارستمی
دکتر ابطحی در پیامی درگذشت عباس کیارستمی کارگردان نام آور سینمای ایران را تسلیت گفت.
در پیام دکتر سید مصطفی ابطحی آمده است:
«امروز سینمای ایران و جهان در غم از دست دادن عباس کیارستمی به سوگ نشسته است.
کارگردانی که با طعم گیلاس نخل طلا را برای مردم ایران زمین به ارمغان آورد و با زیر درختان زیتون نبوغ سینمای ایران را به تصویر کشید.
عباس کیارستمی امروز میهمان خانه دوست شده اما یادم او همواره با ما خواهد بود.
اینجانب این مصیبت وارده را به جامعه سینمای ایران تسلیت گفته و از خداوند منان برای آن هنرمند فرهیخته آمرزش مسالت میکنم.»
پیام تسلیت سیدمحمدمهدی طباطبایی‌نژاد مدیرعامل مرکز گسترش سینمای مستند و تجربی
«به نام خالق هنر
کیارستمی حکیم سینمای ایران بود؛ هنرمند همیشه خلاق سینمای تجربی که تاثیر وی بر جریان نوجوی هنر هفتم بی‌بدیل بود.
کیارستمی برای موفقیت جهانی، هویت ملی و شخصیت خود را رها نکرد و راهبرد زندگی پُر‌افتخارش، اعتلای هنر بود.
کیارستمی قلبِ جامعه‌ی خویش بود، با نگاهی انسانی در برابر همه‌ی مردمانی که سوژه یا مخاطب آثار او بودند.
کیارستمی در جمع سینماگران «موج نو»ی سینمای ایران و جهان، معلم بزرگی بود که تا واپسین روزهای زندگی با ذهنی پویا در جستجوی هنر خلاقانه بود.
سفرِ آخر کیارستمی را به خانواده محترم وی بویژه «بهمن» عزیز و همه‌ی دوستداران این هنرمند بزرگ جهانی تسلیت می‌گویم. روحش آرام و قرین رحمت الهی باد.»
پیام تسلیت مدیرعامل خانه هنرمندان ایران در پی درگذشت عباس کیارستمی
«مجیدرجبی معمار مدیرعامل خانه هنرمندان ایران درگذشت عباس کیارستمی سینماگر برجسته کشور را تسلیت گفت.
به گزارش روابط عمومی خانه هنرمندان ایران، متن این پیام به شرح زیر است:
خبر درگذشت عباس کیارستمی یکی از بزرگان سینمای ایران، که توانست با آثار خود نه تنها در سینمای ایران بلکه در سینمای جهان بدرخشد، غم‌انگیز است.
عباس کیارستمی در دوران حیات خود هنرمندانه تصویر زیبایی از سینمای ایران را برای جهانیان به نمایش گذاشت، بی‌شک سینمای ایران مدیون عباس کیارستمی است که اعتباری دگرگونه به آن بخشید.
ضایعه درگذشت این هنرمند بزرگ برای جامعه هنری ایران دردناک است. درگذشت این هنرمندان برجسته را به خانواده محترم ایشان و جامعه هنری به ویژه دوستداران سینمای ایران تسلیت عرض می‌نمایم.»
واکنشهای سینماگران خارجی به خبر درگذشت عباس کیارستمی
پیتر بردشاو منتقد گاردین : او استاد فرهیخته و با اعتماد به نفس سینمای شاعرانه بود
رابرت کوهلر منتقد فیلم کامنت : «دارم به عباس کیارستمی فقید فکر میکنم در حالی که در جاده ای کثیف و طوفانی قدم می زنم، از همان جاهایی که دوست داشت عکس بگیرد»
نویسنده معروف بریتانیایی (Geoff Andrew): از مرگ عباس کیارستمی ویران شده‌ام. یک هنرمند واقعی و دوست صمیمی
ایلیش هوپر (شاعر و نویسنده آمریکایی): هنر بدون درز، یک فیلمساز شاعر واقعی که تنها به چشم‌های فیزیکی‌اش نگاه نمی‌کرد. عباس کیارستمی
ایندی وایر: دنیا یکی از اصلی‌ترین فیلم‌سازهای خود را از دست داد.
سایت imdb : استاد سینمای شاعرانه در گذشت .
رابی کالینز منتقد تلگراف : «کیارستمی معجزه گری بود که به لباس تردستی از نمای نزدیک درآمده بود. ترفندهای او صمیمی و جادوی واقعی بودند.همه آثاری را که ساخته تماشا کنید»
سفیر ایران در فرانسه، گفت: تنها به علت مسائل اداری بازگشت پیکر او به ایران ممکن است کمی طول بکشد.
رضا میرکریمی مدیرعامل خانه سینما و سیف‌الله صمدیان هنرمند عکاس و یکی از دوستان و همکاران کیارستمی صبح امروز 15 تیرماه تهران را به مقصد پاریس ترک کردند. این دو هنرمند برای پیگیری تشریفات انتقال پیکر عباس کیارستمی از پاریس به تهران راهی این سفر شده‌‌اند.
فروردین ماه امسال معلوم شد که کیارستمی سرطان معده‌ای روده‌ای دارد و چند بار از جمله ماه گذشته در پاریس عمل جراحی کرد.
عباس کیارستمی، کارگردان ایرانی برنده جوایز مختلف که با فیلم سال 1997 «طعم گیلاس» موفق به کسب جایزه نخل طلای فستیوال فیلم کن هم شده بود، در 76 سالگی درگذشت.»
