در هر جامعه ای گروهی از مردم گرفتار فقر هستند که معمولا فقر بیشتر این افراد بر اثر تنبلی و کمکاری نیست بلکه ناشی از تبعیض، بی عدالتی، اجحاف و ظلم ظالمان و ... است.
در هر صورت فقر آزمونی الهی، هم برای فقیران و هم برای دیگران است. خداوند در آیه 52 سوره مبارکه انعام می فرماید: «وَ لا تَطْرُدِ الَّذینَ یَدْعُونَ رَبَّهُمْ بِالْغَداةِ وَ الْعَشِیِّ یُریدُونَ وَجْهَهُ ما عَلَیْکَ مِنْ حِسابِهِمْ مِنْ شَیْء وَ ما مِنْ حِسابِکَ عَلَیْهِمْ مِنْ شَیْء فَتَطْرُدَهُمْ فَتَکُونَ مِنَ الظّالِمی؛ مبادا بندگان خدا را به دلیل فقرشان طرد کنید که اگر طردشان کنید در زمره ظالمان قرار می گیرید.» قرآن و عترت (ع) به این نکته تصریح دارند که شایسته نیست در جامعه ایمانی گروهی از مردم گرسنه بخوابند و دیگران احساس وظیفه نکنند.
اما قرآن و عترت (ع) نمی گویند که فقط باید به سیر کردن شکم فقرا اکتفا شود بلکه باید آنها مورد اکرام و احترام عموم جامعه باشند تا مبادا فقر به آبرو و شخصیت آن ها لطمه ای وارد کند؛ خدا نیز فقیران و اکرام کنندگان آنها را اکرام خواهد کرد.
پیامبر اکرم (ص) پس از نزول آیه 53 سوره مبارکه انعام خطاب به بعضی از فقرای امت شان فرمودند: «خدا را سپاس که مرا از دنیا نبرد تا آن که فرمان داد که در نشستن با چون شما مردانی از امتم صبر پیشه کنم. زندگی با شما و مرگ نیز با شما.» (مجمع البیان، ج 4، ص 472)
پیامبر اکرم (ص) می فرمایند: «هر کس مرد یا زن مومنی را به سبب تهیدستی یا اندک بودن مال و دارایی اش خوار شمارد یا تحقیر کند، خداوند در قیامت او را با این کار زشتش مشهور می کند و سپس رسوایش می سازد.» (روضه الواعظین، ج 2، ص 454)
و نیز از رسول خدا (ص) است که فرمودند: «بدانید که هر کس مسلمان فقیری را خوار شمارد، حق خدا را خوار شمرده و خداوند در قیامت او را خوار خواهد کرد مگر این که توبه کند.» (امالی صدوق، ص 429)
امیرالمومنین (ع) امام علی (ع) می فرمایند: «برادران فقیر خود را تحقیر نکنید زیرا هر کس مومنی را حقیر شمارد، خداوند او را در بهشت راه نخواهد داد مگر این که توبه کند.» (خصال، ج 2، ص 614)
و امام رضا (ع) فرموده اند: «هر کس با مسلمانی فقیر مواجه شود و به او سلامی متفاوت با سلامش به ثروتمند کند، در قیامت خدا را در حالی که از او خشمگین است دیدار خواهد کرد.» (امالی صدوق، ص 433)
برگرفته از کتاب شرح موضوعی برخی آیات با رویکرد روایی؛ نوشته محمد علی دولت
