«قتل ستایش، هشدار درباره استفاده نوجوانان از شبکههای اجتماعی بود.» این جمله، برگرفته از گزارش پرحاشیه رجانیوز درباره ریشهیابی علت قتل تراژیک «ستایش قریشی» نیست؛ بلکه از زبان دادستان تهران بیان شده است؛ جملهای که البته نشان میدهد هشدار تحلیلی رجا تا چه اندازه منطبق بر واقعیت و دادههای آماری مبتنی بر جامعهشناسی بوده است.
عباس جعفریدولتآبادی درباره جنایت ورامین گفته است: «پرونده قتل رخ داده در ورامین این پیام را دارد که خانوادهها باید نظارت بیشتری بر فعالیت نوجوانان در شبکههای اجتماعی و همچنین زمانی که آنها در خانه تنها هستند، داشته باشند.»
مسئولین وزارت ارتباطات و مقامات ارشد نهاد ریاستجمهوری خوب میدانند که سهم آنها از سخنرانیهای پرشور و هیجانی تبلیغاتی درباره لزوم اینترنت آزاد و بدون هرگونه کنترل محتوا و ابزار، تنها شعارهای سیاسی و خوشیهای زودگذر جناحی است اما فرجام این سخنرانیها به ریخته شدن خون یک دختر خردسال در یکی از نقاط محروم پایتخت میانجامد.
قطعا اعطای مجوز رسمی از سوی دولت یازدهم به یک «کلاب» برای سرو مشروبات الکلی و برقراری روابط آزاد جنسی در شهری مانند تهران، بسیار کمخطرتر و کمهزینهتر از رها کردن اینترنت به حال خود است؛ چرا که محدودیت مکانی و زمانی چنین مغازهای به همراه حساسیت ویژه والدین - فارغ از مذهبی یا غیرمذهبی بودن آنها - بر روی تربیت فرزندان خود وجلوگیری از درگیر شدن آنها با چنین فضایی، اجازه استفاده نوجوانان کم سن و سال از آن را نمیدهد اما فضای مجازی (حتی در حد یک کانال تلگرام یا یک حساب اینستاگرام)، دقیقا نعل به نعل چنین محیطی را در تلفن همراه نوجوانان فراهم میکند؛ چه بسا بسیار آلوده و فاسدتر از آنچه در قانون کشورهای غربی مورد تایید قرار گرفته است.
پیش از این هم نوشته بودیم دسترسی آزاد کودکان و نوجوانان به ماهواره و محتوای اینترنتی فاسد، اعم از سایتهای پورن، شبکههای اجتماعی، دنیای بیپایان یوتیوب و... یکی از عوامل اصلی بروز جرم و جنایت این چنینی در سنین پایین - حتی پیش از سن قانونی- است. بررسی اجمالی حساب اینستاگرام شخصیت اول تراژدی ستایش نشان میدهد دو محور سکس (شهوت) و خون (خشونت) زیربنای اغلب تصاویری است که در این حساب وجود دارد؛ دو محوری که در فاجعه غمانگیز ستایش بسیار پررنگ بودند و البته برای نوجوان 17 ساله انباشت چنین حجم از خشونت و شهوت بسیار حیرتآور است، مگر آن که با محتوای فاسد «اینترنت آزاد» و «ماهواره» تغذیه شود.
با نگاهی بر حسابهایی که وی دنبال میکند (فالوئینگ) مشخص میشود سرمنشاء این شهوت و خشونت چگونه از مسیر اینترنت آزاد به دست هر نوجوانی میرسد. بخش قابل توجهی از 1100 حساب اینستاگرامی که از سوی قاتل ستایش دنبال میشد، مربوط است به مدلها و مانکنهای اروپایی و آمریکایی، بازیگران و خوانندههای خارجی و برخی بدکارهها که در شبکههای مجازی صفحات رسمی دارند و تصاویر برهنه و محرک خود را به رخ کاربران دیگر میکشند. ماحصل امر آن است که نوجوانی که هنوز به سن قانونی و بلکه به سن بلوغ نرسیده، با دسترسی کامل به آرشیو غنیای از تصاویر مفسدهآور، به مسیر گناههای فردی و جرمهای اجتماعی کشیده خواهد شد.
رهبر انقلاب در دیدار اخیر با معلمان و فرهنگیان وزارت ارتباطات را یکی از دستگاههای مسئول در زمینه تربیت نسل آینده برشمردند و با اشاره به گستردگی فضای مجازی و سرعت روزافزون تحولات در این عرصه و ارتباط مستمر جوانان با فضای مجازی خاطر نشان کردند: «کسی مخالف استفاده از فضای مجازی نیست بلکه موضوع اصلی این است که در چنین عرصهای که لغزشگاه است باید زمینه استفاده صحیح فراهم شود نه آنکه فضای مجازی به صورت رها و غیرقابل کنترل باشد. کسی به دنبال بستن فضای مجازی نیست؛ زیرا این کار عاقلانه نیست اما چرا هنگامی که کشورهای دیگر برای حفاظت از فرهنگ خود، در استفاده از فضای مجازی چارچوبهایی قرار میدهند، ما فضای مجازی را رها کردهایم؟
وزارت ارتباطات و شخص آقای روحانی باید تکلیف خود را با این مسئله روشن کنند؛ آیا میخواهند روز به روز بر حوادثی نظیر جنایت تلخ ورامین در کشور افزوده شود یا بالاخره به این نتیجه رسیدهاند که برای مهار سیل تخریبگر محتوای غیراخلاقی و ضددینی در اینترنت باید فکری کرد.