چند وقت پیش بود که محصولات کشاورزان استان کرمان روی دست آنها مانده بود و حتی انتظار می رفت که کاهش قیمت این محصولات به وضعیت بحرانی برسد.
ولی تنها مشکل این بحران از بین رفتن محصولات کشاورزی نبود بلکه آنچه که بیش از همه باید مورد دقت قرار گیرد از دست رفتن مقدار بسیار زیاد آبی بود که در این بین هدر رفت.
به اندازه چندین دریاچه ارومیه از دریاچه های زیرزمینی استان کرمان خشک شده است
۹۵ درصد آب موجود در بخش کشاورزی استفاده می‌شود و طی برداشت‌هایی که از سفره‌های آب زیرزمینی انجام گرفته این سفره‌ها به انتها رسیده و طی ۳۵ سال بخش کشاورزی توسعه یافته و تعداد حلقه‌های چاه از سه تا چهار حلقه در این ۳۵ سال به بیش از ۳۰ هزار حلقه رسیده است.
می گویند بزرگترین جنگل منصوعی جهان است، یعنی باغات پسته استان کرمان هم در آستانه خشک شدن هستند.
سود تولید پسته استان کرمان چیزی در حدود سی میلیارد دلار بوده است. اما برای تولید این میزان پسته ۸۰ میلیارد دلار منابع آبی مصرف شده است.معادله خیلی ساده و معنادار است؛ ۵۰ میلیارد دلار ضرر غیر قابل بازگشت به خاطر تولید غیر اصولی پسته، هزینه کشاورزی سنتی است. این ۵۰ میلیارد دلار ضرر نه با ورشکستی های شرکت های اقتصادی قابل قیاس است و نه حتی می توان آن را مشابهه ضرر ایران از عقب افتادن در برداشت از میادین گازی مشترک دانست. در اینجا منابع آبی از بین رفته اند که دیگر تجدید پذیر نیستند و نبودن انها زندگی را در این مناطق از بین خواهد برد.
استان کرمان یکی از استان های مستعد در زمینه کشاورزی است که متاسفانه چند سالی است به دلیل خشکسالی در این عرصه فعالیت چشمگیری نداشته است،به طوری که جنوب کرمان را در گذشته به دلیل مزارع طلایی گندم زرخیز می نامیدند ولی متاسفانه امروز این تولید کم شده است، عده ای دلیل کاهش تولید گندم که می توانست در این زمینه ما را خودکفا کند و بدین ترتیب بخشی از دغدغه های مقام معظم رهبری در زمینه اقتصاد مقاومتی را کاهش دهد، به کم آبی و خشکسالی های اخیر نسبت می دهند.
قیمت گندم با هزینه های کاشت تناسبی ندارد، انگیزه کشاورزان کم شده است
محمد امیری نماینده مردم کهنوج در مجلس شورای اسلامی گفت: از طرفی قیمت گندم خیلی تناسبی با هزینه های کاشت نداشت بنابراین انگیزه ای برای گندم کاران باقی نماند و همه این ها مسائلی است که دست به دست هم داده تا با کاهش تولید در زمینه کشت گندم مواجه شویم.
تمایل کشاوزان برای کاشت پسته به خاطر قیمت بالای آن است
وی در پاسخ به این سوال که چرا با وجود کم آبی کشت پسته که برای تولید هر تن آن ۷ هزار میلی متر آب لازم دارد، افزایش یافته است: تمایل کشاورزان برای کاشت پسته به خاطر قیمت بالای آن است به طوری که هر کیلو پسته را ۴۰ تا ۵۰ هزار تومان می فروشند ولی قیمت یک کیلو گندم بین هزار و ۲۰۰ تا هزار و ۵۰۰ تومان است البته کشت پسته هم به دلیل کم آبی کاهش پیدا کرده است.
استفاده از روش آبیاری صنعتی با وجود خشکسالی به افزایش تولید کمک می کند
این نماینده مجلس بحث اقتصاد مقاومتی را یک بحث جدی خواند و تصریح کرد: در حال حاضر چاره ای جز اجرا کردن اقتصاد مقاومتی نداریم و باید در کل کشور اجرا شود که باید ساز و کار این مسئله به درستی تعریف شود و با برنامه این اتفاق بیفتد.
امیری تشریح کرد: باید کشاورزی و باغبانی مان را از روش سنتی به صنعتی تبدیل کنیم که در حال حاضر در استان تقریبا ۳۰ درصد از کشاورزان از آبیاری مدرن استفاده می کنند که این مسئله باید فرهنگ سازی شود و این آمار را به بالای ۵۰ درصد برسانیم .
وی تشریح کرد: کشاورزان باید الگوی کشت داشته باشند و در برخی از نقاط از نظر کمی باید جلوی افزایش کشت گرفته شود یعنی سطح زیر کشت را باید کنترل کرد و به کشت و زرع کیفیت داد که با استفاده بهینه از آب می توانیم بهره وری را بالا ببریم.
سد سازی های بی رویه کشاورزی استان را دچار مشکل کرده است
محمد برشان کارشناس تاریخ آب و آبیاری در گفت و گو با خبرنگار ما در این رابطه تصریح کرد: خشکسالی های اخیر یک مسئله فراگیری است که تمام کشور را در بر گرفته است بخصوص استان کرمان که در طول این سال ها خسارات زیادی را در عرصه کشاورزی متحمل شده است.
برشان افزود: جنوب استان از لحاظ منابع آبی دیگر مانند قبل نیست که ما بخواهیم مزارع گندم را داشته باشیم، هر یک کیلو گندم ۱۵۰۰ لیتر آب مصرف می کند در حالی که سفر ه های آب زیر زمینی در جنوب کرمان در حال تخریب است.
عضو مرکز بین المللی قنات عنوان کرد: ما برای مقابله با این خشکسالی باید مدیریت آب را جایگزین کنیم، سد جیرفت که ساخته شد مسیر هلیل رود تغییر کرد و با این تغیییر مسیر شرایط برای کاشت گندم برای کانال هایی که از این مسیر استفاده می کردند فراهم نیست و نمی توانیم مثل سابق تولید انبوه گندمرا داشته باشیم.
وی خاطر نشان کرد: یک کیلو هندوانه آب زیادی مصرف می کند، آن کشوری که هندوانه ما را می خرد کلی سود می برد و ما با صادر کردن هندوانه به کشورهای دیگر آب مجازی صادر می کنیم، کشورهایی که آب ندارند به دلیل کمبود آب در دشت قزاقسان زمین اجاره کردند که محصول بکارند.
کارشناس تاریخ آب و آبیاری تاکید کرد: برای حلی بحران آب، چاره ای نداریم جز اینکه چاه های غیر مجاز را ببندیم و با هماهنگی و همسان سازی کشت این بحران را مدیریت کنیم.
افزایش بی رویه کشت پسته یک فاجعه زیست محیطی به وجود آورده است
برشان اذعان کرد: در رفسنجان ، زرند و انار با افزایش کشت پسته، یک فاجعه زیست محیطی را می بینیم، پسته ای که برای تولید هر کیلو از آن ، آب زیادی مصرف می کند و در این بی آبی هم ما را با بحران موجه کرده است و هم روزنه های تخلخلی درون زمین به دلیل کشت زیاد از بین رفتند.
کارشناس تاریخ آب و آبیاری خاطر نشان کرد: از اول انقلاب اگر بطور مثلا ۶۰ میلیارد دلار پسته را صادر کردیم صد میلیارد دلار آب مصرف کردیم و کسی به این مسئله توجه نمی کرد و همه معضلات امروز به دلیل مدیریت غلط برخی از افراد بوده است.
آب مجازی چیست؟
آب مجازی مقدار آبی است که یک کالا و یا یک فرآورده کشاورزی طی فرآیند تولید مصرف می‌کند تا به مرحله تکامل برسد و مقدار آن معادل جمع کل آب مصرفی در مراحل مختلف زنجیره تولید از لحظه شروع تا پایان می‌باشد. به طور ساده می توان آب مجازی را مقدار آبی که برای تولید کالا مورد نیاز می باشد، تعریف نمود. مقدار آب مجازی هر کالا یا محصول با توجه به شرایط اقلیمی و فرهنگی، مکان تولید،مدیریت و برنامه ریزی در طی روند تولید آن متفاوت است.
به عنوان مثال آب مجازی یک کیلوگرم گندم در ایران و یک کشور اروپایی با هم متفاوت می باشد. یا آب مجازی برای تولید هر کیلوگرم گندم برابر هزار لیتر است. برای گوشت قرمز نیز به ۵ تا ۱۰ برابر بیشتر آب نیاز داریم. و برای هر کاغذ A4 حدود۶ لیتر آب احتیاج هست.
مردم در هر قشری از اجتماع باید از اسراف مواد غذایی پرهیز کرده و با صرفه جویی در مصرف مواد غذایی و کالاها که سبب هدر رفتن آب می شود، این امانت را برای نسل های آینده حفظ نمایند. چرا که تقریباً در تولید همه چیز مقداری آب به کار رفته است و عدم استفاده صحیح و بهینه از لوازم روزمره زندگی، به معنای اسراف در آب و انرژی نیز هست.
صادرات آب در بحران کم آبی
انتقال آب مجازی بین کشورهای مختلف از طریق وارد یا صادر کردن محصولات و خدمات صورت می‌پذیرد. صادرات آب مجازی برای یک کشور یا ناحیه برابر با کل حجم آب مورد نیاز برای تولید اجناس صادراتی است. از طرف دیگر واردات آب مجازی یک کشور یا ناحیه برابر با حجم آب مرتبط با واردات کالا یا خدمات است.
از این دیدگاه برای یک کشور محصولات وارداتی می‌تواند منبع آبی باشد که از طریق آن به‌طور محلی دسترسی به منابع آبی امکان‌پذیر می‌شود.
حال نگاهی به وضعیت صادرات و واردات ایران نشان می دهد که کشور ما با آنکه از کمبود آب رنج می برد ولی بسیاری از محصولات صادراتی دارای آب مجازی بالا و در عوض محصولات وارداتی با آّب مجازی کمتر می باشند.
انتهای پیام/
