40طی هفته گذشته نهایی شدن قرارداد سفارش بزرگ ایران برای خرید 158 فروند هواپیمای مسافری از ایرباس و شرکت زیر مجموعه آن مهمترین خبری بود که بعد از آغاز اجرای برجام در سطح جهان مطرح شد.
در شرایط کنونی ایران 135 فروند هواپیمای مسافری فعال دارد که این تعداد حدود 5 درصد از کل حمل و نقل کشور را بر دوش می کشند.
پیشتر مسئولان داخلی اعلام کرده بودند که از مجموع 245 فروند هواپیمای مسافری در ایران، در حال حاضر 110 فروند به دلیل نیاز به تعمیر و یا نبود قطعات مورد نیاز زمین گیر هستند و تنها 135 فروند از آنها در حال پرواز هستند.
بر اساس مسئولان هواپیمایی جمهوری اسلامی ایران با باز شدن مسیر ورود قطعات یدکی به ایران، این امکان وجود دارد که حدود 70 درصد از 110 هواپیمای زمینگیر در ایران به چرخه پرواز بازگردند، به عبارت دیگر با لغو تحریم ها حدود 60 درصد به تعداد هواپیماهای فعال در داخل افزوده خواهد شد.
از سوی دیگر حجم سفرهای هوایی در ایران به دلیل بالا بودن هزینه آن نسبت به بسیاری از کشورها نرخ پایین تری دارد، به گونه ای که تنها 5 درصد از حمل و نقل داخلی از طریق حمل و نقل هوایی صورت می گیرد.
به عنوان مثال به گزارش ای بی سی نیوز، روزانه به طور متوسط 27 هزار پرواز در آمریکا صورت می گیرد و روزانه 2.2 میلیون نفر از این خدمات در این کشور استفاده می کنند.
با در نظر گرفتن آمار فوق و جمعیت حدود 78 میلیون نفری ایران در مقایسه با جمعیت 318 میلیون نفری آمریکا و 27 هزار پرواز روزانه، به طور نسبی باید در ایران روزانه حدود 7 هزار پرواز انجام شود، اما آمار تعداد پروازها در ایران به مراتب پایین تر از این آمار است.
از سوی دیگر نمی توان تنها دلیل عدم استقبال متناسب از مسافرت های هوایی در ایران را نبود تعداد کافی هواپیما دانست چرا که در حال حاضر تعدادی از پروازهای داخلی با کمترین سطح اشغال در حال انجام هستند.
یکی از دلایل استقبال کم از سفرهای هوایی در ایران، بالا بودن هزینه این سفرها به نسبت سرانه درآمد در داخل است و به نظر نمی رسد افزایش تعداد هواپیماهای موجود در داخل به کاهش هزینه این سفرها در ایران کمکی کند.
با احتساب 135 فروند هواپیمای کنونی در کنار 77 هواپیمایی که با رسیدن قطعه به ناوگان داخلی باز خواهند گشت و همچنین 158 فروند هواپیمایی که در آینده نزدیک وارد ناوگان کشوی خواهند شد، تعداد هواپیمایهای ناوگان مسافری ایران نسبت به حال حاضر حدودا سه برابر خواهد شد.
بخشی از این تعداد افزوده شده کاستی های موجود را بر طرف خواهد کرد اما با توجه به اینکه تعداد هواپیماها سه برابر خواهد شد، آیا زمینه برای سه برابر شدن ظرفیت مسافرت های هوایی ایران نیز وجود دارد؟
پس از عقد قرارداد مستقیم 118 هواپیما از ایرباس، ایران اقدام به عقد قرارداد با شرکت هواپیماسازی ATR برای خرید حدود 20 هواپیما طی هفته جاری خواهد کرد که ارزش این قرار داد نیز حدود 1 میلیارد دلار اعلام شده است، بنا به اعلام پایگاه رسمی خود این شرکت، ATR نیز زیر مجموعه ایرباس است و در حقیقت این قرارداد نیز به طور غیر مستقیم با ایرباس بسته شده است. حتی محل این شرکت هواپیماسازی نیز در فرانسه است اما معلوم نیست به چه دلیلی دولت تلاش دارد این شرکت را ایتالیایی معرفی کند.
پس از اعلام تصمیم ایران برای خرید 20 فروند، اعلام شد تعداد هواپیماهای خریداری شده از ATR به 40 فروند قابل افزایش است.
با توجه به لیست قیمتی موجود از هواپیماهای تولیدی ATR، هر فروند مدل 72-600 آن که از سوی ایران خریداری خواهد شد قیمتی برابر با 19 میلیون دلار داشته که مجموع 40 فروند از این هواپیما باید حداکثر 760 تا 800 میلیون دلار برای ایران خرج بردارد، اما ارزش کنونی به گزارش فرانس24، حدودا 1 میلیارد یورو است که 400 میلیون دلار بیشتر است.
از سوی دیگر با توجه به 12 میلیارد دلار ارزش قراردادهای خرید هواپیما توسط ایران، و با توجه به نظر سنجی صورت گرفته در برنامه پایش، از نظر مردم، با لغو تحریم ها خرید هواپیما اولویت آخر بود و به نظر می رسد اقدام در این زمینه با ذوق زدگی صورت گرفته است.
در شرایط کنونی تعداد زیادی از پروژه های نیمه تمام در کشور وجود دارند که به دلیل عدم وجود نقدینگی و یا تجهیزات مورد نیاز دولت هنوز موفق به تکمیل آنها نشده است.
تکمیل این پروژه ها که در حوزه های نفت و انرژی، حمل و نقل و دیگر بخش های اقتصادی کشور قرار دارند نه تنها ارزآوری صادراتی برای کشور به همراه خواهد داشت بلکه بخشی از مشکل نبود اشتغال را نیز بر طرف خواهند کرد.
از سوی دیگر این امکان وجود دارد که این هواپیماها در هر فرودگاهی در جهان به دلایل مختلف از جمله وضع مجدد تحریم ها و یا ناتوانی در پرداخت اقساط توقیف خواهند شد.
در کنار موارد ذکر شده، اخیرا دونالد ترامپ، نامزد احتمالی حزب جمهوری خواه آمریکا، در رقابت های انتخاباتی این کشور، که امید نخست جمهوری خواهان در شرایط کنونی است، اعلام کرده است که در صورت پیروزی در انتخابات معادلات برجام را به هم خواهد زد و در صورت بازگشت احتمالی تحریم های صنعت هوایی، آنچه بر سر یک سوم از ناوگان ما در طول این تحریم های آمد و آنها را زمینگیر کرد در کمین همین هواپیماها نیز خواهد بود.
از سوی دیگر ایرلاین های داخلی پول سوخت که به صورت یارانه ای در اختیار آنها قرار می گیرد را ندارند چه برسد به اقساط هواپیماها.
