گروه فرهنگ و هنر- هنوز از پخش چند قسمتی از این برنامه ها نگذشته بود که در دنیای مجازی مخاطبان اقدام به مقایسه آنها با برنامه های مشابه در سایر کشورها کردند.
به گزارش افکانیوز، مساله اصلی فقط تشابه جزئی و موردی چنین برنامه هایی نبود بلکه برای نمونه دورهمی با کپی برداری کامل از یک برنامه هندی به نام ک «شب‌های طنز با کاپیل / Comedy nights with Kapil» که جزو مشهورترین برنامه‌های کمدی هند محسوب می‌شود، حتی با اجرای تمام جزییات در دکور برنامه از رسانه ملی پخش شد.
این شباهت های کامل و صد درصدی باعث انتقادات فراوان مردم نسبت به رسانه ملی و مهران مدیری به عنوان یکی از مطرح ترین کارگردانان طنز تلویزیونی شده هرچند این مساله به مذاق مدیران رسانه ملی و نویسندگان برنامه خوش نیامده و کپی برداری از برنامه های پرطرفدار سایر کشورها را امری متداول در عالم هنر هفتم و تلویزیون می دانند.
بومی‌سازی در دنیا متداول است
در حاشیه افزایش انتقادات به کپی کاری عظیم دورهمی، مهراب قاسم خانی، سرپرست نویسندگان این برنامه در یکی از پست‌های اینستاگرامش نوشت: «یکی از اخلاق‌های بانمکی که بعد از گسترش فضای مجازی در ایران به وجود آمده، تمایل به مچ گیری است و جدیدترین اکتشاف این دوستان هم این بوده که دورهمی، خندوانه، شب کوک، نود و ... همگی کپی هستند. این در حالی است که در همه جای دنیا این روش در برنامه سازی تلویزیونی مرسوم است. برای مثال همه «تلنت شو»های جهان از فرمول یکسانی پیروی می‌کنند. یعنی جدا از اینکه بعضی از شبکه ها کپی رایت یک برنامه را می خرند (که به دلایل مختلف اینجا امکان پذیر نیست) و دقیقا همان برنامه را می سازند، دیگران هم از همان فرمول ها در محتوا و فرم استفاده می کنند. برنامه های آشپزی یا برنامه های معروف به تاک شو هم همین طور. این موارد در سریال‌ها زیاد به چشم می‌خورد. به عنوان نمونه چند کشور سریال فرندز را عینا ساخته اند، اما با بازیگران بومی و محتوا را هم بومی کرده اند. بنابراین دوستانی که احساس پوآرو بودن به آنها دست داده، مشخص است که از تولیدات تلویزیون دنیا بی‌خبر هستند.»
دورهمی؛ اقتباس از یک برنامه هندی است
مدیر شبکه نسیم نیز درباره شباهت میان برنامه «دورهمی» با یک برنامه هندی اظهار کرده که از آن برنامه اقتباس شده و ایده آنها دستکاری و به نام گروه ایرانی ثبت نشده است.
حسین کرمی درباره برنامه «دورهمی» و کپی برداری آن از یک برنامه کمدی هندی گفته است: قطعا دکور برنامه «دورهمی» یک دکور اصیل و بی سابقه نیست و در یک برنامه هندی نیز همین دکور وجود دارد اما آن برنامه المان های ویژه ای داشت که در «دورهمی» قابل استفاده بود.
کرمی با اشاره به انتقادات مطرح شده نسبت به شباهت‌های دو برنامه هندی و ایرانی اظهار کرده است: بعضی تنها ظاهر را می بینند و تحلیل های شتابزده دارند. «دورهمی» ترکیبی از نمایش و گفتگوست که توسط یک مَسترکمدین همه مجموعه قصه ها، استندآپ ها و مصاحبه ها اداره می شود. درحالیکه اینها در آن برنامه هندی وجود ندارد و کمدین آن برنامه مطلقا اکت های مهران مدیری را ندارد.
وی با اشاره به بخش های مختلف این برنامه کمدی درباره کپی جزء به جزء دکور و اینکه چرا در قسمت هایی از دکور تغییراتی ایجاد نکرده اند؟ بیان کرده است: «دورهمی» بخش های فراوانی دارد و نیازی نبود که در بعضی بخش ها که نیازی به خلاقیت ندارد، دست ببریم. دکور آن برنامه هندی هم المان هایی داشت که برای برنامه ما کافی بود و ضروریات یک برنامه بومی و شرقی را تامین می کرد. اتفاقا این اقدامی غیراصیل است که شما ایده ای را از جایی بردارید و روتوش کنید؛ به گونه ای که انگار ایده و خلاقیت از خود شماست.
شاید به گفته مسوولان صدا و سیما و همچنین برخی نویسندگان طنز، اقتباس و کپی کاری در برخی کشورها متداول باشد اما در اینجا باید گفت مخاطب ایرانی از کسی مانند مهران مدیری که خود را سرآمد کارگردانان و تولید کنندگان برنامه های طنز و کمدی رسانه ملی می داند، انتظار کمی خلاقیت و نوآوری دارد زیرا اگر قرار باشد برنامه های کاملا کپی شده را ببیند از طریق شبکه های ماهواره ای به سراغ نسخه اصلی می رود و این گونه شعور خود را زیر سوال حس نمی کند.
مخاطبان رسانه ملی در نوروز 95 که معمولا وقت بیشتری برای دیدن تلویزیون دارند انتظار داشتند که تیم مدیری و قاسم خانی بتوانند با تولید برنامه ای جالب توجه اوقات خوشی را برای آنها رقم بزنند اما کپی جزء به جزء دورهمی سبب شده تا مخاطبان از این تیم هنری نامید شوند و بازگشت مدیری به رسانه ملی بر خلاف انتظارها سبب جذب مخاطب نشد زیرا مخاطبان تمایلی به دیدن برنامه های کی شده و به اصطلاح دست دوم ندارند.
در این میان مدیران صدا و سیما نیز با حمایت از ساخت برنامه های کپی شده نشان داده اند که تمایلی به ساخت برنامه هایی خلاقانه ندارند و حاضرند برای کپی برنامه های خارجی هزینه های کلان کنند به شرط آنکه اعضای تیم تولید را افراد مشهور و شناخته شده در بین مخاطبان تشکیل دهند.
این در حالی است که انتظار می رود اگر قرار است از برنامه های موفق سایر کشورها کپی برداری شده و موبه مو آن را برای مخاطب ایرانی بازسازی کنند حداقل در تیتراژ از عنوان اقتباس استفاده کرده و 10 درصد از برنامه را بر اساس معیارهای ایرانی – اسلامی بازسازی کنند زیرا کپی کردن صد در صدی برنامه ها روش مناسبی برای مقابله با برنامه های ماهواره ای و جذب مخاطب ایرانی نیست.
و در آخر باید گفت ایده گرفتن از کارهای سایر کشورها نه تنها ایرادی ندارد بلکه موجب می شود تا از غافله جامعه جهانی و همچنین سلیقه مخاطبان به روزعقب نمانیم اما حتی مخاطبان عام نیز این روزها دسترسی گسترده به دنیای مجازی داشته و در جریان تولیدات هنری قرار دارند بنابراین این عزیزان نیز تقلید صرف مانند قرار گیری جای دوربین، اندازه نماها، دیالوگ ها، دکور، لباس ها، گریم و ... را نمی پسندند و از هنرمندان به نام کشور انتظار سرسوزن خلاقیت دارند.
