مردم انگلیس امروز پنجشنبه در مهمترین رویداد سیاسی جهان در سال جاری برای تصمیم‌گیری درباره ماندن یا رفتن کشورشان از اتحادیه اروپا به پای صندوقهای رأی می‌روند.
بدون تردید، دیوید کامرون – نخست‌وزیر انگلیس – زمانیکه در سال 2013 تحت فشار گروهی از نمایندگان پارلمانی حزب محافظه‌کار وعده برگزاری یک همه‌پرسی درباره ادامه عضویت انگلیس در اتحادیه اروپا را در صورت پیروزی در انتخابات مطرح کرد، هرگز گمان نمی‌کرد این وعده انتخاباتی که هدف آن تنها متحد ساختن اعضای حزب در آستانه انتخابات سراسری 2015 بود، به بحرانی تبدیل شود که امروز آینده اقتصاد انگلیس و حتی حیات سیاسی خود او را در معرض خطر قرار دهد.
مردم انگلیس سالهاست در برزخ ماندن یا رفتن از اتحادیه اروپا به سر می‌برند. آنها می‌خواهند در اتحادیه اروپا «جایگاهی ویژه» داشته باشند؛ اما اکنون با حضور فرانسه و آلمان، در جایگاهی قرار گرفته‌اند که با غرور انگلیسی آنها در تضاد است و بنابراین، اکنون با وعده‌ای که کامرون به آنها داده است، جدی‌تر از همیشه باور دارند 40 سال پس از آنکه برای نخستین بار به اتحاد با دیگر کشورهای اروپایی رأی دادند، یکبار دیگر باید بتوانند در این باره اظهارنظر کنند.
لایحه برگزاری همه‌پرسی خروج انگلیس از اتحادیه اروپا موسوم به "برکسیت" را فیلیپ هاموند - وزیر خارجه این کشور - اوایل خرداد سال گذشته به مجلس عوام ارائه داد. این لایحه هفت ماه بعد در مجلس اعیان انگلیس به تصویب رسید و کامرون طبق وعده انتخاباتی خود اعلام کرد تا پیش از سال ۲۰۱۷ این همه‌پرسی را برگزار خواهد کرد.
اما از آن زمان تاکنون، کامرون هر روز پشیمان‌تر از روز قبل شده است. وی در آخرین تلاش خود برای متقاعد کردن مردم به ماندن در اتحادیه اروپا در یک نطق تلویزیونی به آنها هشدار داد که تصمیم به رفتن از اتحادیه اروپا، "برگشت‌ناپذیر" خواهد بود و از گروه‌های سنی بالاتر که بیشتر از نسل جوان خواهان جدایی از اتحادیه اروپا هستند، خواست سرنوشت نسل‌های بعد از خود را در این همه‌پرسی مدنظر قرار دهند.
کامرون مدعی است که توانسته است امتیازهایی را در خصوص سیاست‌های مالی و مهاجرتی از اتحادیه اروپا بگیرد که عضویت انگلیس را به یک عضویت "خاص" تبدیل می‌کند و اگر مردم انگلیس به ماندن این کشور در اتحادیه اروپا رأی دهند، آنها را اجرا خواهد کرد.
کامرون سال گذشته معتقد بود مانند همه‌پرسی جدایی اسکاتلند از انگلیس در سال 2014، برگزاری همه‌پرسی خروج از اتحادیه اروپا نیز برای خاموش کردن منازعات داخلی مربوط به عضویت انگلیس در اتحادیه اروپا الزامی است؛ اما به نوشته فایننشال تایمز، این وعده انتخاباتی "غیرمسئولانه" کامرون اکنون منجر به چنان شکاف بزرگی در ساختار سیاسی این کشور شده است که حتی در صورت پیروزی در همه‌پرسی نیز وی تا پایان دوران نخست وزیری خود با شرایط بسیار دشواری در داخل حزب محافظه‌کار و همچنین پارلمان این کشور مواجه خواهد بود.
انگیزه‌های انگلیس برای جدایی از اتحادیه اروپا
همواره در انگلیس سیاستمدارانی حضور داشته‌اند که مایل به ادغام این کشور با دیگر کشورهای اروپایی نبوده‌اند و اکنون شمار این افراد در سال‌های اخیر و به خصوص در پی بحران اقتصادی سال 2008 افزایش یافته‌است.
انگلیس در سال 1973 به اتحادیه اقتصادی اروپا پیوست و سرانجام در اوایل دهه 90 میلادی به عنوان عضوی از اتحادیه اروپا شناخته شد. با این حال، این کشور هیچگاه نظارت اتحادیه اروپا را در چارچوبی که سایر اعضای این اتحادیه آن را قبول کردند، نپذیرفت. به عنوان مثال، انگلیس از تغییر واحد پولی خود به یورو امتناع کرد و شاید به همین دلیل بود که بحران اقتصادی 2008 این کشور را به طور مستقیم تحت تاثیر قرار نداد. اما در هر حال، این بحران باعث جدی شدن نگرانی‌ها درباره ادامه عضویت انگلیس در اتحادیه اروپا شد تا اینکه در نهایت، این نگرانی‌ها توام با فشار حزب محافظه‌کار، دیوید کامرون را مجبور به برگزاری یک همه‌پرسی در این باره کرد.
انگلیس همچنین پس از پیوستن به اتحادیه اروپا در پیمان شنگن شرکت نکرد و حاضر به لغو روادید و برداشتن مرزهای خود با سایر کشورهای اروپایی نشد. این در حالی است که قوانین اتحادیه اروپا، کشورهای عضو را ملزم می‌کنند تا شمار نامحدودی از مهاجران دیگر کشورها را بپذیرند. با این حال، عملکرد اقتصادی ناامیدکننده منطقه یورو مهاجران زیادی را از کشورهای کمتر مرفه اروپا، مانند لهستان و پرتغال، روانه انگلیس کرد و این مسئله برای مردم این کشور به هیچ وجه خوشایند نبود. به نوشته نیویورک تایمز، بیش از نیمی از 330 هزار مهاجری که سال گذشته وارد انگلیس شدند، از کشورهای کمتر توسعه‌یافته اروپا به این کشور آمده‌اند.
پیامدهای برکسیت برای انگلیس
به اعتقاد کارشناسان، از آنجاکه نظام اقتصادی و قضایی انگلیس در اتحادیه اروپا ریشه دارد، خروج این کشور از اتحادیه اروپا خطرات زیادی را متوجه شهروندان انگلیس خواهد کرد. عضویت در یکی از بزرگترین مناطق آزاد تجاری در جهان، برای انگلیس برگ برنده‌ای است که در صورت خروج این کشور از این منطقه برای اقتصاد آن آثار مخربی به دنبال خواهد داشت.
نخست وزیر انگلیس نیز عقیده دارد تداوم عضویت در اتحادیه اروپا به دلیل ایجاد هماهنگی بیشتر بین قوانین اروپا و دستگاه‌های اجرایی، برای شهروندان این کشور بسیار مفید خواهد بود. ضمن اینکه به باور وی، در حالیکه ادامه عضویت انگلیس در اتحادیه اروپا، نفوذ این کشور را در صحنه بین‌الملل افزایش خواهد داد، خروج از این اتحادیه، انگلیس را به حاشیه خواهد راند.
اما مهمترین پیامدی که در صورت خروج انگلیس از اتحادیه اروپا، این کشور را تهدید می‌کند، امکان بهره‌برداری احزاب ملی‌گرای اسکاتلند از این موقعیت برای پیشبرد اهداف جدایی‌طلبانه است. به نوشته شبکه اسکای نیوز، در حال حاضر بسیاری از مردم اسکاتلند بر این باورند که برگزاری همه‌پرسی خروج انگلیس از اتحادیه اروپا می‌تواند برای آنها زمینه‌ساز فرصتی دیگر برای برگزاری دومین همه‌پرسی استقلال شود.
احزاب ملی‌گرای اسکاتلند نیز معتقدند افرادی که در همه‌پرسی سال 2014 با 10 درصد رأی بیشتر با جدایی از انگلیس مخالفت کردند، این بار قطعاً به استقلال اسکاتلند رأی خواهند داد زیرا در آن سال، آنها تنها برای باقی ماندن در اتحادیه اروپا بود که بودن در کنار انگلیس را به جدایی از این کشور ترجیح دادند.
حامیان خروج از اتحادیه اروپا چه می‌گویند؟
طرفداران خروج انگلیس از اتحادیه اروپا معتقدند که انگلیس چهارمین اقتصاد بزرگ دنیاست و نباید به خاطر کمک به رشد کشورهای دیگر با باقی ماندن در اتحادیه اروپا خود را قربانی کند. آنها همچنین معتقدند حضور در اتحادیه اروپا همه ساله هزینه‌های مالی گزافی برای این کشور به همراه دارد؛ درحالیکه بیشترین سود این اتحادیه نصیب آلمان و فرانسه می‌شود.
فشارهای اتحادیه اروپا به انگلیس برای قبول پول واحد اروپا نیز یکی دیگر از دغدغه‌های کمپین حامی خروج است. آنها معتقدند پوند در حال حاضر، از ارزش بیشتری نسبت به یورو برخوردار است و ادغام شدن در حوزه یورو ممکن است ارزش آن را کاهش دهد.
و اما مهمترین بهانه کمپین حامی برکسیت، مسئله مهاجران است؛ به طوریکه شاید بتوان گفت در حال حاضر دغدغه اصلی رأی‌دهندگان انگلیسی، سیاست اتحادیه اروپا در قبال مهاجرت پناهندگان از خاورمیانه به این قاره است. طرفداران جدایی انگلیس از اتحادیه اروپا باور دارند خروج این کشور از این اتحادیه می‌تواند سامان بخشیدن به قوانین مهاجرتی را ساده‌تر کند.
چه کسانی خواهان ماندن در اتحادیه اروپا هستند؟
به نوشته تایمز، دیوید کامرون - نخست‌وزیر - و شانزده عضو کابینه وی حامی ماندن در اتحادیه اروپا هستند. حزب محافظه‌کار نیز به عنوان حزب حاکم در کلیت امر بی‌طرف است؛ اما حزب کارگر، حزب ملی اسکاتلند، حزب لیبرال دموکرات انگلیس و حزب ولز، طرفدار ماندن در اتحادیه اروپا هستند. باراک اوباما - رئیس‌جمهور آمریکا – و همچنین دولت‌های فرانسه و آلمان نیز علناً از ماندن انگلیس در اتحادیه اروپا حمایت کرده‌اند.
پیامدهای برکسیت برای اتحادیه اروپا
به عقیده کارشناسان، خروج انگلیس از اتحادیه اروپا به همان اندازه که برای انگلیس زیانبار است، برای اتحادیه اروپا نیز پیامدهای منفی زیادی به دنبال خواهد داشت. لندن پایتخت مالی اروپا است و در کنار نیویورک به عنوان یکی از بزرگترین مراکز مالی جهان محسوب می‌شود.
به همین دلیل، اتحادیه اروپا با خروج انگلیس در حقیقت دومین قدرت اقتصادی پس از آلمان و یکی از ثروتمندترین اعضای خود را از دست خواهد داد و این مسئله می‌تواند سیاست‌های پولی و مالی اتحادیه اروپا را تحت تاثیر قرار دهد.
اما خطر بزرگتر برای این اتحادیه، کلید خوردن طرح جدایی کشورهای دیگر از این اتحادیه است. به اعتقاد کارشناسان، هم اکنون بحران مالی سال 2008 و نیز بحران پناهجویان سوری به نهادهای سیاسی اروپا فشار زیادی وارد کرده است و رای عدم اعتماد انگلیس به اتحادیه اروپا، امید مردم اروپا برای بهبود شرایط فعلی را تضعیف و انگیزه‌های آنها برای جدایی از این اتحادیه را تقویت خواهد کرد. به بیان دیگر، همه‌پرسی برکسیت مهمترین اتحاد سیاسی شکل گرفته پس از جنگ جهانی دوم را اکنون در معرض تهدید قرار داده است.
در همین راستا، روزنامه تلگراف هفته پیش گزارش داد نتایج نظرسنجی‌ها در فرانسه نشان می‌دهد 61 درصد مردم فرانسه نیز نسبت به اتحادیه اروپا نظر مساعدی ندارند و بیشتر آنها خواستار بازگرداندن قدرت به پارلمان فرانسه هستند.
به همین دلیل، فرانک والتر اشتاین مایر - وزیر امور خارجه آلمان - هشدار داده است تصویب طرح برکسیت، اتحادیه اروپا را متزلزل و آن را پس از تلاش‌های بسیاری که برای یکپارچه‌سازی آن صورت گرفته است در آستانه فروپاشی قرار خواهد داد.
افزون بر این، در شرایطی که اقتصاد اروپا پس از بحران سال 2008 با روند کندی مجددا در حال شکوفایی است و به تازگی با بحران‌های مالی کشورهایی مانند ایتالیا و یونان دست و پنجه نرم کرده‌است، نگرانی از تاثیر منفی خروج انگلیس از اتحادیه اروپا بر رشد اقتصاد جهانی، بازارهای مالی جهان را تحت‌الشعاع قرار داده است.
بر همین اساس، بازار سهام اروپا طی چند هفته گذشته به شدت به نتیجه نظرسنجی‌ها در انگلیس واکنش نشان داده و با افزایش حمایت‌های مردمی از کمپین حامی خروج، رشد سهام کاهش و با تقویت جبهه مقابل، ارزش سهام افزایش یافته است.
صندوق بین المللی پول نیز یکی از چندین نهاد بین‌المللی است که در خصوص پیامدهای برکسیت هشدار داده است. به نقل از سی‌ان‌بی‌سی، کریستین لاگارد - رییس صندوق بین المللی پول – هفته گذشته خاطر نشان کرد خطر احتمالی خروج انگلیس از اتحادیه اروپا بعد از همه‌پرسی 23 ژوئن، برای تمام جهان نگران‌کننده است.
پیامدهای برکسیت برای آمریکا
خروج احتمالی انگلیس از اتحادیه اروپا نگرانی‌هایی را نیز در داخل آمریکا به وجود آورده است. واشینگتن پست چندی پیش در همین ارتباط نوشت: خروج انگلیس از اتحادیه اروپا می‌تواند اقتصاد جهان را غافلگیر کند و بیش از هزار میلیارد دلار سرمایه‌گذاری مشترک با آمریکا و تجارت با این کشور را تحت تاثیر قرار دهد.
به نوشته این روزنامه، آمریکا بزرگترین سرمایه‌گذار خارجی در انگلیس به شمار می‌رود و بسیاری از شرکت‌های آمریکایی، انگلیس را دروازه‌ای به سوی تجارت آزاد با 28 کشور عضو اتحادیه اروپا می‌دانند. بنابراین، برکسیت می‌تواند دسترسی این شرکت‌ها به کشورهای اروپایی را محدود و آنها را به تغییر محل دفاتر خود به کشورهای دیگر مجبور کند. ضمن اینکه، انگلیس دست راست آمریکا در اتحادیه اروپا به شمار می‌رود و بنابراین خروج آن از اتحادیه اروپا، نفوذ سیاسی - امنیتی و اقتصادی آمریکا را نیز در اروپا به شدت تحت تاثیر قرار خواهد داد.
با این حال، «دونالد ترامپ» - نامزد جمهوری‌خواه انتخابات ریاست‌جمهوری آمریکا – اوایل هفته جاری از خروج انگلیس از اتحادیه اروپا حمایت کرد. به نوشته رویترز، وی به فاصله تنها چند روز پیش از برگزاری همه‌پرسی برکسیت به مردم انگلیس توصیه کرد از اتحادیه اروپا خارج شوند.
اما جک لو - وزیر خزانه‌داری آمریکا – روز گذشته برای دومین بار طی هفته اخیر با هشدار نسبت به پیامدهای همه‌پرسی برکسیت اظهار داشت که در ماجرای خروج انگلیس از اتحادیه اروپا هیچ چشم‌انداز روشن اقتصادی برای آمریکا و جهان و حتی خود انگلیس وجود ندارد.
به نوشته بی‌بی‌سی، صندوق بین‌المللی پول نیز هفته گذشته پیش‌بینی کرد تاثیر خروج انگلیس از اتحادیه اروپا برای آمریکا "منفی و چشم‌گیر" خواهد بود. این نهاد همچنین پیش‌بینی کرد برکسیت می‌تواند با کاهش ارزش پوند، رشد اقتصادی آمریکا را طی 3 سال با یک کاهش 5.6 درصدی روبرو کند.
با این وجود و به رغم تمامی پیش‌بینی‌های منفی متعددی که درباره تبعات خروج انگلیس از اتحادیه اروپا طی ماه‌های اخیر صورت گرفته است، مردم این کشور امروز پس از 40 سال، یکبار دیگر برای اعلام نظر خود درباره اتحاد با کشورهای اروپایی همسایه پای صندوقهای رأی می‌روند. در صورتی که حامیان خروج از اتحادیه اروپا در این همه‌پرسی حائز اکثریت آرا شوند، به اعتقاد کارشناسان، کل اروپا و حتی جهان از پیامدهای اقتصادی و سیاسی آن متاثر خواهد شد.
در حال حاضر، نتایج نظرسنجی‌های انجام شده در انگلیس نشان می‌دهد کمپین حامی باقی ماندن انگلیس در اتحادیه اروپا از حمایت بیشتری نسبت به کمپین حامی خروج برخوردار است؛ اما ارقام مربوط به این حمایت‌ها به حدی به هم نزدیک است که تا پایان شمارش آرا نمی‌توان با اطمینان از پیروزی یک طرف و شکست طرف مقابل سخن گفت.
