مجلس شورای اسلامی از نهادهای قانونگذار و نظارتی جمهوری اسلامی ایران است و در کنار مجلس شورای نگهبان از رکن های قوه مقننه به شمار می رود که با تدوین و تصویب قوانین را در مسیر پیشبرد اهداف عالی آن یاری می رساند.
این نهاد در طول تاریخ فعالیت خویش، شاهد رویدادها و حوادث گوناگونی بوده به گونه ای که در دوره پیش از برقراری نظام اسلامی در کشور، گاهی نقش مهم و حساس آن به عنوان مجلس شورای ملی نادیده گرفته و از کارایی آن کاسته شده است اما در کنار تمامی کارشکنی هایی که برای ناکارآمدی این نهاد تصمیم گیرنده صورت می گرفت، در برخی از دوره ها، این مجلس، نقشی تاثیرگذار در آینده سیاسی ایران ایفا کرد تا آن که با پیروزی انقلاب اسلامی، تمامی نهادهای کشور با رویکردی نوین فعالیت خود را آغاز کردند و اینگونه در مسیر پیشرفت و توسعه این مرز و بوم گام برداشتند.
مجلس شورای ملی نیز با برقراری نظام اسلامی در کشور برای هماهنگ شدن سازوکارهای خویش با هدف ها و آرمان های انقلاب اسلامی به مجلس شورای اسلامی تغییر نام داد و با برگزاری نخستین دوره انتخابات خود در 24 اسفند 1358 خورشیدی، مسیر تازه ای را برای ادامه فعالیت های خویش برگزید.
در این دوره از انتخابات11میلیون تن به پای صندوق های رای رفتند و 263 تن از منتخبان ملت به عنوان نماینده به مجلس شورای اسلامی راه یافتند. بدین ترتیب نخستین جلسه در هفتم خرداد ۱۳۵۹ خورشیدی آغاز به کار کرد و از آن تاریخ تاکنون این نهاد با انجام وظایفی چون «وضع و اصلاح قانون، نظارت بر قوه مجریه، رسیدگی به شکایت های مردم، تحقیق و تفحص در امور کشور، نظارت بر معاهدات و قراردادهای بین المللی، نظارت بر اصل استقلال و تمامیت مرزی کشور، نظارت بر اصل آزادی برای افراد جامعه، نظارت برقراردادهای مالی دولتی با طرف خارجی و نظارت بر تدوین بودجه» توانسته است به عنوان نماد تجلی اراده ملی و بازوی قدرتمند نظام، نقش مهم و حساس خود را به خوبی ایفا کند.
«حشمت الله فلاحت پیشه» نماینده منتخب حوزه انتخابیه اسلام‌آباد غرب، دالاهو، گهواره و حمیل در دهمین دوره مجلس شورای اسلامی به مناسبت سالروز گشایش نخستین دوره این نهاد مهم در گفت و گو با پژوهشگر گروه اطلاع رسانی ایرنا، درباره رسالت مهم مجلس، گفت: اگر مملکت داری، دارای سه فعالیت عمده باشد، دو فعالیت آن به مجلس مربوط می شود. وظیفه نخست آن قانونگذاری و وظیفه دوم آن اجرا و نظارت بر اجرای قانون است. در واقع مجلس شورای اسلامی مهم ترین نهادی به شمار می رود که این دو وظیفه را در صدر فعالیت های خود قرار می دهد. عملکرد مجلس به گونه ای است که برپایه فرموده امام خمینی(ره) «مجلس در رأس همه امور است» و در زمینه تصویب قانون و اجرای آن نقش اصلی را بر عهده دارد.
منتخب مردم در دهمین دوره مجلس شورای اسلامی در ارتباط با عملکرد این نهاد در زمینه قانونگذاری پس از پیروزی انقلاب اسلامی ایران، بیان داشت: نمی توان نگاه مطلقی نسبت به این امر داشت که آیا دوره های گوناگون مجلس به رسالت خود پس از انقلاب به خوبی عمل کرده اند یا خیر، البته کاستی هایی در روند شکل گیری مجمع های گوناگون، اجرای قانون ها در دوره انتخابات و پس از آن وجود دارد و ممکن است بعضی از نماینده ها از نتیجه عملکرد مجلس در طول این سال ها راضی یا ناراضی باشند. نبود نظام حزبی در ایران سبب شده است تا بسیاری از انتخابات مربوط به مجلس و عمل به وظیفه نمایندگی بیشتر جنبه غیر سازماندهی شده و غیرقابل پیش بینی داشته باشد.
وی در ادامه افزود: در ایران انتخابات مجلس و شوراها از زیرساخت های یکسانی برخوردارند و این امر یک ضعف به شمار می رود زیرا انتخابات مجلس شورای اسلامی بالاتر از انتخابات شوراها است و این انتخابات محلی، شهری و روستایی به شمار می رود. در ایران مشاهده می شود که نامزدها برای انتخابات مجلس به تمام روستاها می روند و نمایندگان مجبور هستند به صورت جزئی عمل کنند و این امر از نظر قانونگذاری، موضوع بودجه نویسی و حتی دخالت های نادرست در عزل و نصب را شامل می شود. از ضعف های دیگر انتخابات در ایران، ضعف تخصص است که به پشتوانه های تخصصی مجلس باز می گردد، به عنوان نمونه مرکز پژوهش های مجلس باید بتواند اتاق فکر توانمندی داشته باشد.
فلاحت پیشه، استانی شدن انتخابات را یکی از عوامل موثر در روند بهبود جریان انتخاب نمایندگان این نهاد دانست و عنوان کرد: در برنامه انتخاباتی مجلس باید راهکاری برای استانی شدن انتخابات در ایران ارائه شود و تا زمانی که انتخابات در ایران استانی نشود، بیشتر نمایندگان نمی توانند به اندازه شاخص های نماینده مجلس و به بهترین صورت به وظایف خود عمل کنند. علاوه بر آن استانی شدن انتخابات سبب افزایش اهمیت نقش فهرست ها و اعضای ٱن می شود. طرح استانی شدن انتخابات بدین معنا است که به جای حوزه های انتخابیه کوچک تر و شهرستان ها، هر استان به یک حوزه انتخابیه تبدیل شده و نامزدها از استان وارد انتخابات می شوند.
منتخب مردم در دهمین دوره مجلس شورای اسلامی در ارتباط با هدف های استانی شدن انتخابات بیان داشت: از جمله هدف های این طرح را می توان «تمرکز نمایندگان بر امور ملی و پرهیز از صرف وقت نمایندگی برای امور جزئی با حفظ ویژگی محلی و ملی بودن مسوولیت نمایندگی و جایگزین کردن برنامه‌محوری به جای شخص‌محوری، ارتقای سطح کیفی و افزایش کارایی مجلس از مسیر ایجاد امکان انتخاب نامزدهای شاخص‌تر با صلاحیت‌های برتر، هدایت انتخاب‌کنندگان و انتخاب‌شوندگان به طرف برقراری نظام انتخاباتی متناسب با ساختارهای سیاسی و حقوقی ایران، حذف رقابت‌های شدید و اختلاف برانگیز قومی و قبیله‌ای و تقویت همبستگی ملی، کاهش تعداد داوطلبان و هزینه‌های اجرایی انتخابات، افزایش مشارکت عمومی شهروندان در اعمال حق تعیین سرنوشت، عادلانه شدن نظام انتخاباتی و ایجاد فرصت‌های برابر برای افراد، کنترل تخلف ها و تقویت فرهنگ تحزب» نام برد.
وی معیارهای یک نماینده را اینگونه شرح داد: یک نماینده خوب، نماینده ای است که به عهد خویش با مردم پایبند باشد. به هر حال یکی از ملموس ترین انتخابات در ایران، انتخابات مجلس شورای اسلامی است، فردی که به عنوان نماینده انتخاب می شود بایستی به تعهداتش عمل کند و نسبت به وظایفی که دارد، کوتاهی نکند. البته هر نماینده ای باید در حوزه تخصصی خویش به بهترین شکل به وظیفه های خود عمل کند و نباید وارد حوزه های اجرایی و خارج از وظیفه شود. موضوع مهم دیگر، وقت گذاری یک نماینده برای شهر خویش است زیرا مردم حق دارند تا نماینده ها برای آنان وقت بگذارد.
فلاحت پیشه درباره حوزه تخصصی هر نماینده، عنوان کرد: حوزه تخصصی یعنی اینکه نباید یک نماینده در اموری که به وی مربوط نیست، دخالت کند. گاهی مشاهده می شود، نمایندگان علاوه بر حوزه خود، در زمینه های مختلف ورود پیدا می کنند، به همین دلیل برخی از نطق های مجلس که در صحن علنی مطرح می شوند، غیرتخصصی هستند و این امر بر عملکرد نمایندگان تاثیرهای منفی می گذارد. بنابراین تنها راهکار برای جلوگیری از این امر، آن است که انتخابات در ایران حزبی شود، به این دلیل که حزب ها می توانند کنترل کننده حوزه تخصص و نظم دهنده وظایف نمایندگان باشند.
منتخب مردم در دهمین دوره مجلس شورای اسلامی در ارتباط با نقش حزب ها در انتخابات توضیح داد: کارکرد حزب ها در ایران در حاشیه هستند و این امر مهم ترین ضعف محسوب می شود. با توجه به اینکه در مقوله دموکراسی، حزب و دموکراسی همزاد یکدیگر هستند باید این امر در ایران نیز صورت پذیرد. اموری همچون «حضور و غیاب، دید تخصصی، آموزش سیاسی، نظامی و حضور تخصصی نمایندگان» به وسیله حزب ها انجام می شود اما در ایران به دلیل نبود فعالیت گسترده حزب ها، ضعف های بسیاری همچون «هزینه های بالای انتخاباتی، نبود تعهد و توجه به پایبندی به برنامه ها و وظایف انتخاباتی نمایندگان» وجود دارد.
وی نقش مجلس را با توجه به توصیه مقام معظم رهبری درباره همدلی با دولت چنین توصیف کرد و اظهار داشت: نظام سیاسی در ایران، نظام نیمه ریاستی است، بنابراین به طور طبیعی مجلس و دولت دارای توان های متقابلی هستند که این توان ها، این دو نهاد را به همکاری با یکدیگر هدایت می کند. حتی در صورت بروز اختلاف نظر، مجلس دهم با توجه به ترکیب آن باید به همدلی با دولت بپردازد. ترکیب مجلس شامل چندین جریان است و به همین دلیل انتقاد و حمایت از دولت باید به صورت سازنده صورت بگیرد و نباید تخریبی باشد زیرا اینگونه مانع پیشبرد امور کشور می شود، اثبات و تایید دولت نیز نباید به گونه ای باشد که مجلس را در اختیار دولت قرار دهد، در واقع باید اینگونه ارتباط سازنده ای می تواند میان دولت و مجلس شکل بگیرد.
فلاحت پیشه با اشاره به عملکرد مجلس در زمینه اجرای اقتصاد مقاومتی توضیح داد: مجلس شورای اسلامی بایستی گام های سازنده تری را در مسیر وظیفه نظارتی خود درباره اجرای قانون برنامه توسعه کشور بردارد و باید این وظیفه نظارتی را برپایه فصل نهم قانون برنامه پنجم توسعه انجام دهد و نقش تسهیل کننده قانون ها را ایفا کند. به عنوان نمونه تسهیلات در حوزه بانکی و سرمایه گذاری خارجی را فراهم سازد و به پاسداری و صیانت از سرمایه و سرمایه گذاری در کشور بپردازد، مجلس دهم بایستی تلاش کند تا در راستای اقتصاد مقاومتی، برای این موضوع طرح و برنامه ای مدون ایجاد کند.
منتخب مردم در دهمین دوره مجلس شورای اسلامی در پایان تعامل میان دولت و مجلس دهم را در آینده بسیار سازنده عنوان کرد و بیان داشت: این دو نهاد مهم با تعامل بهتر می توانند وارد فضای تازه ای شوند و از بروز اختلاف ها جلوگیری کنند و امید است تا مجلس شورای اسلامی به وظیفه خود در حوزه نظارتی به بهترین صورت عمل کند و در سال «اقتصاد مقاومتی؛ اقدام و عمل»، به صورت عملی به طرف تسهیل یا ساده سازی قانون ها حرکت کند.
