راه نیافتن نامزدهای فهرست ائتلاف اصول‌گرایان از حوزه انتخابیه تهران به دهمین دوره مجلس شورای اسلامی که صرفاً 30 نفر از کل منتخبان ملت را در انتخابات تشکیل می‌دهند، تحلیل‌های بعضاً خاصی را در میان برخی رسانه‌های اصلاح‌طلب موجب شده است.
از جمله آن‌ها مبنا قرار دادن نگرش مثبت 30 نفر منتخب تهران نسبت به برنامه جامع اقدام مشترک ـ برجام ـ برای تحلیل رأی مردم کل کشور است.
این در حالی است که صحت این رویکرد حتی برای تحلیل رأی مردم تهران نیز که یک فهرست کامل را به مجلس فرستادند، اثبات نمی‌شود، چرا که به علت دو قطبی‌سازی کاذبی که معمولاً در این شهر هنگام انتخابات رخ می‌دهد، نمی‌توان تحلیل کاملی از نتایج داشت.
نگاهی به چهره‌های راه‌یافته به دهمین دوره مجلس شورای اسلامی از حوزه انتخابیه تهران گویای این مطلب است که به جز چند چهره شاخص که از تریبون مجلس نهم یا خارج از آن به حمایت از روند دستیابی به توافق هسته‌ای و برجام پرداختند، اکثریت منتخبان ناشناخته تهران، پیش از انتخابات، به‌واسطه گمنامی اساساً مجالی برای اظهار نظر در بعد رسانه‌ای در مورد برجام نداشتند و در بازه محدود تبلیغات نیز صرفاً به علت قرارگیری در لیست، فرصت اعلام موضع درباره برجام را یافته که نمی‌توانسته است در فاصله چند روز مانده به انتخابات، اثرگذاری عمده در انتخاب مردم تهران داشته باشد، از این روست که باید ریشه‌یابی رأی پایتخت به یک فهرست کامل را عمیق تر و بیشتر در چارچوب تغییرات ادواری اقبال مردمی به جناح‌ها انجام داد.
وسعت دادن دایره بررسی نتایج انتخابات تا حوزه‌های انتخابیه همجوار تهران مانند ورامین و پیشوا، میزان دقت رویکرد «برجام محور» را برای تفسیر آرای مردم مشخص می‌کند.
در این حوزه از مجموع 208 هزار 369 رأی، سید حسین نقوی حسینی با 95 هزار 144 هزار ـ 45 درصد آرا ـ از محسن ضرغام نامزد اصلاح‌طلبان و حامی برجام که 40 هزار و 327 رأی و 19 درصد آرا را کسب کرده بود، پیشی گرفت و به مجلس دهم راه یافت.
نقوی حسینی از شاخص‌ترین نماینده‌های اصول‌گرای مجلس نهم است که با وجود عضویت در فراکسیون «اصول‌گرایان رهروان ولایت» ـ که غالب اعضای آن مدافع برجام هستند ـ دست‌کم در موضوع برجام، مواضعش از جنس منتقدان برجام بود.
وی در کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس، جزء فعال‌‌ترین اعضا در توضیح خواستن از مقامات وزارت خارجه بابت مراحل مختلف مذاکرات و توافق‌های منجر به برجام بود، به‌طوری که بیشترین رأی را از مجلس برای عضویت در کمیسیون ویژه‌ای که جهت بررسی تخصصی برنامه جامع اقدام مشترک ـ برجام ـ گرفت.
نقوی حسینی از سوی اعضای کمیسیون ویژه برجام به‌عنوان سخنگو تعیین شد، که این انتخاب با توجه به موضع اکثریت این کمیسیون نسبت به برجام که در گزارش نهایی نیز منعکس شد، حاکی از همسویی او با موضع منتقدانه اعضا و اعتماد آن‌ها به او بود.
نشست‌های مکرر و منظم نقوی حسینی با خبرنگاران به‌منظور اطلاع‌رسانی درباره جلسات کمیسیون ویژه بررسی برجام و روایت او از سنگین‌تر بودن کفه منتقدان و پس از آن قرائت گزارش نهایی کمیسیون توسط وی از تریبون صحن علنی مجلس که چندان خوشایند اداره‌کنندگان صحن نیامده بود و در نهایت اجازه ندادند کامل قرائت شود، نمی‌تواند از نقوی حسینی، تصویری جز یک منتقد جدی برجام در اذهان موکلانش در ورامین و پیشوا ارائه دهد که با وجود کمپینی که برای رأی نیاوردن او راه‌اندازی شده بود، دو برابر بیشتر از کاندیدای مدافع برجام ـ ضرغام ـ به وی رأی دادند.
نقوی حسینی در گفت‌وگویی با موضوع برجام خاطرنشان کرده بود: ابهاماتی در برجام وجود دارد که قابل تفسیر و برداشت‌های مختلف است و می‌تواند مورد بهره برداری غلط طرف مقابل از این موارد قرار گیرد. به عنوان مثال در لغو تحریم‌ها همچنان ابهامات جدی وجود دارد و در مفاهیمی که در مورد تحریم‌ها به کار گرفته شده مثل لغو، تعلیق، توقف و شرایط لغو و تعلیق و توقف تحریم‌ها نیز ابهام وجود دارد که می‌تواند به طرف مقابل این امکان را بدهد تا با بهانه‌جویی‌ها و ذکر مواردی جلوی اجرای این بندها را بگیرد.
صراحت نقوی حسینی در نقد برجام به آنجا منجر شد که به علت آنچه عدم تمکین به تصمیمات فراکسیونی در موضوع برجام عنوان شد، زمزمه اخراج وی از فراکسیون اصول‌گرایان رهروان ولایت هم مطرح شد و نایب‌رئیس این فراکسیون از سلب عضویت نقوی حسینی خبر داد، هرچند که سخنگوی کمیسیون برجام، این خبر را تکذیب اما اعلام کرد که در صورت اخراج، استقبال کرده و حرف‌هایی برای گفتن دارد.
در این صورت، آیا می‌توان رأی 45 درصدی به نقوی حسینی را معلول موضع انتقادی وی در قبال برجام برشمرد؟ روشن است که پاسخ مثبت نیست، زیرا که شاکله اقبال و ادبار به نامزدهای انتخابات را در تهران، ورامین و دیگر شهرها نمی‌توان در حد موضع‌گیری درباره یک موضوع خاص فرو کاست.
در مقابل، می‌توان به آن دسته از نمایندگان مجلس نهم اشاره کرد که از ابتدا در جبهه حامیان برجام قرار داشتند و با وجود اعلام مواضع صریح در این زمینه، مورد اعتماد مجدد مردم برای حضور در مجلس دهم قرار نگرفتند.
جواد هروی نماینده مردم قائنات در مجلس شورای اسلامی در اظهار نظری با اشاره به رای گیری برای تصویب طرح دو فوریت طرح اقدام متناسب و متقابل دولت در اجرای برجام که از سوی مدافعان برجام تهیه شده بود، خاطرنشان کرده بود: برخی دوستان [مخالفان دوفوریتی شدن طرح] به دلیل حساسیت بیش از حد و یا «وسواس سیاسی» مانع از این شدند که ما بتوانیم رای دو فوریتی را به دست آوریم.
وی درباره متن گزارش نهایی کمیسیون ویژه بررسی برجام نیز که مورد حمایت منتقدان و انتقاد حامیان برجام مواجه شد نیز گفته بود: متن گزارشی که به مجلس داده شد به عنوان نتیجه و کارنامه کمیسیون، مقبول کلیت مجلس نبود و دارای نگاه‌های مثبت، بینابین و حتی غیرمنصفانه بود و به همین دلیل برخی دوستان از اینکه نظرات آن ها در کمیسیون مدنظر قرار نگرفته بود آزرده‌خاطر شده بودند.
هروی در انتخابات دوره دهم مجلس در رقابت با رقیب خود که نامزد ائتلاف اصول‌گرایان بود به خانه ملت راه نیافت.
از دیگر حامیان برجام می‌توان به حجت‌الاسلام حسین سبحانی‌نیا نام برد که در دوره نهم نمایندگی مردم نیشابور را برعهده داشت، ولی برای حضور در مجلس آتی موفق به کسب آرای مردم این حوزه انتخابیه نشد.
وی در گفت‌وگویی پس از انتشار گزارش کمیسیون ویژه بررسی برجام که مورد انتقاد حامیان برجام قرار گرفت و بیانیه پنج عضو اقلیت این کمیسیون در مخالفت با این گزارش با تایید اِعمال نظرات افرادی بیرون از مجلس در تهیه گزارش کمیسیون خاطرنشان کرده بود: بهتر بود که تهیه و جمع‌بندی گزارش داخل کمیسیون انجام شود و انتشار بیانیه جداگانه از سوی پنج عضو منتقد کمیسیون برجام نسبت به نحوه تهیه گزارش نیز به دلیل همین اعمال نظر افراد بیرون از کمیسیون بود و این پنج نماینده معتقد بودند، گزارش کمیسیون از بیرون از مجلس دیکته شده‌است و درصورت صحت این ادعا، انتقاد این نمایندگان کاملاً منطقی بود و حق داشتند نظرشان را در چارچوب بیانیه‌ای جداگانه مطرح کنند.
وی از معدود نمایندگانی بود که پیشنهادش درباره جزئیات طرح اقدام متناسب و متقابل دولت در اجرای برجام ـ تدوین شده از سوی حامیان برجام ـ مطرح و تصویب شد.
سبحانی‌نیا 42 هزار 413 رأی، حدود نیمی از آراء دو نامزد پیروز حوزه انتخابیه نیشابور را در انتخابات هفتم اسفند کسب کرد.
همچنین عابد فتاحی نماینده کنونی مردم ارومیه در مجلس شورای اسلامی که برجام را به‌نفع ایران می‌دانست و معتقد بود در سایه آن به یکی از سه قدرت جهان تبدیل خواهیم شد، از راه‌یابی به مجلس دهم بازماند.
وی در مصاحبه خود با یکی از خبرگزاری‌های کشور گفته بود: همان‌طور دکتر روحانی وعده داده بود، در پی اجرای برجام هم سانتریفیوژهای کشور خواهد چرخید و هم چرخ زندگی مردم و واقعیت این است که مخالفت‌های نمایندگان کنگره و سنای امریکا با برجام کمتر از مخالفت برادران ما در جبهه پایداری با توافق هسته‌ای نیست.
فتاحی افزوده بود: نمایندگان کنگره صراحتاً به جان کری گفتند ایران شما را فریب داده و هنگامی که به مخالفت‌های نمایندگان کنگره و سنای آمریکا دقت کنیم، متوجه می‌شویم ما در مذاکرات دستاوردهای بسیار خوبی داشته‌ایم و برجام به نفع ایران است.
وی با تاکید بر موفقیت‌های بزرگی که در حاشیه توافق هسته‌ای عاید کشورمان شده است، اظهار داشته بود: اگر ما بتوانیم سیاست‌های داخلی و خارجی دولت کنونی را به همین شیوه ادامه دهیم و ریشه اختلاس‌ها و مفاسد اقتصادی را در کشور بخشکانیم و از ظلمی که در ساختار اداری کشورمان صورت می‌گیرد، جلوگیری کنیم، در سایه همین توافق با کشورهای جهان می‌توانیم در آینده نزدیک حتی به یکی از سه قدرت اول جهان تبدیل شده و به لحاظ اقتصادی با کشورهایی همچون امریکا، روسیه، کانادا، آلمان، ایتالیا و ژاپن رقابت کنیم.
فتاحی تأکید کرده بود: تمام این جنگ و جدال‌های منتقدان به‌دلیل این است که نمی‌توانند ادعایشان را با گفت‌وگو به اثبات برسانند و حرفی برای گفتن ندارند. واقعیت این است که آنچه در جریان مذاکرات انجام گرفت، بزرگترین پیروزی قرن اخیر بود عزیزانی همچون صالحی و ظریف و دیگر مذاکره‌کنندگان افرادی مومن و متخصص‌اند.
این نماینده مردم در مجلس نهم در تشریح انگیزه منتقدان برجام در کمیسیون ویژه گفته بود: منتقدان برجام در آستانه برگزاری انتخابات‌های مجلس خبرگان و مجلس شورای اسلامی با رویکرد و نگاه سیاسی سعی دارند با تلقین شکست دولت، تا آنجا که ممکن است فضای انتخابات را به سمت فضایی سرد و به‌دور از شور نشاط سوق دهند.
فتاحی در انتخابات دهمین دوره مجلس شورای اسلامی از حوزه ارومیه که سه نماینده به مجلس می‌فرستد، در رده 12 قرار گرفت.
این نمونه‌ها گزیده‌ای از نمونه‌های متعددتر اعتماد یا عدم اعتماد مجدد مردم به نمایندگان کنونی شان در مجلس برای دوره آینده فارغ از موضع‌گیری‌های وکلایشان در قبال برجام است که پذیرش وجود ارتباط میان این دو موضوع را دشوار می‌کند.
