قضاوت از جمله سمتهای سخت و پر از استرس است که با صدور حکمی می تواند حق مظلوم را از ظالم بگیرد و عدالت را برقرار کند.
ممکن است همیشه قضات را پشت میز دادگاه ببینیم و کمتر پیش آمده باشد که به صورت صمیمی تر با او صحبت کنیم. این بار به شغل قضاوت از دید دیگری نگاه می کنیم.
علی رحمانی از قضات دادگستری تفرش از سختیها و شیرینهای کار قضاوت برای ما می گوید.
سلام. از اینکه فرصتی را در اختیار سایت ندای تفرش و مردم شهرستان قرار دادید تشکر می کنم. لطفا در خصوص سابقه کار قضاوت خود توضیح دهید و به نظر شما یک قاضی باید چه ویژگی هایی داشته باشد؟
۱۷ سال سابقه کار قضایی دارم و ۱ سال هم کارآموز قضایی بودم.
طبق شرع و قانون ضابطه های یک قاضی مشخص شده است. یک قاضی باید از بهترینهای افراد جامعه باشد. هم در اخلاق، هم در تقوا و هم در علم باید بهترین باشد. چراکه یک قاضی باید بین همه اقشار مردمی فصل خصومت کند و به این لحاظ باید فردی شجاع، برنده، با تقوا، با دانش و بی طرف باشد.
نظر خانواده شما در خصوص امر قضاوت چیست؟
قضاوت در واقع شغل نیست؛ یک جایگاه و یک منصب است و نباید به قضاوت به عنوان شغل نگریست. خانواده ام نیز به خاطر این منصب که می توانم قضاوتی عادلانه و فصل خصومت کنم، نظر مثبت دارند.
اولین پرونده ای که رسیدگی کردید.
سال ۷۸ پس از گذراندن یک سال کارآموزی در یکی از شعبات قوه قضائیه در استان مرکزی به عنوان قاضی تحقیق که در نظام قضایی جدید به عنوان دادیار نامگذاری شده است، مشغول شدم. پس از ۲ سال به عنوان دادرس منصوب شدم که می توانستم رای و حکم صادر کنم. با گذشت زمان و با توجه به تعداد زیاد پرونده ها، حقیقتاً اولین پرونده را یادم نیست.
از شیرینی و جذابیتهای قضاوت برایمان بگوئید.
اگر بتوانم حقی را از ظالم بگیرم و به مظلوم بدهم، برایم بالاترین شیرینی است. اگر در اختلافات بین مردم، عادلانه قضاوت کنم و حق از بین رفته را احقاق کنم بهترین شیرینی برای من است. ولی متاسفانه قضاوت آنقدر استرس و سختی دارد که این حلاوت و شیرینی چندان ماندگار نیست.
شما در مسائل شخصی و خانوادگی نیز قاضی هستید.
در امورات خانواده باید نگرش را عوض کنیم. چرا که در امر محکمه قضایی بر اساس ادله و مقررات، قضاوت می شود. ولی در مسائل شخصی این طور نیست. همسر و فرزند دیدگاههای متفاوت دارند و باید به دیدگاهها و سلایق آنها نیز توجه کرد. مگر اختلافی بین فرزندان ایجاد شود که در آنجا قضاوتی ساده و نه از نوع محکمه انجام می شود.
سخت ترین پرونده ای که قضاوت کردید چه بوده است؟
همه پرونده ها با توجه به نوع جرم و محتوا سختی کار خود را دارند. پرونده هایی با مسائل خانواده سنگین ترین و سخت ترین پرونده ها برایم است. ممکن است رسیدگی آنها ساده باشد ولی از جمله سخت ترین پرونده ها برای من است. در پرونده های خانواده تنها طلاق مطرح نیست. گاهی اوقات تعیین حضانت فرزند با وجود نظر متفاوت والدین و محرومیت فرزند از بهره مندی از چتر محبت خانواده، تصمیم گیری و صدور حکم قضایی را سخت می کند که این امر برایم ناراحت کننده است. البته پرونده هایی با موضوعات قتل، قصاص و مواد مخدر با مجازاتهای سنگین که در این سالها قضاوت کرده ام، برایم سخت بوده است.
آیا شده در پرونده ای دلتان به حال طرف محکوم پرونده بسوزد ولی عادلانه قضاوت کرده باشید؟
از نظر موازین، احساسات در تصمیم گیری قضایی جایگاهی ندارند. ولی قضات هم انسان هستند و متناسب با موضوعاتی که پیش می آید، قلبا روی آنها تاثیر می گذارد. در پرونده ای با موضوع قتل رسیدگی می کردم که حکم بر قصاص بود ولی دلم می سوخت. به هر حال انسانی کشته شده بود و انسانی دیگر به خاطر مجازات باید قصاص می شد. قتل انجام شده عامداً و عاملاً و با سو نیت خاص نبود و به خاطر دعوای لفظی و ناخواسته فردی کشته شده بود، ولی طبق قانون حکم قصاص داشت.
به نظر شما یک قاضی با چه مشکلاتی روبه رو است؟
استرس، فشار عصبی، ناراحتی، نبود امکانات مادی متناسب با رسالتهای کار قضایی و محدودیتهای اجتماعی از جمله دردسرهای کار قضاوت است. در خصوص دغدغه ها می توانم بگویم که ممکن است مواردی پیش آید که ادله طرفین برابری کند که در این موارد تصمیم گیری قضایی سخت است که چطور حکم صادر شود؛ چراکه موضوعات همیشه روشن نیستند. از دیگر دغدغه ها می توان به افزایش حجم گسترده پرونده ها اشاره کنم. تولید پرونده ها در دست تشکیلات قضایی نیست و سایرین در این امر موثر هستند. یعنی اگر بحث اشتغال، فرهنگ و اقتصاد ساماندهی شود، پرونده های کمتری تشکیل می شود.
پس از رسیدگی به یک پرونده پر از استرس، چه می کنید؟
همه پرونده ها دارای استرس هستند که این استرس دارای شدت و ضعف است. پس از رسیدگی به پرونده ای که دارای استرس و ناراحتی زیادی باشد، سعی می کنم برای مدتی کوتاه از محل کار فاصله بگیرم و قدم بزنم و در واقع تنفسی بگیرم. ولی وقتی که بر می گردم با شروع پرونده ای دیگر، استرس جدیدی آغاز می شود.
شغل شما به عنوان قاضی چه تاثیر بر خانوده تان گذاشته است؟
رسیدگی بر پرونده ها تاثیر چندانی بر خانواده ام نداشته است. پیش آمده است که در برخی از پرونده ها، از سوی مجرمین تهدید شده ام.
